Stosunki rodzinne układają się bardzo różnie. Niekiedy zdarza się, że ktoś obdarowuje kogoś częścią swojego majątku, a następnie obdarowany dopuszcza się wobec swojego darczyńcy zachowań sprzecznych z zasadami współżycia społecznego. Czasami można nawet mówić o rażącej niewdzięczności, która uprawnia do odwołania darowizny. Właśnie ten problem jest przedmiotem mojego kolejnego artykułu – „Rażąca niewdzięczność a odwołanie darowizny”.
Jeśli walczysz o odwołanie darowizny to może uda mi się Tobie pomóc. Moja Kancelaria reprezentuje klientów w tego typu sprawach. Doradzam komercyjnie klientom z całej Polski, w tym także online lub przez telefon. Zapraszam do zapoznania się z ofertą Kancelarii (Adwokat Prawo Spadkowe Poznań) oraz do kontaktu:
Rażąca niewdzięczność a odwołanie darowizny – główne wnioski
- Odwołanie darowizny możliwe jest wyłącznie w przypadkach przewidzianych w Kodeksie cywilnym.
- Odwołać można zarówno darowiznę już wykonaną, jak i taką, która jeszcze nie została wykonana.
- Jedną z okoliczności uprawniających do odwołania darowizny jest rażąca niewdzięczność obdarowanego.
- W przepisach nie zdefiniowano pojęcia rażącej niewdzięczności, dlatego też w razie braku dobrowolnego zwrotu przedmiotu darowizny przez obdarowanego, oceny okoliczności sprawy dokonuje sąd.
- Przykładem rażącej niewdzięczności może być popełnienie przestępstwa na szkodę darczyńcy oraz brak pomocy w chorobie lub trudnej sytuacji życiowej.
- Do odwołania darowizny konieczne jest złożenie obdarowanemu oświadczenia na piśmie, natomiast gdyby nie chciał on spełnić żądania dobrowolnie, wówczas niezbędne jest wniesienie sprawy do sądu.
Przeczytaj również: Rejestr spadkowy
Kiedy odwołanie darowizny jest możliwe?
Żeby móc odwołać darowiznę, musi zachodzić jedna z okoliczności przewidzianych w Kodeksie cywilnym. W przeciwnym razie odwołanie nie odniesie zamierzonego skutku.
Zatem kiedy odwołanie darowizny jest możliwe?
Po pierwsze, istnieje możliwość odwołania darowizny jeszcze niewykonanej, jeżeli w międzyczasie doszło do uszczuplenia majątku darczyńcy, które powoduje brak możliwości zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb jego bądź jego najbliższych. W takiej sytuacji wykonanie darowizny wiązałoby się z poważnym uszczerbkiem majątkowym.
O jakie sytuacje chodzi? Otóż można tutaj wskazać na przykład chorobę, utratę pracy czy też poważny w skutkach wypadek drogowy. Ponadto niewykonana darowizna może zostać odwołana wówczas, gdy nie doszło do spełnienia zastrzeżonego przez darczyńcę warunku.
Po drugie, odwołać można także darowiznę, która została już wykonana. W takim przypadku obdarowany musi jednak dopuścić się rażącej niewdzięczności względem darczyńcy.
Czym jest rażąca niewdzięczność? Pozwól, że omówię to za chwilę. Natomiast wskażę jeszcze jedną sytuację, kiedy możliwe jest odwołanie darowizny. Otóż z tego rodzaju żądaniem mogą wystąpić spadkobiercy darczyńcy, jeżeli obdarowany spowodował śmierć darczyńcy albo się do niej przyczynił. Co więcej, spadkobiercy mogą również odwołać darowiznę, jeśli darczyńca był do tego uprawniony w chwili śmierci.
Sprawdź także: Rozdzielność majątkowa a dziedziczenie
Co to jest rażąca niewdzięczność?
Rażąca niewdzięczność jest przesłanką odwołania darowizny, która została już wykonana. Aczkolwiek przyjmuje się, że na tej podstawie można odwołać darowiznę także jeszcze nie wykonaną.
Należy jednak zwrócić uwagę, że Kodeks cywilny w żadnym miejscu nie wyjaśnił, czym właściwie jest rażąca niewdzięczność. Z pomocą przychodzi jednak nauka prawa i orzecznictwo sądów.
Pojęcie rażącej niewdzięczności w bardzo zgrabny sposób wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 29 listopada 2019 roku (sygn. akt I Aca 483/19). Sąd zauważył, że:
„Pod pojęciem rażącej niewdzięczności podpada takie zachowanie obdarowanego, polegające na działaniu lub zaniechaniu skierowanym bezpośrednio lub pośrednio przeciwko darczyńcy, które, oceniając rzecz rozsądnie, przy uwzględnieniu miernika obiektywnego i subiektywnego, musi być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę. Wchodzi tutaj w grę przede wszystkim popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo przeciwko majątkowi darczyńcy oraz o naruszenie przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków osobistych, w tym rodzinnych, łączących go z darczyńcą i obowiązku wdzięczności.”
Istnieją 3 warunki, jakie muszą być spełnione, aby w ogóle można było mówić o rażącej niewdzięczności:
- rażąca niewdzięczność musi być działaniem umyślnym obdarowanego,
- musi on mieć świadomość tego, że wyrządza darczyńcy krzywdę,
- poza tym niewdzięczność musi rażąca, czyli jej dokuczliwość musi przekraczać przeciętną miarę. Dla przykładu, nie można nazwać rażącą niewdzięcznością rodzinnych sporów i kłótni.
Zastanówmy się teraz nad przykładami rażącej niewdzięczności.
Zobacz również: Skąd bank wie o śmierci właściciela konta
Przykłady rażącej niewdzięczności
Do najbardziej powszechnych przykładów rażącej niewdzięczności należą:
- popełnienie przestępstwa przeciwko darczyńcy lub bliskiej mu osobie,
- odmówienie darczyńcy pomocy w chorobie,
- porzucenie darczyńcy lub trwałe nieinteresowanie się nim,
- naruszenie godności darczyńcy,
- rozpowszechnienie szkalujących informacji na temat darczyńcy,
- naruszenie dóbr osobistych darczyńcy.
Co ciekawe, rażącą niewdzięcznością nie jest zachowanie obdarowanego, które polega na niespełnieniu oczekiwań darczyńcy.
Przykład nr 1:
Ojciec chce odwołać darowiznę samochodu na rzecz córki, ponieważ ona wbrew oczekiwaniom ojca nie poszła na medycynę.
Przykład nr 2:
Matka chce odwołać darowiznę mieszkania na rzecz syna, ponieważ ujawnił on swoją orientację homoseksualną, której ona nie toleruje.
Przykładem działania, które nie usprawiedliwia odwołania darowizny jest także zdrada małżeńska, jakiej dopuścił się zięć względem córki darczyńców. Aczkolwiek w tym przypadku praktyka orzecznicza nie jest jednolita, więc sporo zależy od składu orzekającego.
Co ważne, przyczyną odwołania darowizny może być rażąca niewdzięczność obdarowanego, a nie jego spadkobierców (wyrok SN z 7.11.2022 r., sygn. II CKN 1395/00). Jeśli więc obdarowany umrze zanim dojdzie do odwołania darowizny, to jej zwrotu nie będzie można się domagać od spadkobierców obdarowanego.
Przykład nr 3:
Dziadek chciał odwołać darowiznę działki na rzecz syna, który ciężko go obraził. Syn zginął w wypadku, zanim doszło do odwołania. Osierocił dwójkę dzieci, które odziedziczyły rzeczoną działkę. Dziadek nie może już domagać się zwrotu działki od wnuków.
Co jeśli darczyńca przebaczył obdarowanemu?
W takim wypadku odwołanie darowizny może nie być możliwe. Taka sytuacja została bowiem uregulowana w art. 899 § 1 KC, który stanowi:
§1. Darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
Przebaczenie nie musi nastąpić w jakiejś ściśle określonej formie. Nie musi nawet zostać oznajmione obdarowanemu lub innym osobom! Ważne, aby z okoliczności wynikało, że przebaczenie miało miejsce.
Przykłady:
- Zaproszenie obdarowanego na imprezę urodzinową darczyńcy i serdeczne traktowanie go przez darczyńcę.
- Odnowienie przez darczyńcę wcześniej zerwanych relacji z obdarowanym.
W praktyce, o tym czy doszło do przebaczenia będzie decydował sąd. Sędzia będzie miał na uwadze swoje doświadczenie życiowe, okoliczności sprawy oraz przedstawione dowody.
Jak udowodnić rażącą niewdzięczność?
Do wykazania przed sądem rażącej niewdzięczności konieczne jest nie tylko udowodnienie, że obdarowany dopuścił się negatywnego zachowania względem darczyńcy, ale i to, że darczyńca silnie odczuł to zachowanie. Niezbędne zatem są dowody świadczące o psychicznych przeżyciach darczyńcy.
Z jakich środków dowodowych można więc skorzystać? Otóż mogą to być:
- zeznania świadków, którzy znają sytuację życiową darczyńcy,
- listy, maile, wiadomości typu SMS,
- różnego rodzaju nagrania,
- a także dokumentacja medyczna i psychologiczna,
- dokumentacja z interwencji policji,
- a nawet postępowania przed sądem lub prokuraturą.
W niektórych sprawach strony wnoszą również o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego – lekarza psychiatry lub psychologa. Zwłaszcza gdy w grę wchodzi udowodnienie poczytalności starszej osoby lub osoby działającej tuż przed śmiercią.
W jaki sposób można odwołać darowiznę? Poniżej odpowiem na to pytanie.
Co zrobić, aby odwołać darowiznę?
Zgodnie z art. 900 Kodeksu cywilnego (KC), odwołanie darowizny następuje poprzez złożenie oświadczenia obdarowanemu na piśmie.
Darczyńca musi to uczynić w terminie roku, licząc od dnia, w którym dowiedział się o rażącej niewdzięczności obdarowanego, o ile nie doszło do przebaczenia.
Kwestią niezwykle istotną jest fakt, iż złożenie oświadczenia w zakresie odwołania darowizny nie powoduje przejścia własności przedmiotu darowizny na rzecz darczyńcy. Skutkuje ono jedynie zobowiązaniem obdarowanego do spełnienia pożądanego przez darczyńcę świadczenia. Gdyby obdarowany nie chciał z jakiegoś powodu dokonać zwrotu, darczyńcy pozostaje wystąpienie do sądu z roszczeniem o powrotne przeniesienie własności danej rzeczy.
Zobacz także: Adwokat Procesy Sądowe Poznań
W takim przypadku zazwyczaj przydaje się pomoc adwokata, który pomoże nie tylko dokonać analizy sprawy, ale i przygotuje konieczne pisma procesowe oraz zastąpi na sali sądowej podczas rozprawy.
Potrzebujesz pomocy adwokata?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach o unieważnienie darowizny działam w CAŁEJ POLSCE!
Udzielam także konsultacji telefonicznych oraz konsultacji online. Pamiętaj, że walka o lokal to poważna sprawa, dlatego warto skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego.
Umów się na konsultację!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
Dziękuję za przeczytanie artykułu „Rażąca niewdzięczność a odwołanie darowizny„. Być może zainteresują Cię także inne wpisy na moim blogu!
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz