Roszczenie o zachowek może przysługiwać po śmierci matki lub ojca. Prawo spadkowe ściśle określa, kto jest uprawnionym do tego rodzaju żądania. Należy jednak pamiętać, że roszczenie o zachowek po rodzicach ulega przedawnieniu, przez co konieczne jest jego podniesienie w odpowiednim czasie.
Zachowek po rodzicach ile wynosi?
Zachowek po rodzicach wynosi 1/2 albo 2/3 tego, co dany spadkobierca otrzymałby w ramach dziedziczenia ustawowego. Gdyby jednak jeden z rodziców pozostawał w chwili śmierci w związku małżeńskim, jego spadkobiercy dziedziczą w częściach równych, z tym że jego współmałżonek nie mógłby otrzymać mniej niż 1/4 wartości spadku. Jednakże jeżeli jeden z rodziców nie pozostawał w związku małżeńskim, dzieci dziedziczyły by w częściach równych.
Od czego zależy ułamek, o którym wspomniałam na wstępie? Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu Cywilnego, 2/3 wartości udziału w spadku należy się spadkobiercom:
- 👧 małoletnim,
- ❌ 💼 trwale niezdolnym do pracy.
W innych sytuacjach będzie to 1/2 jego wartości.
💡Przykład:
Pani Dorota zmarła, pozostawiając męża i 3 dzieci: 2 małoletnie córki i dorosłego syna. W testamencie wszystko pozostawiła mężowi. W takiej sytuacji dzieciom przysługuje roszczenie o zachowek. Gdyby Pani Dorota nie pozostawiła testamentu i doszłoby do dziedziczenia ustawowego, to każde z dzieci oraz mąż dostałyby po ¼ spadku. Jednak skoro Pani Dorota napisała testament i wszystko zapisała mężowi, to dzieciom należy się zachowek. W takiej sytuacji małoletnie córki otrzymają po 1/6 spadku (2/3 x ¼), a syn otrzyma 1/8. Mężowi przypadnie zaś reszta.
Jak obliczyć zachowek po rodzicach? – 3 etapy!
W tych 3 etapach policzysz zachowek po rodzicach:
1️⃣ etap: ustalenie udziału spadkowego (ułamek spadku, który dostałbyś na mocy dziedziczenia ustawowego).
2️⃣ etap: liczysz, ile warty jest spadek
3️⃣ etap: sprawdzasz ile przysługuje Ci zachowku: ½ czy 2/3.
Na końcu mnożysz to, co otrzymasz w I etapie razy to, co otrzymasz w II etapie i jeszcze razy to, co otrzymasz w III etapie.
🧐 Masz problem z obliczeniem wysokości zachowku? Przeczytaj artykuł: Ile wynosi zachowek – przykłady.
Czynności jakie składają się na obliczenie wysokości przysługującego zachowku
Ustalenie udziału spadkowego spadkobierców
Spadkobiercy rodzica dziedziczą w częściach równych, przy czym ustawodawca zapewnił szczególną ochronę jego małżonkowi. Nie może on bowiem otrzymać mniej niż 1/4 spadku. Udział spadkowy w dużej mierze będzie więc pochodną tego, ile osób dziedziczyłoby ustawowo – ile pozostało dzieci i czy żyje małżonek.
Ustalenie wysokości zachowku
Może ona wynosić 2/3 wartości udziału w spadku, jeżeli spadkobiercy są:
- 👧 małoletni,
- ❌ 💼 trwale niezdolni do pracy.
W pozostałych sytuacjach będzie to 1/2 jego wartości.
Ustalenie substratu zachowku
Chodzi o ustalenie majątku, który będzie podlegał dziedziczeniu. W tym celu niezbędne jest określenie tak zwanej „czystej wartości spadku”. Następnie należy doliczyć do niej wartość:
- darowizn,
- zapisów windykacyjnych dokonanych przez spadkodawcę.
Chodzi o to, aby uprawniony do zachowku nie został zaspokojony podwójnie – z zachowku i z wcześniejszych darowizn. W ten sposób otrzymujemy majątek, z którego można pokryć zachowek.
Ostatnim etapem jest pomnożenie wartości, o której mowa powyżej, przez 1/2 albo 2/3, w zależności od sytuacji opisanej wcześniej.
👀 Sprawdź także: Dziedziczenie po mężu a jego majątek osobisty
Kiedy należy się zachowek po rodzicach?
Zachowek po rodzicach należny jest ich dzieciom (zstępnym), jeżeli:
- ❌ zostały one pominięte w testamencie lub zrealizowanych przed śmiercią darowiznach,
- 🤷 nie otrzymały nic w wyniku dziedziczenia ustawowego.
Rozliczenie zachowku jest obowiązkiem, który spoczywa na spadkobiercach i to oni ponoszą odpowiedzialność względem osób, które są uprawnione do jego otrzymania.
Dochodzenie roszczenia zapłatę zachowku
Decydując się na dochodzenie roszczenia o zachowek, musisz sporządzić wezwanie do zapłaty, które dostarczysz osobom zobowiązanym do jego uregulowania. Jeżeli nie uzyskasz zaspokojenia w drodze porozumienia, nie pozostanie Ci nic innego, jak wniesienie sprawy do sądu.
W tym celu musisz przygotować pozew, który zainicjuje postępowanie o zachowek. Konieczne będzie:
- sprecyzowanie żądania;
- powołanie odpowiednich środków dowodowych, przykładowo 👉 dokumentów, czy też zeznań świadków;
- uzasadnienie podnoszonego roszczenia, w którym należy dokładnie opisać wszystkie okoliczności sprawy.
👀 Zobacz również: Pozew o zachowek
Do ilu lat można się starać o zachowek po rodzicach?
Zgodnie z art. 1007 KC, roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu. Masz zatem 5 lat na to, aby wystąpić z tego rodzaju roszczeniem!
Sprawdź także: 👉 Darowizna dla wnuka a zachowek
Zachowek po rodzicach – przedawnienie
5 – letni termin przedawnienia roszczenia o zachowek może ulec:
1️⃣ Po pierwsze, przerwaniu – do przerwania biegu terminu przedawnienia dochodzi między innymi w sytuacjach:
- wniesienia pozwu do sądu;
- wniesienia powództwa wzajemnego;
- podniesienia w procesie zarzutu potrącenia;
- złożenia wniosku o zabezpieczenie powództwa.
Skutkiem przerwania biegu terminu przedawnienia jest to, że zaczyna on biec od nowa.
2️⃣ Po drugie, zawieszeniu – chodzi tutaj o sytuacje, które uniemożliwiają lub utrudniają dochodzenie danego roszczenia. W tym przypadku bieg terminu ulega wydłużeniu proporcjonalnemu do czasu istnienia przeszkody.
Czy po śmierci rodziców muszę spłacić rodzeństwo?
Sytuacja, w której rodzice rozporządzają majątkiem tylko na rzecz jednego dziecka, co do zasady nie pozostawia pozostałych dzieci bez jakichkolwiek praw co do majątku. Po śmierci rodzica mogą oni domagać się zachowku od obdarowanego brata albo siostry, pod warunkiem, że nie zostali:
Zachowek po rodzicach ile procent – podsumowanie
✔️ Zachowek może wynosić 50 procent (w przypadku dzieci) albo 2/3 (w przypadku osób trwale niezdolnych o pracy i niepełnoletnich) tego, co mogłaby uzyskać w dziedziczeniu ustawowym osoba, która została pominięta w testamencie.
✔️ Po śmierci rodziców najczęściej zachowek przysługuje ich dzieciom.
✔️ Obliczenie wysokości zachowku składa się z kilku etapów.
✔️ Roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu z upływem 5 lat od chwili śmierci spadkodawcy.
✔️ W razie trudności z przygotowaniem do sądu pozwu o zachowek bądź prowadzeniem postępowania warto zwrócić się o pomoc do adwokata.
Źródła:
- https://arslege.pl/przeslanki-uznania-spadkobiercy-za-niegodnego/k9/a6884/
- https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/zachowek-po-rodzicach-komu-sie-nalezy-zgodnie-z-prawem,500637.html
- https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/8133823,obliczanie-zachowku-testament-majatek-spadek-darowizna.html
- https://arslege.pl/zachowek/k9/a6949/
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych.Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Czy jeżeli brat nie spłacił swojego brata po śmierci rodzica czyli swojej mamy to nie dostał żadnego zachowku. Jeżeli by się teraz starał o zachowek to czy by dostał. Czy trzeba się zgłosić do sądu.
Jest nas 3 synów. Po smierci rodziców jeden z nich zajął mieszkanie rodziców.Nie było spisanego spadku.Czy on musi pozostałym dwum braciom wypłacić zachowek i ile wynosi?
Moja mama zmarła 26.12.24r majątek przepisała na wnuczkę bez mojej zgody, czy należy mi się zachowek?
Czy mogę się starać o zachowek od brata po śmierci mamy tata niezyje już dlugo a mama minęło 2 lata