Starsze pokolenie bardzo często dokonuje zapisów w sposób nie najlepiej zaplanowany. I to nawet w dobrej wierze. W konsekwencji bliscy, którym przepisano dużą część spadku w drodze darowizny muszą liczyć się z koniecznością zapłacenia zachowku. Niejednokrotnie jest to zwyczajnie niesprawiedliwe. Pomagałam już wielu klientom, zgłaszającym się z pytaniem jak nie płacić zachowku po otrzymaniu darowizny. Zapraszam do przeczytania wpisu, w którym opiszę:
- Kiedy należy płacić zachowek po otrzymaniu darowizny?
- Kto jest obowiązany do wypłacenia zachowku?
- Czy po upływie 10 lat od darowizny musisz płacić zachowek?
- Sposoby uniknięcia zachowku po otrzymaniu darowizny.
Jeśli zastanawiasz się jak nie płacić zachowku po otrzymaniu darowizny, to być może będę w stanie Ci pomóc. Posiadam doświadczenie w prowadzeniu trudnych spraw spadkowych. Doradzam klientom z całej Polski, w tym także online oraz przez telefon. Zapraszam do zapoznania się z moją ofertą (Adwokat – Prawo Spadkowe) oraz do kontaktu.
Kiedy należy płacić zachowek po otrzymaniu darowizny
Darowizna zawsze powoduje uśmiech na twarzy osoby obdarowanej. Niewątpliwie miło jest otrzymać coś w prezencie. Jednakże, czy zdajesz sobie sprawę z tego, że po śmierci darczyńcy mogą nastąpić negatywne skutki darowizny w postaci obowiązku zapłaty zachowku? Dzieje się tak dlatego, gdyż darowizny dokonane przez spadkodawcę zalicza się na poczet tzw. substratu zachowku. Wspomniany substrat oznacza czystą wartość spadku (majątek pomniejszony o długi spadkowe) powiększoną o zapisy windykacyjne i darowizny.
Osoby obdarowane szczególnie mogą spodziewać się roszczeń o zachowek, jeżeli w darowiźnie otrzymały znaczną część majątku spadkodawcy. Najczęściej zachowek kojarzy się z sytuacją, w której spadkodawca sporządza testament i pomija w nim osoby dziedziczące z ustawy. Bardzo często dochodzi jednak do sytuacji, w której przyszły spadkodawca rozporządza znaczną częścią swojego majątku w postaci darowizn wskutek czego niewiele pozostawia swoim spadkobiercom. Wówczas osoby uprawnione do zachowku mogą domagać się jego zapłaty od osób obdarowanych.
Kto jest zobowiązany do wypłacenia zachowku
Osoby zobowiązanej do wypłacenia zachowku nie można jednak wybierać na podstawie dowolnie określonej przez siebie kolejności. Na początku z żądaniem zapłaty trzeba zwrócić się do spadkobierców. Dopiero jeżeli od nich nie otrzyma się zachowku w pełnej wysokości, można zgłosić się do osoby na rzecz, której wykonano zapis windykacyjny (zapisanie oznaczonej osobie konkretnego przedmiotu majątkowego w testamencie notarialnym). Jeżeli takiej osoby nie ma lub również nie pokryła ona zachowku w pełnej wysokości, finalnie można skierować swoje roszczenie do osoby obdarowanej.
Wyjaśnienia wymaga jeszcze sytuacja, w której osoba uprawniona do zachowku nie otrzyma zachowku w pełnej wysokości od spadkobiercy. Mianowicie jeżeli spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek. Wyjaśnijmy to na przykładzie.
Przykład:
Pan Jan zapisał swojemu synowi w testamencie majątek o wartości 60.000 zł. W testamencie została pominięta córka pana Jana. Przysługuje jej zatem roszczenie o zachowek, załóżmy w kwocie 40.000 zł. Gdyby sytuacja była odwrotna, syn również byłby osobą uprawnioną do zachowku. Załóżmy, że wysokość jego zachowku również wyniosłaby kwotę 40.000 zł. Syn odpowiada zatem tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek, czyli do kwoty 20.000 zł (wartość otrzymanego spadku pomniejszona o zachowek syna). Córka pana Jana otrzyma od spadkobiercy testamentowego, czyli swojego brata jedynie kwotę 20.000 zł.
Jeżeli pan Jan w testamencie nie zawarł zapisu windykacyjnego, ale 5 lat przed śmiercią podarował swojej siostrze mieszkanie, córka pana Jana może domagać się zapłaty pozostałych 20.000 zł od swojej ciotki, jako osoby obdarowanej przez spadkodawcę. Jeżeli natomiast mieszkanie stanowiło jedyny majątek pana Jana i przed śmiercią podarował je siostrze, nie pozostawiając nic dzieciom, roszczenie o zachowek można kierować bezpośrednio do siostry pana Jana, gdyż nie ma żadnego spadkobiercy ani osoby, na rzecz której został dokonany zapis windykacyjny zobowiązanej do zapłaty zachowku.
Co natomiast w sytuacji, gdy osób obdarowanych przez spadkodawcę jest więcej? Zapłaty zachowku można żądać od wszystkich obdarowanych, czy tylko od jednej z nich? W takiej sytuacji z roszczeniem o zachowek można wystąpić wobec osoby obdarowanej najpóźniej. Dopiero jeżeli nie spłaci ona zachowku w całości, można żądać jego zapłaty w pozostałej wysokości od osoby obdarowanej wcześniej.
Czy obdarowany musi zapłacić zachowek, który przewyższa wartość otrzymanej darowizny
Obdarowany musi zapłacić zachowek tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Przykładowo jeżeli zachowek wynosi kwotę 40.000 zł, zaś darowizna ma wartość 20.000 zł, obdarowany nie będzie zobowiązany do spłacenia całej wysokości zachowku, a jedynie kwoty 20.000 zł.
Zobacz także wpis: Ile wynosi zachowek – przykłady.
Czy po upływie 10 lat od darowizny musisz płacić zachowek
Dobra wiadomość dla osób, które otrzymały darowiznę jest taka, iż nie każdą darowiznę zalicza się na poczet zachowku. Zatem nie każdy obdarowany musi go zapłacić. Przede wszystkim przy obliczaniu zachowku nie dolicza się drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, np. podarowanego w prezencie zegarka, czy też kolczyków.
Wyłączone od zaliczenia na poczet zachowku są również darowizny dokonane przed więcej niż dziesięciu laty (licząc wstecz od śmierci spadkodawcy), ale tylko na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
Przykład:
Zmarły pan Jan podarował 13 lat temu swojemu przyjacielowi samochód. Czy przyjaciel pana Jana jako obdarowany będzie zobowiązany do zapłaty zachowku? Nie, ponieważ darowizna została dokonana przed więcej niż 10 laty od śmierci spadkodawcy. A gdyby pan Jan podarował samochód synowi, czy również darowizna nie podlegałaby zaliczeniu? Nie, ponieważ syn ma prawo do zachowku i w jego sytuacji nie ma znaczenia czas, w jakim darowizna została dokonana.
Zobacz także: Odrzucenie spadku
Sposoby uniknięcia zachowku po otrzymaniu darowizny
Jeżeli otrzymałeś kiedykolwiek darowiznę wiesz już, że możesz zostać zobowiązany do zapłaty zachowku. Na pewno nie nastraja Cię to optymistyczne i prawdopodobnie zastanawiasz się, czy istnieje jakikolwiek sposób, aby uniknąć jego zapłaty.
Na początku upewnij się, czy roszczenie o zachowek nie uległo przedawnieniu. Zachowek przedawnia się z upływem 5 lat od dnia ogłoszenia testamentu. Jeżeli testamentu nie było, to z upływem 5 lat od śmierci spadkodawcy.
Jeżeli roszczenie o zachowek jeszcze się nie przedawniło Twoim kołem ratunkowym mogą być tzw. zasady współżycia społecznego. Twoim zadaniem będzie udowodnienie przed sądem, że zasądzenie zachowku jest niesprawiedliwe i sprzeczne z ogólnie przyjętymi zasadami słuszności. Wówczas sąd może zasądzić zachowek w niższej wysokości.
Twoja sytuacja jest o wiele lepsza, jeśli przyszły spadkodawca jeszcze żyje. Oznacza to, że w porę uświadomiłeś sobie problem, jaki Cię dotyczy. W takim przypadku można jeszcze spróbować odwrócić skutki prawne darowizny i w taki sposób przepisać na Ciebie majątek spadkodawcy, aby nie doszło do pojawienia się obowiązku zapłaty zachowku.
Można też próbować atakować osobę uprawnioną do zachowku poprzez instytucje niegodności dziedziczenia lub wydziedziczenia.
W ostateczności możesz zwolnić się od zapłaty zachowku oddając otrzymaną darowiznę.
Warto jednak o konsekwencjach darowizny pomyśleć zawczasu, jeszcze przed jej przyjęciem. Można rozważyć, czy zamiast umowy darowizny nie lepiej zawrzeć umowę dożywocia, która całkowicie wyeliminuje roszczenie o zachowek.
Jak nie płacić zachowku po otrzymaniu darowizny – podsumowanie
Jak widzisz, roszczenia o zachowek można kierować zarówno przeciwko obdarowanym spadkobiercom jak i osobom, które niczego nie odziedziczyły. Istnieją jednak sposoby, aby w ogóle nie płacić zachowku. Wiele zależy od tego, czy spadkodawca jeszcze żyje. Jeśli tak, to masz jeszcze dużo możliwości, aby nie płacić zachowku po otrzymaniu darowizny. Jeśli jednak doszło już do otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy), to musisz przygotować się na trudno przeprawę, najpewniej przed sądem.
Potrzebujesz pomocy adwokata? Walczysz o spadek?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach spadkowych działam w CAŁEJ POLSCE!
Udzielam także konsultacji telefonicznych oraz konsultacji online. Pamiętaj, że walka o spadek to poważna sprawa, dlatego warto skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego.
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
Dodaj komentarz