Często prowadzę sprawy, w których między rodzicami a dziećmi doszło do takiego konfliktu, że Ci ostatni zostali wydziedziczeni przez rodziców. Wydziedziczenie dziecka jest możliwe. Trzeba jednak spełnić ściśle określone przez prawo przesłanki. Poniżej opiszę jak można wydziedziczyć dziecko i kiedy można wydziedziczyć dziecko. Zapraszam do lektury!
Chcesz skutecznie wydziedziczyć dziecko? A może zostałeś niesłusznie wydziedziczony przez rodziców? Możesz skorzystać z moich usług. Posiadam bogate doświadczenie w sprawach o wydziedziczenie. Udzielam porad prawnych dla klientów z całej Polski, w tym także online i przez telefon. Zapraszam do zapoznania się z moją ofertą (Adwokat Prawo Spadkowe Poznań) oraz do kontaktu.
Jak wydziedziczyć dzieci (syna lub córkę)?
W testamencie można wydziedziczyć osoby najbliższe. Wydawać by się mogło, iż jest to prosta, nieskomplikowana czynność. Intuicyjnie pewnie myślimy, iż wystarczy napisać jedno zdanie: „Wydziedziczam moją córkę Krystynę”. I sprawa załatwiona…
Rzeczywistość jest jednak zgoła odmienna. Osoba sporządzająca testament musi się ściśle wytłumaczyć z podjętej decyzji o wydziedziczeniu. Oznacza to, że już w treści testamentu należy opisać kogo zamierzamy wydziedziczyć, a także dokładnie opisać powód wydziedziczenia.
Pamiętaj, że wydziedziczone dziecko będzie próbowało podważyć Twoją wolę przed sądem i wykazać, że zostało wydziedziczone niesłusznie. Sprawa będzie się już toczyć po Twojej śmierci. Dlatego wydziedziczenie musi być na tyle dokładnie opisane, aby sąd podzielił Twój punkt widzenia.
Co więcej nie każde zachowanie może stanowić podstawę do wydziedziczenia. Aby dać powód do wydziedziczenia, Twoje dziecko musi zachowywać się w naganny sposób, opisany w Kodeksie Cywilnym. Powody wydziedziczenia opiszę poniżej.
Przeczytaj także: Jak nie płacić zachowku po otrzymaniu darowizny?
Wydziedziczenie syna lub córki – powody
Zgodnie z art. 1008 kodeksu cywilnego – osoby najbliższe mogą zostać wydziedziczone tylko i wyłącznie, jeżeli:
- wbrew woli spadkodawcy postępują uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
- dopuszczą się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- uporczywie nie dopełniają względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Bez względu na to jaka przyczyna wydziedziczenia zostanie podana w testamencie powinna być ona skonkretyzowana. Oznacza to, że mało rozsądnym pomysłem jest wpisanie do testamentu klauzuli:
„Wydziedziczam swoje dziecko z uwagi na uporczywe niedopełnianie względem niego obowiązków rodzinnych”.
Decyzja spadkodawcy powinna być szerzej uzasadniona i testament powinien zawierać opis konkretnych zachowań dziecka składających się na niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków. Można więc dodać, że wspomniane niedopełnianie obowiązków przejawiało się na przykład:
- zaprzestaniem odwiedzin spadkodawcy,
- uniemożliwianiem mu kontaktu z wnukami,
- brakiem wsparcie po leczeniu operacyjnym i rehabilitacji,
- zerwanie kontaktów.
Przyczyn uzasadniających wydziedziczenie jest nieskończenie wiele. Ważne, aby zostały one dokładnie i konkretnie opisane w treści testamentu. Poniżej opiszę jak rozumieć kodeksowe przesłanki wydziedziczenia.
Postępowanie wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
Przyczynę wydziedziczenia może stanowić uporczywe postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Zasady współżycia społecznego to bardzo ogólne pojęcie. Oznaczają zespół norm etyczno-moralnych, opisujących jak powinno się zachowywać w normalnych relacjach międzyludzkich.
Przykładowo jeżeli dziecko:
- prowadzi działalność przestępczą,
- nadużywa alkoholu,
- zażywa środki odurzające,
– innymi słowy postępuje w sposób sprzeczny z ogólnie przyjętymi normami społecznymi – może zostać w testamencie wydziedziczone przez swojego rodzica.
Samo jednak niewłaściwe zachowanie dziecka nie jest wystarczające. Rodzic wydziedziczający dziecko musi wyrażać sprzeciw wobec takiego zachowania. Jeżeli rodzic akceptuje postawę dziecka, przykładowo wspólnie z nim nadużywa alkoholu, bądź czerpie korzyści z działalności przestępczej, nie może wydziedziczyć dziecka na tej podstawie. Przyzwolenie na takiego rodzaju zachowania nie daje podstawy do wydziedziczenia, pomimo tego, iż w szeroko rozumianej opinii społecznej jest wysoce naganne.
Dodam jeszcze, że postępowanie wbrew zasadom współżycia społecznego musi być obiektywne, a nie zależeć wyłącznie od punktu widzenia spadkodawcy. Przykładowo życie przez dziecko w związku homoseksualnym lub w konkubinacie nie może stanowić podstawy do wydziedziczenia. Podobnie, podstawą wydziedziczenia nie może być rozrzutne życie dziecka, marnowanie swojego talentu, czy brak postępów w edukacji. Nawet jeśli rodzic nie akceptuje takiego zachowania.
Dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci
Wydziedziczyć można również dziecko, które:
dopuściło się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci.
Kodeks nie określa, kto jest osobą najbliższą spadkodawcy. Zdecyduje o tym sąd badający sprawę. Dlatego jeśli rodzic chce wydziedziczyć dziecko właśnie na tej podstawie, to powinien opisać przeciwko komu dziecko dopuściło się przestępstwa i dlaczego ta osoba mieści się w kręgu najbliższych osób spadkodawcy. Jest to szczególnie ważne, jeśli ów osoba najbliższa nie jest członkiem rodziny, lecz na przykład przyjacielem lub konkubiną.
Popełnienie jednak przestępstwa przeciwko osobie trzeciej, niezwiązanej ze spadkodawcą więzią emocjonalną, nie uzasadnia wydziedziczenia na tej podstawie. Nie oznacza to jednak, że przestępstwo krzywdzące inną osobę nie będzie stanowić podstawy do wydziedziczenia w ogóle. Jeżeli spotka się z dezaprobatą ze strony rodzica, będzie zakwalifikowane jako postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego wbrew woli spadkodawcy.
Warto zauważyć, że nie każde przestępstwo uzasadnia wydziedziczenie. Chodzi jedynie o przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci. Przestępstwami uzasadniającymi wydziedziczenie mogą więc być (przykładowo):
- zabójstwo,
- nieumyślne spowodowanie śmierci,
- spowodowanie uszczerbku na zdrowiu,
- pobicie,
- narażenie na niebezpieczeństwo,
- pozbawienie wolności,
- naruszenie miru domowego,
- uporczywe nękanie,
- utrwalenie wizerunku nagiej osoby bez jej zgody,
- zniesławienie,
- zniewaga,,
- naruszenie nietykalności cielesnej.
Co ciekawe, takimi przestępstwami nie są: kradzież, oszustwo, przywłaszczenie, czy wyłudzenie.
Uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych
Najczęściej spotykanym powodem wydziedziczenia jest uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Jest to bardzo szeroko rozumiane sformułowanie. Przykładowo za niedopełnianie obowiązków rodzinnych uważa się:
- nieudzielanie pomocy w chorobie i potrzebie,
- zerwanie kontaktów rodzinnych,
- przyczynienie się do ustania więzi uczuciowej.
Jeżeli dziecko odcina się od rodzica, nie podejmuje jakichkolwiek prób nawiązania, utrzymania kontaktu, nie uczestniczy w życiu rodzinnym, nie okazuje jakiegokolwiek zainteresowania jego losami – może zostać wydziedziczone. Jednakże rodzic nie może mieć swojego udziału w zerwaniu więzi rodzinnej. Jeżeli dziecko nie ma kontaktu z rodzicem z przyczyn leżących po stronie rodzica, nie może zostać ukarane przez wydziedziczenie. Zostało to potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego:
„Nawet całkowite i długotrwałe zerwanie ze spadkodawcą przez uprawnionego do zachowku charakterystycznej dla stosunków rodzinnych więzi uczuciowej nie może stanowić podstawy do wydziedziczenia, jeżeli nastąpiło ono wyłącznie z winy spadkodawcy – nie można bowiem wywodzić dla siebie skutków prawnych ze swego niegodziwego zachowania” (wyrok SN z dnia 23.03.2018 r., sygn. akt I CSK 424/17).
Sprawdź także: Jak sporządzić testament żeby był ważny?
Wydziedziczenie syna lub córki w testamencie
Wydziedziczyć dziecko można tylko i wyłącznie w testamencie. Nie ma możliwości skutecznego wydziedziczenia członka rodziny bez spisania ostatniej woli. Wydziedziczenie niezawarte w testamencie, przykładowo spisane na oddzielnej kartce poza testamentem albo stanowiące jedyną formę wyrażenia ostatniej woli poprzez zapis: „Moją jedyną ostatnią wolą jest, aby moje dziecko nic po mnie nie odziedziczyło z powodu uporczywego niedopełniania względem mnie obowiązków rodzinnych” będzie po prostu nieskuteczne.
Niemniej, nawet jeśli testament nie zawiera wzmianki o wydziedziczeniu, to jest jeszcze szansa, aby dziecko nie uzyskało praw do spadku. Otóż kilka lat temu pojawiło się orzeczenie Sądu Najwyższego, w którym przewidziano możliwość pozbawienia prawa do zachowku, jeśli dziedziczący postępował w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego wobec spadkodawcy, mimo że nie został wydziedziczony w testamencie (wyrok SN z 28.03.2018 r., sygn. IV CNP 10/17). To ciekawy wyrok, ponieważ otwiera drogę do walki o spadek nawet jeśli nie doszło do wydziedziczenia!
Wydziedziczenie może zostać zawarte w każdej formie testamentowej. Innymi słowy wydziedziczyć dziecko można zarówno w testamencie notarialnym, własnoręcznym, jak i również w testamencie ustnym, jeżeli zachodzą szczególne przesłanki do jego sporządzenia.
Zobacz także: Adwokat Wolsztyn
Wzór testamentu z wydziedziczeniem
W sporządzeniu testamentu z wydziedziczeniem może Tobie pomóc zamieszczony poniżej wzór. Pamiętaj jednak, że podane przez Ciebie przyczyny wydziedziczenia muszą być rzeczywiste i nie mogą wychodzić poza kodeksowe ramy. Natomiast jeżeli chcesz samodzielnie sporządzić testament, bez pomocy notariusza, ważne jest, aby został on w całości spisany pismem własnoręcznym. Nie możesz napisać testamentu na komputerze, wydrukować go i podpisać. Taki testament będzie nieważny. Każde słowo musi być spisane odręcznie.
Wzór testamentu z wydziedziczeniem:
(data i miejsce sporządzenia testamentu)
TESTAMENT
Ja niżej podpisany Stanisław Kowalski powołuję do całości spadku moją siostrę Antoninę Kowalską. Wydziedziczam moją córkę Zofię Kowalską za uporczywe niedopełnianie względem mojej osoby obowiązków rodzinnych. Od ponad 10 lat moja córka nie utrzymuje ze mną kontaktów. Pomimo moich licznych próśb nie pozwoliła mi na utrzymywanie kontaktów z moim wnukiem Adasiem. Nie interesuje się również stanem mojego zdrowia. Na informację o mojej chorobie zareagowała słowami: to nie mój problem. Ani razu nie odwiedziła mnie w szpitalu i nie zaoferowała jakiejkolwiek formy pomocy.
Własnoręczny podpis
Jeśli masz wątpliwości, czy skutecznie opisałeś powody wydziedziczenia, możesz umówić się do mnie na konsultację telefoniczną. Podpowiem Ci jak można skutecznie wydziedziczyć dziecko oraz jak to poprawnie opisać w testamencie. Koszt konsultacji wynosi 200 zł.
Zobacz także: Odrzucenie spadku a kolejność dziedziczenia
Czy można wydziedziczyć dzieci z pierwszego małżeństwa?
Dla wydziedziczenia dziecka nie ma znaczenia, czy pochodzi ono z pierwszego, czy też z drugiego małżeństwa. Wszystkie dzieci spadkodawcy dziedziczą na takich samych prawach.
Przykład:
Stanisław Kowalski jest wdowcem i ma córkę z pierwszego małżeństwa oraz dwóch synów z drugiego małżeństwa, to w przypadku braku testamentu, wszystkie dzieci będą dziedziczyć po nim spadek. Jeżeli Stanisław Kowalski z jakiś powodów nie chce, aby któreś z jego dzieci cokolwiek otrzymało to powinien sporządzić testament, w którym je wydziedziczy – może wydziedziczyć zarówno córkę z pierwszego małżeństwa, jak i syna z drugiego małżeństwa. Ważne jest, aby ich zachowania mieściły się w kodeksowych podstawach wydziedziczenia.
Czy można samemu wydziedziczyć się z rodziny?
Wydziedziczenia może dokonać tylko spadkodawca. Najbliżsi członkowie rodziny nie mogą samodzielnie się wydziedziczyć. Jeżeli nie chcą otrzymać spadku po danej osobie mogą po jej śmierci spadek odrzucić w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedzieli się o tytule swojego powołania (w przypadku osób najbliższych intuicyjnie jest to data śmierci).
Istnieje również możliwość zrzeczenia się spadku jeszcze za życia spadkodawcy. Polega to na tym, iż przyszły spadkodawca z przyszłym spadkobiercą, przykładowo rodzic z dzieckiem, zawierają notarialną umowę, iż po śmierci rodzica dziecko nie będzie po nim dziedziczyć. Skutki tej umowy obejmują również dzieci osoby zrzekającej się dziedziczenia.
Przykład:
Stanisław Kowalski zawiera ze swoją córką Zofią umowę zrzeczenia się spadku. Wówczas z dziedziczenia po nim zostaje wyłączona zarówno córka – Zofia, jak i jej syn (a jego wnuk) – Adam.
Zobacz także: Odrzucenie spadku
Zachowek a wydziedziczenie
Wydziedziczenie ma 2 skutki:
- nieuwzględnienie wydziedziczonego w testamencie,
- pozbawienie wydziedziczonego prawa do jakiegokolwiek zachowku.
Wydziedziczenie oznacza, iż dziecko nie otrzyma ze spadku tzw. „złamanego grosza”. W normalnych okolicznościach kiedy rodzic sporządza testament i nie zapisuje nic swojemu dziecku, z pomocą przychodzi roszczenie o zachowek. Wówczas dziecko może domagać się od spadkobiercy testamentowego zapłaty określonej sumy pieniężnej.
Jeżeli jednak w testamencie znajdzie się zapis wydziedziczenia dziecko nie ma żadnych roszczeń związanych ze spadkiem. Dlatego instytucja wydziedziczenia jest tak szczególna i stanowi swego rodzaju tarczę ochraniającą spadek przed dziećmi, które dopuszczały się określonych czynów, niezgodnych z wolą rodzica i raniących jego uczucia.
Jeżeli dziecko zostało wydziedziczone, a mimo to ma roszczenia do masy spadkowej, to jedyną opcją jest podjęcie próby podważenia wydziedziczenia. Poniżej opiszę jak do tego podejść.
Jak bronić się przed wydziedziczeniem?
Osoba wydziedziczona ma prawo do obrony. Może domagać się uznania przed sąd wydziedziczenia za bezskuteczne.
Najpowszechniejszą linią obrony jest wykazanie, iż wskazana w testamencie przyczyna wydziedziczenia nie jest prawdziwa. Innymi słowy musi wykazać, iż zachowania i sytuacje opisane w testamencie nigdy nie wystąpiły.
Jeżeli spadkodawca wydziedziczył swoje dziecko na podstawie uporczywego niedopełniania względem niego obowiązków rodzinnych i wskazał, iż dziecko nie utrzymywało z nich kontaktów, nie interesowało się stanem jego zdrowia, nie pomagało mu w chorobie, wówczas obrona przed wydziedziczeniem będzie polegać na wykazaniu, iż dziecko pozostawało w kontakcie z rodzicem i przejmowało się stanem jego zdrowia, przykładowo pozostawało w stałym kontakcie z lekarzami, odwiedzało rodzica w szpitalu. Kluczowe jest tutaj, aby wykazać, że w rzeczywistości relacje rodzinne pozostawały w opozycji do tego co zostało opisane w testamencie.
Obrona przed wydziedziczeniem może również polegać na wykazaniu, iż de facto spadkodawca przebaczył osobie wydziedziczonej zachowania stanowiące podstawę wydziedziczenia. Przebaczenie może nastąpić zarówno przed, jak i po wydziedziczeniu. Przebaczenia nie można cofnąć, dlatego też jeżeli rodzic przed sporządzeniem testamentu przebaczy swojemu dziecku określone zachowanie, to później nie mogą one stanowić podstawy wydziedziczenia. Jeżeli dziecko na podstawie tych zachowań zostanie wydziedziczone wówczas może podnieść bezskuteczność wydziedziczenia.
Natomiast jeżeli spadkodawca najpierw sporządzi testament, a później przebaczy dziecku zachowania na podstawie, których go wydziedziczył i nie zmieni treści testamentu, dziecko w ramach swojej obrony będzie mogło podnosić, iż wydziedziczenie jest bezskuteczne, ponieważ rodzic przed śmiercią mu wszystko wybaczył.
Czasami linią obrony jest wykazanie, że w momencie sporządzania testamentu spadkodawca był niesprawny intelektualnie lub działał pod wpływem osób trzecich. Może być tak, jeśli testament był sporządzony na łożu śmierci, w stanie demencji, podczas choroby (np. Alzheimer), w stanie upojenia alkoholowego, w stanie silnych emocji, jak również pod naciskiem lub groźbą osoby trzeciej.
Potrzebujesz pomocy adwokata? Masz problem z wydziedziczeniem?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach spadkowych działam w CAŁEJ POLSCE!
Udzielam także konsultacji telefonicznych oraz konsultacji online. Pamiętaj, że walka o spadek to poważna sprawa, dlatego warto skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego.
Masz pytania? Napisz! Zadzwoń!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz