Przepisanie majątku za życia na jedno z dzieci jest dobrym pomysłem, jeśli rodzice planują uporządkować sprawy spadkowe. Niestety w praktyce popełnia się przy tym mnóstwo błędów. Niejednokrotnie mogą one wysadzić w powietrze nawet dobrze funkcjonującą rodzinę. Zapraszam do przeczytania artykułu „Przepisanie majątku za życia na jedno z dzieci”, w którym opiszę najpopularniejsze sposoby na przeprowadzenie tzw. zapisów.
Pamiętaj, że jeśli planujesz przeprowadzenie zapisów lub masz otrzymać zapisy od rodziców, to jestem w stanie Ci pomóc. Udzielam konsultacji w sprawach spadkowych dla klientów z całej Polski, w tym także online lub telefonicznie. Zapraszam do zapoznania się z moją ofertą (Adwokat Prawo Spadkowe) oraz do kontaktu.
Przepisanie majątku za życia na jedno z dzieci – sposoby
Istnieją trzy sposoby przepisania majątku za życia na jedno z dzieci, są to:
- umowa darowizny,
- umowa dożywocia
- oraz testament.
Umowa darowizny polega na tym, że ktoś daruje innej osobie określoną rzecz nie oczekując niczego w zamian. Co ciekawe w polskich realiach wykonywanie darowizn jest bardzo popularne. To właśnie darowizny kryją się zwykle pod tzw. pojęciem „zapisów”. Niejednokrotnie towarzyszy im ustanowienie służebności, polegających na prawie rodziców do korzystania z określonych części nieruchomości (np. pokoju, kuchni, łazienki, pomieszczeń gospodarczych). Niestety przepisywanie majątku za życia na jedno z dzieci w formie darowizny ma szereg wad. Zwykle prowadzi do sporów między dziećmi, w tym do sporów spadkowych.
Sprawdź także: Jak nie płacić zachowku po otrzymaniu darowizny
Trochę inaczej sprawa wygląda już z umową dożywocia.
Mianowicie przy umowie dożywocia właściciel nieruchomości przenosi jej własność na inną osobę, ale w zamian za dożywotnie utrzymanie i opiekę. Innymi słowy jeżeli rodzic przepisze dom na dziecko w formie dożywocia, to dziecko ma obowiązek między innymi przyjąć rodzica jako domownika, zapewnić mu wyżywienie, podstawowe środki potrzebne do życia, odpowiednią pomoc i pielęgnację w chorobie. Istnieje jednak bardzo ważna zaleta umowy dożywocia, o której wspomnę w dalszej części artykułu…
Przepisać majątek za życia na jedno z dzieci można również w formie testamentu, jednakże skutki tego rozporządzenia nastąpią dopiero po śmierci rodziców. Z perspektywy dzieci jest to więc najmniej korzystna forma przepisania majątku za życia na jedno z dzieci. Testament bowiem w każdej chwili może zostać zmieniony.
Przeczytaj także: Rażąca niewdzięczność a odwołanie darowizny
Przepisanie domu lub mieszkania na jedno z dzieci
Niezależnie od wybranego przez Ciebie sposobu przepisania majątku, jeżeli chcesz przekazać swojemu dziecku dom lub mieszkanie musisz to uczynić w formie aktu notarialnego. Pamiętaj, że niezależnie od tego jakiej czynności dokonujesz, jeżeli jej przedmiotem jest nieruchomość to czynność musi dokonana w formie notarialnej, w przeciwnym razie będzie nieważna.
Znaczenie ma również fakt, czy dom bądź mieszkanie wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków. Wówczas umowa darowizny bądź dożywocia musi zostać zawarta przez oboje małżonków (rodziców).
Inaczej natomiast sytuacja wygląda z testamentem. Zgodnie z polskim prawem małżonkowie nie mogą wspólnie spisać ostatniej woli. Dlatego każdy z małżonków powinien samodzielnie spisać testament, w którym do spadku powoła jedno z dzieci. Taki testament może być spisany własnoręcznie, chyba że rodzic chce rozdysponować na rzecz jednego z dzieci tylko konkretnym składnikiem majątkowym.
Sprawdź również: Rejestr spadkowy
Przepisanie konkretnego składnika na jedno z dzieci
Jeżeli chcesz przepisać w testamencie konkretny składnik na jedno z dzieci, w szczególności dom lub mieszkanie, musisz to uczynić w formie zapisu windykacyjnego. Nazwa brzmi dość surrealistycznie, ale jest to zwykły zapis, w którym spadkodawca zapisuje oznaczonej osobie konkretny przedmiot majątkowy. Trzeba jednak pamiętać o tym, że zapis windykacyjny można zawrzeć tylko w testamencie notarialnym.
Przykład nr 1:
Pan Jan ma dość pokaźny majątek i chce, aby po jego śmierci odziedziczyły go wszystkie jego dzieci. Zależy mu jednak na tym, aby pensjonat położony nad morzem odziedziczyła najmłodsza córka. W takiej sytuacji pan Jan powinien sporządzić testament notarialny, w którym do spadku powoła wszystkie swoje dzieci. W testamencie musi jednak zamieścić zapis windykacyjny, w którym najmłodszej córce przepisze właśnie tę nieruchomość.
Co natomiast w sytuacji, gdy wspomniany pensjonat wchodziłby do majątku wspólnego pana Jana i jego żony? Wówczas pan Jan może zapisać córce w testamencie połowę domu, gdyż druga połowa po jego śmierci stanowić będzie własność żony. Dom zostanie w całości przepisany na córkę, jeżeli żona również w swoim testamencie ustanowi zapis windykacyjny.
Sprawdź także: Rozdzielność majątkowa a dziedziczenie
Przepisanie majątku na jedno dziecko a prawa pozostałych
Sytuacja, w której rodzice rozporządzają majątkiem tylko na rzecz jednego dziecka, co do zasady nie pozostawia pozostałych dzieci bez jakichkolwiek praw co do majątku. Po śmierci rodzica mogą oni domagać się zachowku od obdarowanego brata albo siostry, pod warunkiem, że nie zostali wydziedziczeni bądź uznani na niegodnych dziedziczenia.
Zachowek chroni najbliższych spadkodawcy na wypadek gdyby zostali pominięci w testamencie, albo gdyby spadkodawca za życia rozporządził znaczną częścią swojego majątku w formie darowizn, przykładowo tylko na rzecz jednego dziecka z pominięciem pozostałych. Zachowek wówczas umożliwia otrzymanie części spadku, którą spadkobierca otrzymałby przy dziedziczeniu ustawowym.
Pamiętasz jednak jak na początku artykułu napisałam, że umowa dożywocia ma bardzo ważną zaletę? Otóż, umowa dożywocia eliminuje roszczenie o zachowek. Jeżeli rodzic przepisze na jedno dziecko dom w formie dożywocia, pozostałe dzieci nie będą mogły dochodzić zachowku od obdarowanego. Wynika to z faktu, iż w odróżnieniu od darowizny, umowa dożywocia nie zalicza się na poczet tzw. substratu zachowku, czyli czystej wartości spadku (majątek pomniejszony o długi spadkowe) powiększonej o zapisy windykacyjne i darowizny.
Względem pozostałych dzieci, które nic nie otrzymały, umowa dożywocia jest najmniej korzystną formą rozporządzenia przez rodziców majątkiem. Jednak dla dziecka obdarowanego wręcz przeciwnie, rodzeństwo nie będzie miało względem niego żadnych roszczeń.
Niesprawiedliwy podział majątku przez rodziców – co robić?
Jeżeli rodzice przepisali majątek na Twojego brata/siostrę w formie darowizny albo testamentu, masz prawo żądać po ich śmierci zapłaty zachowku od obdarowanego rodzeństwa. Musisz jednak pilnować, aby Twoje roszczenie nie uległo przedawnieniu. Zachowek przedawnia się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu, a jeżeli rodzic nie sporządził testamentu z upływem 5 lat od jego śmierci.
Pomimo tego, iż w przypadku darowizny rodzice wspólnie podarowali majątek, termin uprawnienia do żądania zachowku biegnie oddzielnie po śmierci każdego z rodziców, zaś przy obliczaniu należnego zachowku po śmierci każdego z nich wlicza się tylko połowę podarowanego majątku.
Przykład nr 2
Pan Jan i pani Janina podarowali swojej córce dom, który stanowił ich majątek wspólny. Syn nie otrzymał żadnego majątku. W 2015 r. zmarła pani Janina, natomiast pan Jan zmarł w 2020 r. Jeżeli syn chce dochodzić zachowku po obu rodzicach musi wiedzieć, iż roszczenie o zachowek po zmarłej mamie przedawni się w 2020 r., natomiast zachowek po zmarłym ojcu przedawni się w 2025 r. Z racji tego, iż dom stanowił majątek wspólny obliczając zachowek po pani Janinie nie można wziąć wartości całego domu. Gdyby nie darowizna, po śmierci pani Janiny połowa domu należałaby do pana Jana, zaś druga połowa wchodziłaby w skład spadku.
Dziękuję za przeczytanie artykułu „Przepisanie majątku za życia na jedno z dzieci”. Być może zainteresują Cię także inne wpisy na moim blogu.
Potrzebujesz pomocy adwokata? Chcesz przeprowadzić zapisy?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach spadkowych działam w CAŁEJ POLSCE!
Udzielam także konsultacji telefonicznych oraz konsultacji online. Pamiętaj, że przeprowadzenie zapisów to poważna sprawa, dlatego warto skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego.
Masz pytania? Napisz! Zadzwoń!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dzień dobry. W 2009 r w akcie darowizny z ustanowieniem użytkowania dla siebie, męża i swojej corki(moja mama) babcia przekazała mi mieszkanie własnościowe którego była właścicielem. Nie miała rozdzielności majątkowej z moim dziadkiem, ale tylko ona była właścicielem mieszkania. Moja mama zmarła w 2013r. W 2014 zmarła moja babcia. Dziadek mieszkał ze mną, był schorowany opiekowałam się nim. Wcześniej opiekowałam się babcia i mama chora na raka. Dziadek zmarł kilka dni temu. Pozostawił syna. Jego syn a mój wujek zada podziału spadku. Czy należy mu się zachowek skoro mieszkanie jest moje od 13 lat a babcia zmarła 8 lat temu? Czy ma tu miejsce jakieś przedawnienie? Czy mimo tego że mieszkanie było babci, nie było innego majątku może dochodzić zachowku po dziadku swoim ojcu? Babcia prosiła go przed śmiercią o uszanowanie jej woli, jednak nie posłuchał. Przed darowaniem mi mieszkania zanim mama zachorowała sporządziła również testament w którym powołała moja mamę, z zastrzeżeniem że syna uposażyła za życia jednak nie mam dowodów na czym to uposażenie polegała ani ile i co dostał wujek. Jaki jest koszt takiej porady?
Bardzo ciekawie i obrazowo Pani przedstawiła dla osób nie mających styczności z językiem prawniczym. Dziękuję i pozdrawiam Anna.
Witam.
Moi rodzice przepisali na mnie notarialnie jako darowiznę dom i działkę. Zaznaczyli sobie służebność. Tata nie żyje od 7 lat. Czy moi bracia mogą się ubiegać o spłatę majątku po rodzicach?
Dzień dobry … Babcia moich dzieci była w bardzo trudnej relacji z mężem pijakiem … Całą sytuację wykorzystała jej matka i druga siostra … Nie wiem co dokładnie się stało .. ale wiem że majątek po zmarłym pradziadku i babci został przepisany na ciotkę … Babcia nie otrzymała nic … Czy można podważyć ten zapis ? Chciałabym ogólnie ustanowić kuratora do tej sprawy dla dzieci .. wogole nie zawiązanego z rodziną bo boje się że będzie o to ból … .. dodam też że UW dziadek pijak i ojciec moich dzieci dostał zawiasy za udział w śmierci babci moich dzieci … Ja dowiedziałam się że był zapis po jej śmierci bo babci nic nie mówiła .. żyła w strachu i zagrożeniu … Czy moje dzieci mają szansę coś odziedziczyć po babci prócz długów ? Śmierć babci była w 2010 roku
Dzień dobry. Moji rodzice przepisali cały dom z ziemią mojej siostrze czy mam prawo do tego domu jak i ziemi czy musi mnie spłacić. Dziekuje
Witam serdecznie
Mój tato przed śmiercią wykupił swoje mieszkanie spółdzielcze po niskiej cenie za pieniądze siostry i ona została właścicielem tego mieszkania
Nie było testamentu bo chyba do jego odczytania zostałabym wezwana
Czy jeśli ojciec przepislal mieszkanie na siostrę za życia mam prawo zachowku czy czegoś w tym rodzaju?
Moja matka przepisała cały majątek, dom i oddała wszystkie pieniądze bratu w zamian za dożywocie. Brat niedawno zmarł, cały majątek przypadł synowej i małoletniemu wnukowi. Synowa bardzo zle traktuje moja matkę, mieszkają w jednym domu, skręca jej centralnie sterowane ogrzewanie, odnawia prania, robi awantury potem wzywa policje, wykańcza ja psychicznie. Mama poprosiła mnie o pomoc, ale ja mieszkam za granica a synowa nie chce wpuścić mnie do części domu gdzie matka mieszka. Czy ma takie prawo, co można w takiej sytuacji zrobić? Nie wiem co to będzie, jak mama zachoruje.