Ograniczenie władzy rodzicielskiej często towarzyszy rozpadowi małżeństwa, ale nie jest to regułą. U jego źródła mogą leżeć różne powody – od nieprawidłowego zachowania rodzica po zamieszkiwanie w sporej odległości od siebie. Ograniczenie władzy rodzicielskiej może przybrać różne formy, jednakże zawsze decyduje o tym sąd. Co warto wiedzieć o ograniczeniu władzy rodzicielskiej i jego konsekwencjach? W poniższym artykule przedstawiamy kompendium wiedzy o ograniczeniu władzy rodzicielskiej.
Jeśli jesteś w trakcie sprawy o rozwód lub walczysz o dzieci, to mogę Ci pomóc. Posiadam bogate doświadczenie w prowadzeniu spraw rodzinnych. Udzielam konsultacji online i konsultacji telefonicznych dla klientów z całej Polski. Możemy spotkać się też w mojej Kancelarii Adwokackiej w Poznaniu lub w Świeciu. Zapraszam do kontaktu – Adwokat rozwodowy Poznań (kliknij!)!
Czym jest władza rodzicielska
Żeby jednak pokazać Ci na czym polega ograniczenie władzy rodzicielskiej, musimy zacząć od podstaw. Wytłumaczę Ci czym jest władza rodzicielska. Otóż na władzę rodzicielską składają się 3 rodzaje uprawnień:
- sprawowanie pieczy nad dzieckiem,
- sprawowanie zarządu nad majątkiem dziecka,
- reprezentowanie dziecka.
Władza rodzicielska jest więc tym prawem, dzięki któremu to Ty decydujesz:
- jak będziesz wychowywał dziecko,
- w jaki sposób będziesz się nim opiekował,
- na co będziesz wydawał jego pieniądze (jeśli jakieś ma),
- w jaki sposób będziesz wydawał własne pieniądze na dziecko,
- gdzie będziesz spędzał wakacje z dzieckiem,
- gdzie i jak będziesz je leczył,
- w jakim kierunku i jak długo będziesz je kształcił,
- jaki zawód wybierzesz dla Twojego dziecka.
Jak widzisz władza rodzicielska, to ogół Twoich uprawnień i obowiązków, w ramach których decydujesz jak będziesz się opiekować i jak będziesz wychowywać własne dziecko.
Na czym polega ograniczenie władzy rodzicielskiej?
W praktyce ograniczenie władzy rodzicielskiej może mieć miejsce w 2 sytuacjach:
- gdy rodzice żyją w rozłączeniu – np. w zw. z rozwodem,
- gdy istotnie zagrażają dobru dziecka.
To dwie skrajnie różne okoliczności. Sposób, w jaki sąd ograniczy Twoją władzę rodzicielską zależy od tego, która z tych okoliczności ma zastosowanie w Twoim przypadku. Najczęściej sądy posługują się zupełnie innymi środkami przy ograniczaniu władzy rodzicielskiej przy rozwodzie, a zupełnie innymi, jeśli ma to miejsce w razie zagrożenia dobra dziecka. W obu tych przypadkach ograniczenie władzy rodzicielskiej polega na czymś innym.
Obie te sytuacje opiszę więc osobno.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej – podstawa prawna
Ale najpierw wskażę Ci jeszcze co jest podstawą prawną rozstrzygnięć sądu w każdej z tych sytuacji. Otóż wygląda to tak:
- w sytuacji, gdy rodzice żyją w rozłączeniu podstawą prawną jest zwykle art. 107 KRiO, często czytany łącznie z art. 58 KRiO (tzw. „rozwodowy” artykuł).
- w sytuacji istotnego zagrożenia dobra dziecka podstawą prawną jest art. 109 KRiO.
Obu tych przepisów nie będę tu cytować. Po pierwsze dlatego, że są one bardzo obszerne. Po drugie dlatego, że i tak zostaną dokładnie omówione w dalszej części tego opracowania.
Na czy polega ograniczenie władzy rodzicielskiej – rozłączenie rodziców (rozwód)
Jedną z najbardziej powszechnych sytuacji, w których dochodzi do ograniczenia władzy rodzicielskiej jest sytuacja, gdy matka i ojciec żyją w rozłączeniu. Najczęściej jest to wynikiem rozwodu. Czasami jednak ma to miejsce z innych przyczyn (np. jeden z rodziców mieszka za granicą).
W takich sytuacjach może zostać orzeczone ograniczenie władzy rodzicielskiej, ponieważ przyjmuje się, że rodzice, którzy żyją daleko od siebie mogą mieć problem w tym, aby ją zgodnie wykonywać. Nie musi to jednak oznaczać, że rodzic, któremu w takich okolicznościach ograniczono władzę rodzicielską jest złym rodzicem. Tego typu ograniczenie ma czysto praktyczny charakter, choć także może zaboleć.
Jeśli rodzice żyją w rozłączeniu, to sąd może podjąć jedną z 2 decyzji:
- Pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom,
- Powierzyć władzę rodzicielską jednemu z rodziców, ograniczając władzę drugiego z rodziców do określonych obowiązków lub uprawnień.
Przy czym, aby sąd mógł pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom, to muszą oni przedstawić zgodne porozumienie, o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. W braku takiego porozumienia (np. w razie konfliktu między rodzicami) utrzymanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom może być trudne.
Jeśli sąd zdecyduje się ograniczyć władzę rodzicielską jednemu z rodziców do określonych obowiązków lub uprawnień, to powinien to orzeczenie sformułować bardzo precyzyjnie. Sąd musi wprost wskazać, o czym będzie wolno decydować temu z rodziców, któremu ograniczono władzę nad dzieckiem. Taki katalog uprawnień może być sformułowany np. następująco:
- decydowanie o miejscu zamieszkania i pobytu dziecka,
- wybór szkoły i zawodu,
- decydowanie o warunkach leczenia,
- organizacja wypoczynku.
Jeśli katalog uprawnień rodzica z ograniczoną władzą rodzicielską sformułowano w powyższy sposób, to oznacza to, że oprócz powyższych kwestii taki rodzic ma prawa do decydowania o innych kwestiach dotyczących dziecka. Jednak to nie wszystko! Otóż nawet w tych powyższych kwestiach musi on konsultować decyzje z drugim rodzicem, któremu pozostawiono pełną władzę rodzicielską.
Na czym polega ograniczenie władzy rodzicielskiej – zagrożenie dobra dziecka
Z o wiele poważniejszą sytuacją mamy zwykle do czynienia, gdy ograniczenie władzy rodzicielskiej ma miejsce z uwagi na zagrożenia dobra dziecka. Tego typu sytuacja może mieć miejsce w razie:
- niewłaściwego postępowania rodziców,
- nieudolności rodziców,
- błędnego wyobrażenia rodziców o tym, co jest dobre dla dziecka.
W tego typu sytuacjach możliwe jest ograniczenie władzy rodzicielskiej zarówno jednemu, jak i obojgu rodzicom. Wszystko zależy od tego, kto zdaniem sądu jest źródłem problemu.
Jeśli sposób wykonywania przez rodziców władzy rodzicielskiej zagraża dobru dziecka, to sąd może podjąć 2 rodzaje zarządzeń: trwałe i doraźne. Sąd powinien dobierać je tak, aby możliwe korzystnie wpłynęły na dobro dziecka i nie były dla niego zbyt dokuczliwe. W miarę możliwości sąd powinien więc unikać środków najbardziej represyjnych, np. umieszczania dzieci w rodzinie zastępczej.
Do zarządzeń o charakterze trwałym zalicza się m.in.:
- zobowiązanie rodziców do określonego postępowania (np. do pracy z tzw. asystentem rodziny),
- umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub w rodzinnym domu dziecka,
- skierowanie dziecka do placówki z internatem lub do OHP (Ochotniczy Hufiec Pracy),
- określenie jakie czynności nie mogą być dokonywane przez rodziców bez zezwolenia sądu (np. zarządzanie majątkiem dziecka),
- poddanie rodziców takim ograniczeniom, jakim podlega opiekun osoby ubezwłasnowolnionej (wówczas rodzice będą poddawani bieżącemu nadzorowi sądu opiekuńczego i powinni składać sprawozdania do sądu ze swojej opieki),
- poddanie rodziców pod nadzór kuratora.
Zarządzenia o charakterze doraźnym wynikają z konkretnych okoliczności, w których znalazło się dziecko. Mogą one przybrać formę nakazu poddania się przez dziecko operacji lub zabiegowi, poniesienia określonego wydatku z majątku dziecka, złożenia wniosku o ściganie przestępstwa (np. gdy dziecko było molestowane). Wydanie tego typu zarządzeń nie musi oznaczać, że rodzina ma charakter dysfunkcyjny. Czasami jest wynikiem krótkotrwałego postępowania w sposób niespójny z obiektywnie rozumianym dobrem dziecka lub ze światopoglądu rodziców.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej – przesłanki
Tak jak już wspomniałam, istnieją 2 okoliczności, w których dochodzi do ograniczenia władzy rodzicielskiej. Mianowicie są to:
- rozłączenie rodziców oraz,
- zagrożenie dobra dziecka.
Przesłanki do ograniczenia władzy rodzicielskiej będą więc zależeć od tego, z którą z tych okoliczności mamy do czynienia.
Przesłanką do ograniczenia władzy rodzicielskiej w przypadku rozłączenia rodziców w przeważającej większości przypadków jest ich rozwód. W praktyce nie jest to jednak jedyna przesłanka. Chodzi bowiem o sytuacje, w których rodzice nie mieszkają razem i nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego. Nie muszą nawet mieszkać daleko od siebie.
Jednak z ograniczeniem władzy rodzicielskiej na mocy art. 107 KRiO możemy mieć także do czynienia (oprócz rozwodu) w przypadku takich przesłanek jak:
- pozostawanie w separacji,
- życie w innych miastach,
- emigracja zarobkowa za granicę,
- pozostawanie małżonków w stanie konfliktu,
- oraz występująca z nimi łącznie przesłanka polegająca na nieprzedłożeniu sądowi porozumienia o zgodnym wykonywaniu władzy rodzicielskiej.
Jak widzisz, w przypadku rozwodu lub separacji, przesłanki ograniczenia władzy rodzicielskiej sprowadzają się zwykle do sumy 2 okoliczności: niemieszkania razem i braku porozumienia między małżonkami o zgodnym wykonywaniu władzy rodzicielskiej.
Natomiast ograniczenie władzy rodzicielskiej w przypadku zagrożenia dobra dziecka, przesłankami są zwykle poważniejsze okoliczności, sugerujące, że rodzina przeżywa poważne kłopoty wewnętrzne. Nie ma przy tym znaczenia, czy małżonkowie żyją w zgodzie, czy w konflikcie oraz czy mają oni spójną wizję opieki i wychowania dziecka. Ważne jest to, że w ocenie sądu sposób, w jaki zajmują się dziećmi zagraża ich dobru.
Do najpowszechniejszych przesłanek ograniczenia władzy rodzicielskiej z uwagi na ryzyko naruszenia dobra dziecka (art. 109 KRiO) należą:
- alkoholizm jednego lub obojga rodziców,
- przemoc w rodzinie,
- demoralizacja dzieci,
- trwałe nieinteresowanie się dzieckiem,
- porzucenie dziecka lub pozostawienie go bez opieki,
- rażące zaniedbywanie dziecka.
Ograniczenie a pozbawienie praw rodzicielskich
Skutkiem ograniczenia władzy rodzicielskiej jest uszczuplenie uprawnień rodzica w sytuacji, gdy (w ocenie sądu) takie rozwiązanie jest właściwe z punktu widzenia dziecka. Ograniczenie władzy rodzicielskiej z uwagi na rozłąkę zwykle sprowadza się do ograniczenia zakresu, w jakim rodzic ma wpływ na wychowanie dziecka. Natomiast ograniczenie władzy z uwagi na dobro dziecka, zwykle sprowadza się do tymczasowego zarządzenia sytuacją kryzysową w rodzinie. Po takim czasie sytuacja często wraca do normy, a rodzice odzyskują pełnię praw.
Warto też pamiętać, że rodzic, któremu ograniczono władzę rodzicielską, wciąż ma prawo do kontaktu z dzieckiem.
Jeżeli natomiast chodzi o pozbawienie praw rodzicielskich, to wiąże się ono z całkowitą utratą prawa do podejmowania jakichkolwiek decyzji dotyczących spraw dziecka. Pozbawienie władzy rodzicielskiej uregulowane jest w art. 111 KRiO. Przepis ten przewiduje 3 okoliczności, w których może dojść do pozbawienia władzy rodzicielskiej:
- trwała przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej (np. porzucenie dziecka),
- nadużywanie władzy rodzicielskiej (np. przemoc, wykorzystywanie seksualne),
- zaniedbywanie obowiązków względem dziecka (np. brak zainteresowania dzieckiem).
Rodzic pozbawiony praw rodzicielskich nadal zachowuje prawo do kontaktów z dzieckiem, chyba że sąd mu tego prawa zakaże. W przypadku pozbawienia praw rodzicielskich zakaz kontaktów jest jednak o wiele częściej stosowany przez sądy, niż w przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej.
Rodzaje ograniczenia władzy rodzicielskiej
Ograniczenie władzy rodzicielskiej może dotyczyć jednego albo obojga rodziców.
W przypadku rozwodu, z reguły dotyczy ono jednego z rodziców – tego, u którego dzieci nie mieszkają po rozwodzie. Natomiast jeśli doszło do naruszenia dobra dziecka, do ograniczenia władzy rodzicielskiej może dojść – i często dochodzi – także wobec obojga rodziców.
W praktyce często nieco inaczej podchodzi się do ograniczenia praw rodzicielskich matce i ojcu. Poniżej opiszę podstawowe różnice między nimi.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej matce
Sprawy, w których dochodzi do ograniczenia praw rodzicielskich matce, często kryją ludzkie dramaty. Do takich sytuacji dochodzi zwykle, gdy ograniczenie władzy rodzicielskiej ma miejsce w związku z naruszeniem dobra dziecka (art. 109 KRiO).
Ograniczenie władzy rodzicielskiej matce ma miejsce wówczas, kiedy sprawuje ona pieczę nad dzieckiem w sposób nieprawidłowy. W praktyce może więc chodzić na przykład o rażące zaniedbywanie dziecka, jego porzucenie, przemoc lub alkoholizm.
O wiele rzadziej zdarza się ograniczenie władzy rodzicielskiej matce, w przypadku rozwodu. Po rozwodzie stosunkowo często dzieci zostają przy matce. W szczególności, jeśli są jeszcze na tyle małe, że z uwagi na ich dobro powinny jeszcze chować się przy matce.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej ojcu
Sąd może zdecydować również o ograniczeniu władzy rodzicielskiej ojcu. Z tym oczywiście także często mamy do czynienia w przypadku zagrożenia dobra dziecka (alkoholizm, przemoc, wykorzystywanie seksualne).
Niemniej o wiele częściej do ograniczenia władzy rodzicielskiej ojcu dochodzi po rozwodzie między małżonkami. I to są najgorsze sytuacje, ponieważ bardzo często spotyka to świetnych ojców, dobrze dbających o dzieci i mających z nimi znakomity kontakt. A mimo to tracą kontrolę nad wychowaniem dzieci, mimo że absolutnie niczym względem nich nie zawinili.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom
Jeśli dochodzi do ograniczenia władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, to w 99/100 przypadków, w rodzinie bardzo źle się dzieje. Stanowi to sygnał, że w rodzinie ma miejsce się dramat – niestety dramat dziecka. Oczywiście, od tego istnieją też pewne wyjątki. Dochodzi do nich w sytuacjach, w których ograniczenie władzy rodzicielskiej ma charakter doraźny (np. sądowe podjęcie decyzji o leczeniu, pobraniu krwi, szczepieniu). Takie sytuacje mogą mieć miejsce w zupełnie poprawnie funkcjonujących rodzinach.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej – zakres
Faktem jest, że ograniczenie władzy rodzicielskiej może przybrać różne zakresy. Tak naprawdę wszystko zależy od sądu i skrupulatności Twojego adwokata.
W praktyce sądowej bardzo często padają zwroty, o które często pytacie podczas konsultacji. Chodzi tutaj o współdecydowanie o sprawach dziecka, jak również o zasięganie informacji o jego życiu. Poniżej krótko wyjaśnię, o co w tym chodzi.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka
Sytuacja, w której dochodzi do ograniczenia władzy rodzicielskiej do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka polega na tym, że jeden z rodziców ma 100% władzy rodzicielskiej, a drugi z rodziców może decydować tylko o najważniejszych sprawach dziecka.
Pamiętaj, że owe najważniejsze sprawy muszą zostać określone (wyliczone) przez sąd. Zwykle chodzi tutaj o następujące kwestie: miejsce pobytu dziecka, zmiana obywatelstwa, wyjazd za granicę, zgoda na wydanie paszportu, sposób leczenia, wybór szkoły i udział w zajęciach pozalekcyjnych, a także zmiana nazwiska i imienia dziecka.
W pozostałych kwestiach decydować będzie drugi z rodziców – ten, który posiada pełną władzę rodzicielską.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej do zasięgania informacji
W przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej do zasięgania informacji o istotnych sprawach dziecka rodzicowi, któremu ograniczono władzę rodzicielską, nie przysługuje prawo współdecydowania o żadnych sprawach dziecka. Może on jedynie dowiadywać się o tym, co się z dzieckiem dzieje.
W praktyce rodzic traci wpływ na proces wychowania dziecka. Jest to więc znaczna dolegliwość dla wielu rodziców, która poważnie wpływa na ich relację z dziećmi.
Mam ograniczone prawa rodzicielskie – co dalej?
Głowa do góry. Masz szanse walczyć o dzieci! 😊
Orzeczenie sądu, w którym ograniczono Twoją władzę rodzicielską nie musi Cię wiązać do końca życia. Możesz żądać przywrócenia Ci władzy rodzicielskiej lub rozszerzenia jej zakresu.
Wymaga to ponownej batalii przed sądem, ale spokojnie. Jest na to sposób! Twoim zadaniem będzie przekonanie sądu, że obecne stosunki panujące w Waszej rodzinie ułożyły się w taki sposób, że dobro dziecka wymaga, aby władza została Ci przywrócona lub rozszerzona.
W praktyce będziesz musiał więc wykazać, co się zmieniło od czasu ostatniego wyrokowania, że tym razem powinno się rozszerzyć Twoją władzę rodzicielską. Do takiej sprawy należy się bardzo dobrze przygotować, cierpliwie zbierać dowody i argumenty. Warto też zaangażować do pomocy adwokata, ponieważ kwestia władzy rodzicielskiej należy do najbardziej zawiłych w polskim prawie rodzinnym.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnika, to zapraszam do kontaktu – Adwokat Prawo Rodzinne Poznań (kliknij!)
Potrzebujesz pomocy adwokata? Walczysz o dzieci?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach o dzieci działam w CAŁEJ POLSCE!
Udzielam także konsultacji telefonicznych oraz konsultacji online. Pamiętaj, że nie ma nic ważniejszego niż walka o dzieci, dlatego warto skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego.
Masz pytania? Napisz! Zadzwoń!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
Bzdura.
Może i w teorii to tak ładnie wygląda jednak w życiu sprawa wygląda zupełnie inaczej Jestem po rozwodzie i ograniczono mi moją władzę rodzicielską pomimo tego że moja była żona przyznała się do zdrady i do porzucenia mnie i moich dzieci. W Sądzie przedstawiłem nagrania z dziećmi w których dzieciaki skarżą się na to że matka ich bije i wyzywa ich, ale nikt w Sądzie nawet się do tego nie odniósł. Jedyne co to mi zarzucono że nagrywając dzieciaki naruszyłem ich godność. Ale żeby nie był, dostałem od Pani sędzi propozycję że jeśli będę płacił co miesiąc 2000 zł alimentów to mi władzy rodzicielskiej nie ograniczy. Więc jak widać kto ma kasę ten ma wszystko. Jako że nie stać mnie na takie alimenty władza została mi ograniczona. Kpina z polskiego prawa. Niby wszystko dla dobra dzieci ale tylko na papierze.
Przykro mi, że tak potoczyła się Pana sprawa w sądzie. Żałuję, że nie byłam Pana pełnomocnikiem. Mężczyźni mają zwykle o wiele trudniejszą sytuację w sprawach o dzieci. Niemniej kwestie zw. z ograniczeniem władzy rodzicielskiej wyglądają tak, jak w powyższym artykule. Nie piszę o tym teoretycznie – od wielu lat reprezentuję mężczyzn w walce o dzieci.
Bardzo często teoria nie idzie w parze z praktyką. Wiem że nie ja pierwszy i nie ostatni zostałem tak potraktowany przez Sąd. Nie stać mnie na pisanie odwołania i przedstawiania swoich racji raz jeszcze. W Polsce zawsze to matka dostaje dzieci z tzw. klucza. Ojciec żeby dostać dzieci to musi udowodnić Bóg wie co a i tak nie będzie miał gwarancji że to on dostatnie dzieciaczki. W moim przypadku to co się stało to kpina z polskiego wymiaru sprawiedliwości. Zastanawiałem się żeby to gdzieś szeroko opisać ku przestrodze dla innych mężczyzn którzy robią sobie złudne nadzieje. W Polsce niestety panuje takie przekonanie że wszystkiemu winien jest facet. Nawet wtedy gdy jego żona w Sądzie przyzna się do wszystkiego to i tak mężczyzna jest do niczego Brak słów na takie postępowanie. Szedłem do rozwodu z nadzieją że w Sadzie znajdę sprawiedliwość, a skończyło się jak zwykle w takich przypadkach. Tak więc mężczyźni nie róbcie sobie nadziei nawet wtedy gdy macie naprawdę mocne dowody. Lepiej dogadajcie się poza Sądem bo skończy to się tak jak w moim przypadku, Sad zabierze was wszystko, i nie ma znaczenia że to co się stało nie jest z waszej winy.
O rany. A ja się boję złożyć pozew o ograniczenie praw ojcu. Jest alkoholikiem, hazardzistą, narkomanem i w dodatku mamy niebieska kartę. A prawnik X powiedzial mi zebym się przygotowała na to, że sąd moze nam obojgu ograniczyc wladze, jeśli on nakłamie w sądzie. Już sama nie wiem czy chcę ruszac ten temat ;(