Sprawowanie opieki nad dzieckiem po rozwodzie nie jest proste. Jeżeli żadne z rodziców nie ma ograniczonej władzy rodzicielskiej, wówczas nadal wspólnie wykonują oni pieczę nad dzieckiem, mimo że już ze sobą nie mieszkają. Taka sytuacja rodzi wiele problemów, nie tylko organizacyjnych, ale również emocjonalnych. Jeśli dziecko przebywa na stałe u jednego z rodziców, drugi może je odwiedzać i zabierać na różnego rodzaju wyjścia, nie może go jednak zabrać do siebie na dłuższy czas. Rozwiązaniem problemu jest opieka naprzemienna.
W tym artykule znajdziesz kompletne informacje na temat opieki naprzemiennej i najczęściej towarzyszących jej problemów. Jeśli potrzebujesz pomocy adwokata możesz skorzystać z konsultacji. Doradzam klientom z całej Polski, w tym online i telefonicznie. Zapraszam do kontaktu.
Opieka naprzemienna nad dzieckiem
Opieka naprzemienna jest rodzajem sprawowania pieczy nad małoletnim dzieckiem, w którym spędza ono tyle samo czasu z każdym z rodziców. W praktyce trudno niekiedy bywa, aby faktycznie było to połowie czasu, jednakże okresy te są do siebie wówczas mocno zbliżone. Żeby możliwe było realizowanie takiego modelu opieki, dziecko mieszka na przykład przez miesiąc z ojcem, a później przez miesiąc z matką. Niektórzy rodzice, którzy są bardzo zamożni, decydują się nawet na zakup nieruchomości, w której na stałe mieszka dziecko, a oni wprowadzają się do niego na zmianę. Umówmy się, w polskich warunkach to jednak rzadkość.
W wielu krajach świata opieka naprzemienna jest standardowym rozwiązaniem w przypadku rozpadu małżeństwa. W Polsce wciąż stanowi ona swego rodzaju nowość, pomimo że rozwiązanie to zostało wprowadzone do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego już w 2015 roku.
Wielu rozwodzących się rodziców już przed laty wręcz domagało się od ustawodawcy możliwości stosowania takiego modelu. Ich zdaniem, ma on niezwykle pozytywny wpływ na rozwój dziecka, którego wychowuje się w rozbitej rodzinie. Tyle teoria – na sali rozpraw trzeba jeszcze umiejętnie przekonać do niej sąd.
Opieka naprzemienna – wady i zalety
Opieka naprzemienna, podobnie zresztą, jak i inne rozwiązania, ma swoje wady i zalety. Warto mieć tego świadomość, decydując się na ten model sprawowania pieczy nad dzieckiem. Poniżej zwięźle wypunktuje podstawowe wady i zalety opieki naprzemiennej.
Wady opieki naprzemiennej
- życie w ciągłej drodze – sytuacja ta ma miejsce, gdy rodzice mieszkają oddaleni od siebie o kilkadziesiąt lub więcej kilometrów. W takim przypadku pojawia się konieczność ciągłych podróży, aby dowieźć dziecko do jego miejsca pobytu;
- niebezpieczeństwo przyznania dziecku roli mediatora w konflikcie rodziców – sytuacja ta jest zdecydowanie niepożądana. Dziecko bowiem nie powinno odczuwać napięć pomiędzy ojcem i matką, którzy nierzadko pozostają w głębokim konflikcie po rozpadzie małżeństwa;
- niebezpieczeństwo pogorszenia relacji rodziców z dzieckiem – nie wszyscy rodzice mogą poświęcić dziecku wiele czasu. Jeżeli ktoś ma bardzo obciążającą pracę, wówczas nie będzie mógł spędzać z dzieckiem tyle czasu, ile by chciał. To może doprowadzić do wzajemnego oddalenia, które negatywnie wpłynie na rozwój emocjonalny małoletniego.
Zalety opieki naprzemiennej
- rozwój więzi emocjonalnej dziecka z obydwojgiem rodziców – ma ono poczucie tego, że jest kochane, a ojciec i matka pragną jego dobra;
- wzrost samooceny dziecka;
- mniejsze problemy w razie egzekwowania alimentów;
- wspólna odpowiedzialność za dziecko;
- wzajemne wsparcie rodziców w kwestii opieki nad dzieckiem.
Prezentowane powyżej zestawienie minusów i plusów pieczy naprzemiennej pokazuje, że tych drugich jest więcej niż pierwszych.
Opieka naprzemienna – od jakiego wieku?
Stosowanie opieki naprzemiennej nad dzieckiem podlega pewnemu ograniczeniu. Jest nim wiek małoletniego. Otóż, aby możliwy był tego rodzaju model sprawowania pieczy, dziecko powinno cechować się odpowiednim stopniem samodzielności.
Przede wszystkim dziecko nie może być w wieku niemowlęcym, kiedy to istnieje konieczność karmienia mlekiem matki. W takim przypadku przekazanie go pod opiekę ojcu jest po prostu niemożliwe.
Dobrze jest, jeżeli dziecko jest stosunkowo samodzielne pod względem codziennych czynności takich jak jedzenie, dbanie o higienę, czy też ubieranie się. Dzięki temu sprawowanie opieki przez rodzica jest łatwiejsze, przez co może on przeznaczyć więcej czasu na budowanie wspólnych relacji.
Opieka naprzemienna a alimenty
To mit, że przy opiece naprzemiennej nie zasądza się alimentów. Otóż zasądza się je z bardzo prostego powodu.
Wysokość świadczenia alimentacyjnego uzależniona jest bowiem zawsze od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz możliwości zarobkowych rodzica. W przypadku opieki naprzemiennej, jeżeli rodzice są zgodni w kwestii alimentów, sąd obciąża ich kosztami utrzymania dziecka po połowie. Alternatywnie sąd orzeknie o alimentach, określając kwotę, jaką jeden rodzic powinien przekazywać drugiemu. W takiej sytuacji weźmie on pod uwagę nie tylko możliwości zarobkowe rodziców, ale również czas, który poświęcają dziecku. Sąd bierze też pod uwagę istotne dysproporcje w zarobkach rodziców.
W praktyce alimenty w przypadku pieczy naprzemiennej powinny być niższe aniżeli w przypadku, gdy tylko jeden z rodziców wykonuje władzę rodzicielską. Wynika to z faktu, iż kiedy dziecko przebywa u bardziej zamożnego rodzica, wówczas to na nim spoczywa obowiązek zaspokajania jego potrzeb.
Opieka naprzemienna – orzecznictwo
Pomimo iż opieka naprzemienna jest stosunkowo nową instytucją prawa rodzinnego, orzecznictwo sądów w tym zakresie odznacza się już pewnym dorobkiem. Poniżej prezentujemy kilka wyroków, które mogą zainteresować rodziców rozważających ten model sprawowania pieczy nad małoletnim.
Opieka naprzemienna a miejsce zamieszkania dziecka
Przez opiekę naprzemienną należy rozumieć opiekę sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, nie uzależniają takiej opieki od określenia, że dziecko będzie miało dwa miejsca zamieszkania. Dla zaistnienia opieki naprzemiennej nie ma znaczenia określenie miejsca zamieszkania przy jednym z rodziców. Ustalenie miejsca pobytu dziecka jest konsekwencją normy zawartej w art. 28 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania.
(wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 3 lipca 2019 r. sygn. akt II SA/Rz 432/19, LEX nr 2733734).
Równy rozkład kosztów utrzymania dziecka
Wobec uznania, że dochody rodziców powódki są porównywalne, przy założeniu, że do dochodu pozwanego nie wlicza się zasiłku pielęgnacyjnego, jak również zakładając, że przedstawicielka ustawowa i pozwany sprawują opiekę nad dzieckiem w podobnych bądź zbliżonych okresach czasowych, wobec czego ich osobiste starania o utrzymanie i wychowanie córki są porównywalne, zasadnym jest podzielenie między rodziców kosztów utrzymania córki w częściach równych.
(wyrok Sąd Okręgowego w Łodzi z dnia 24 października 2014 r., sygn. akt XII Ca 236/14, LEX nr 2413684).
Alimenty w zw. z nierówną stopą życiową rodziców
Jeżeli podczas pobytu małoletniego u ojca potrzeby dziecka są zaspokajane na bardzo wysokim poziomie (np. wakacje), to przy zredukowaniu alimentów zgodnie z żądaniem pozwu, w okresie pobytu u matki małoletni miałby zaspokajane niezbędne potrzeby na poziomie minimalnym. Powyższe pozostaje w sprzeczności zarówno z dobrem małoletniego jak i z zasadą równej stopy życiowej, zgodnie z którą potrzeby dziecka winny być zaspokajane na poziomie adekwatnym do tego, na którym następuje realizacja potrzeb jego rodziców.
(wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 15 stycznia 2014 r. sygn. akt XIII Ca 486/13, LEX nr 1891967).
Opieka naprzemienna a psychika dziecka
Opieka naprzemienna ma zasadniczo niezwykle pozytywny wpływ na psychikę dziecka. Wynika to z faktu, iż zazwyczaj od początku wychowuje się ono pod okiem matki oraz ojca. W ten sposób buduje się więź, która ma niezwykle istotne znaczenie z punktu widzenia każdego dziecka.
Mając na uwadze powyższe kwestie, należy wskazać, iż opieka naprzemienna jest optymalnym rozwiązaniem z punktu widzenia psychologicznego. Umożliwia ona bowiem spędzanie czasu z dzieckiem przez każde z rodziców, w tym znacznie większych jego ilości. Zarówno ojciec, jak i matka, mogą w takim przypadku zabrać dziecko na dłuższy bądź krótszy wyjazd, czy też zorganizować jakieś wyjście, na przykład do kina. W ten sposób umacnia się relacja, która została zainicjowana zaraz po narodzinach. Wyeliminowanych zostaje bowiem wiele czynników stresujących, które negatywnie wpływają na małoletniego.
Wniosek o opiekę naprzemienną
Wniosek o opiekę naprzemienną powinien zostać sporządzony w formie pisemnej. Należy go złożyć w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania małoletniego.
Jak sformułować wniosek? Przede wszystkim należy wskazać strony postępowania, sąd właściwy, podać miejsce i datę. Następnie trzeba sprecyzować swoje żądanie, co można uczynić w następujący sposób:
wnoszę o powierzenie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom oraz ustalenie, że będą oni wspólnie sprawować opiekę naprzemienną nad dzieckiem przez miesiąc, jednakże każde z nich będzie samodzielnie podejmować decyzje w bieżących sprawach w okresach, w których dziecko będzie znajdować się pod jego pieczą. Wyjątek stanowić będą sprawy dotyczące wyboru szkoły, uczestnictwa w zajęciach dodatkowych, leczenia oraz wyjazdów zagranicznych. W takich przypadkach rodzice będą podejmować decyzje wspólnie.
Żądanie to może zostać doprecyzowane. Niektórzy bowiem wskazują sposób przekazania dziecka drugiemu rodzicowi oraz czas, w którym powinno to nastąpić.
Opłata od wniosku o ustanowienie opieki naprzemiennej wynosił 100 złotych.
Brak zgody na opiekę naprzemienną
Brak zgody jednego z rodziców na pieczę naprzemienną może wynikać z różnych powodów. Mianowicie może to być uzasadniona obawa o dobro dziecka bądź też kwestie czysto ambicjonalne.
Na ten problem zwrócił uwagę Sąd Rejonowy w Inowrocławiu. W jednym z jego orzeczeń postanowiono, iż:
nie można przyjąć, że warunkiem sine qua non do wprowadzenia opieki naprzemiennej jest zgoda na nią obojga rodziców. Po pierwsze, jest to w sposób ewidentny niezgodne z założeniami legislatora. Po drugie, jest to nieprawidłowe również z punktu widzenia dobra dziecka. Sąd musi zważyć, że sprzeciw jednej ze stron może być warunkowany nie wolą czy dobrem dziecka, ale innymi względami, w tym względami ambicjonalnymi lub finansowymi (wyrok Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z dnia 2 stycznia 2018 r., sygn. akt III Nsm 37/16, LEX nr 2608989).
Niektórzy jednak wskazują, że opieka naprzemienna wymaga spełnienia szczególnych warunków. Należy do nich zaliczyć poprawne relacje pomiędzy rodzicami, dobrą komunikacją pomiędzy nimi i dzieckiem, sprawną organizację codziennego funkcjonowania oraz odpowiednie warunki materialne.
Rozwód a opieka naprzemienna
W wyroku rozwodowym sąd orzeka o sposobie sprawowania władzy nad dzieckiem. Jak wykazałam wyżej, opieka naprzemienna jest korzystna dla dziecka. Wydawać by się mogło, że jej ustanawianie przez sąd powinno być regułą. Nic bardziej mylnego. Jest to nowa instytucja i jako taka jeszcze nie zdobyła popularności w orzecznictwie sądów rodzinnych.
Wszystko to sprawia, że jeśli w sprawie o rozwód jednemu z rodziców zależy na uzyskaniu opieki naprzemiennej, to musi przygotować się na trudną przeprawę w sądzie. Ciebie i Twojego pełnomocnika czeka mnóstwo pracy, niestety bez żadnej gwarancji sukcesu.
Walczyć jednak warto. Jest bowiem o co.
Potrzebujesz pomocy adwokata? Masz trudny rozwód?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach rozwodowych działam w CAŁEJ POLSCE!
Udzielam także konsultacji telefonicznych oraz konsultacji online. Pamiętaj, że rozwód to poważna sprawa, dlatego warto skorzystać z pomocy radcy prawnego lub adwokata.
Masz pytania? Napisz! Zadzwoń!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
Co w sytuacji kiedy dzieci będące od 8 lat w opiece naprzemiennej nie chcą wracać do jednego rodzica gdyż tam są źle traktowane?
To jest ciekawe pytanie. Ale nie o opiekę naprzemienną – generalnie co w sytuacji, gdy zgodnie z wyrokiem sądu dziecko musi przejść pod opiekę drugiego rodzica, a chwilowo tego nie chce?