Zwierzęta są istotami, które – podobnie jak ludzie – mają zdolność odczuwania bólu, co sprawia, że cierpią, gdy ktoś się nad nimi znęca. Świadomość tego jest w naszym społeczeństwie coraz większa, niemniej jednak co jakiś czas wciąż słyszy się doniesienia o znęcaniu się nad zwierzętami. Jak zatem wygląda kwestia znęcania się nad zwierzętami od strony prawnej? Omawiam ten problem w niniejszym artykule „Znęcanie się nad zwierzętami”.
Potrzebujesz pomocy adwokata? A może chcesz pomóc bliskiej Ci osobie? Zapraszam do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii Adwokackiej (Adwokat Sprawy Karne). W trudnych sprawach reprezentuję klientów z całej Polski. Zapraszam do kontaktu.
Znęcanie się nad zwierzętami – główne wnioski
- Znęcanie się nad zwierzętami stanowi przestępstwo na gruncie polskiego prawa.
- Polega ono na zadawaniu zwierzęciu bólu lub cierpienia albo dopuszczaniu do tego w sposób świadomy.
- Znęcanie się nad zwierzętami jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3.
- Jeżeli sprawca dopuścił się go ze szczególnym okrucieństwem, wówczas wymiar kary wynosi od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.
- Istnieje wiele środków dowodowych, które mogą zostać wykorzystane w postępowaniu karnym.
- O tym, że ktoś znęca się nad zwierzętami, można zawiadomić policję, straż miejską oraz organizacje zajmujące się ochroną ich praw.
Czy znęcanie się nad zwierzętami jest przestępstwem?
Znęcanie się nad zwierzętami jest przestępstwem, aczkolwiek nie zostało ono ujęte w Kodeksie karnym. W Polsce obowiązuje jednak ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt (zwana dalej „uooz”), w której można znaleźć normy o charakterze karnym.
Podstawę odpowiedzialności karnej za znęcanie się nad zwierzętami stanowi art. 35 ustawy o ochronie zwierząt. Przepis ten zawiera kilka dyspozycji, które znajdują zastosowanie w różnych stanach faktycznych.
Zastanówmy się jednak, co to w ogóle znaczy „ znęcać się nad zwierzęciem”. Okazuje się bowiem, że sprawa wcale nie jest tak oczywista, jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka.
Przeczytaj także: Znieważenie z powodów narodowościowych – art. 257 KK
Co to znaczy „znęcać się nad zwierzęciem”?
Pojęcie znęcania się nad zwierzęciem zostało wyjaśnione w art. 6 ust. 2 uooz. Znęcanie się nad zwierzętami polega na zadawaniu im bólu lub cierpienia albo dopuszczaniu do tego w sposób świadomy.
Ustawodawca zamieścił w tym przepisie przykładowy katalog zachowań, które stanowią znęcanie się nad zwierzęciem. Wśród nich można wskazać między innymi:
- umyślne zranienie lub okaleczenie zwierzęcia,
- znakowanie zwierząt stałocieplnych przez wypalanie lub wymrażanie,
- używanie do pracy zwierząt chorych lub zbyt młodych/starych, a także zmuszanie do czynności, które może sprawić im ból,
- bicie zwierzęcia twardymi i ostrymi przedmiotami,
- przeciążanie zwierząt pociągowych,
- transport zwierząt w sposób powodujący ich zbędne cierpienie lub stres,
- używanie uprzęży, pęt, więzów, zmuszających zwierzę do przebywania w nienaturalnej pozycji, powodujący zbędny ból lub stres,
- dokonywanie na zwierzętach zabiegów przez osoby bez odpowiednich kompetencji, w sposób powodujących ból, któremu można było zapobiec,
- złośliwe straszenie lub drażnienie,
- obcowanie płciowe ze zwierzęciem (zoofilia),
- utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego zaniedbania lub niechlujstwa,
- porzucenie zwierzęcia (w szczególności psa lub kota),
- stosowanie okrutnych metod w chowie lub hodowli,
- organizowanie walk zwierząt,
- utrzymywanie zwierzęcia bez odpowiedniego pokarmu lub wody przez okres wykraczający poza minimalne potrzeby właściwe dla gatunku,
- transport żywych ryb lub ich przetrzymywanie w celu sprzedaży bez dostatecznej ilości wody umożliwiającej oddychanie,
- wystawienie zwierzęcia domowego lub gospodarskiego na działanie warunków atmosferycznych, które zagrażają jego życiu lub zdrowiu.
Co jest niezwykle istotne, znęcać się nad zwierzęciem można jedynie z zamiarem bezpośrednim. Oznacza to, że sprawca ma świadomość i wolę popełnienia takiego czynu.
Poniżej omówię kilka najczęściej występujących przykładów znęcania się nad zwierzętami.
Zobacz także: Znieważenie zwłok lub ograbienie grobu – przestępstwo z art. 262 KK
Przykłady znęcania się nad zwierzętami
Jak już zasygnalizowałam wcześniej, znęcanie się nad zwierzętami może przybierać różne formy. Bez względu na to, w jaki sposób ktoś znęca się nad zwierzęciem, odczuwa ono ból, zarówno fizyczny, jak i psychiczny.
Zabicie zwierzęcia
Przestępstwem na gruncie prawa karnego jest zabicie zwierzęcia, czyli pozbawienie go życia. A więc zabicie zwierzęcia jest przestępstwem i jest karalne. Jest to jednak zasada o charakterze generalnym. W ustawie o ochronie zwierząt znajduje się jednak szereg wyjątków od tej reguły (art. 6 ust. 1 pkt. 1-9). Są one następujące:
- ubój i uśmiercanie zwierząt gospodarskich oraz uśmiercanie dzikich ptaków i ssaków utrzymywanych przez człowieka w celu pozyskania mięsa i skór,
- połów ryb zgodnie z przepisami o rybołówstwie i rybactwie śródlądowym,
- konieczności bezzwłocznego uśmiercenia,
- działania niezbędne do usunięcia poważnego zagrożenia sanitarnego ludzi lub zwierząt;
- zabicie lub poddanie ubojowi zwierząt gospodarskich z nakazu powiatowego lekarza weterynarii, o którym mowa w art. 33b ustawy,
- usuwanie osobników bezpośrednio zagrażających ludziom lub innym zwierzętom, jeżeli nie jest możliwy inny sposób usunięcia zagrożenia,
- polowania, odstrzały i ograniczenia populacji zwierząt łownych,
- usypianie ślepych miotów,
- czynności podlegające zakazom w stosunku do gatunków chronionych, określone w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody wykonywane na podstawie właściwych zezwoleń,
- uśmiercanie zwierząt należących do niektórych inwazyjnych gatunków.
Jak zatem widać, przepisy ustawy mają charakter precyzyjny. Wszelkie inne formy zabijania zwierząt są zgodnie z polskim prawem zabronione.
O przestępstwie nie przesądza więc to, czy zabicie zwierzęcia nastąpiło w sposób mniej lub bardziej humanitarny. Tego typu okoliczności mogą jednak mieć wpływ na karę przewidzianą przez sąd.
Przeczytaj również: Co grozi za kradzież – art. 278 KK
Drażnienie psa
Złośliwe straszenie lub drażnienie zwierzęcia, na przykład psa, stanowi formę znęcania się nad zwierzęciem. Co więcej, w ustawie przewidziano nawet obowiązek humanitarnego traktowania zwierząt. Oczywiście powinno ono uwzględniać potrzeby zwierzęcia i zapewniać mu opiekę i ochronę.
Drażnienie psa może mieć różną formę. Zwykle jest to tzw. szczucie, czyli podjudzanie psa do gonienia lub atakowania ludzi lub zwierząt.
W tym miejscu należy również zwrócić uwagę na jeszcze jedną rzecz. Mianowicie, niezależnie od powyższego, drażnienie i płoszenie zwierząt, które wskutek takiego działania stają się niebezpieczne, stanowi wykroczenie zagrożone karą ograniczenia wolności, grzywny do 1000 złotych albo karze nagany (art. 78 Kodeksu wykroczeń).
Torturowanie zwierząt
Torturowanie zwierząt jest jednym z największych przejawów okrucieństwa, jakiego może dopuścić się wobec nich człowiek. W praktyce polega ono najczęściej na biciu, znęcaniu się w sposób psychiczny oraz głodzeniu zwierząt. Niemniej torturowaniem zwierząt będzie każda forma zadawania im bólu okrutnymi metodami.
W praktyce przykładów torturowania zwierząt jest co niemiara, a fantazja sprawców wręcz nie zna limitu. Na przykład w ubiegłym roku media obiegła wiadomość, ze w województwie mazowieckim odkryto „salę tortur” dla zwierząt. Do okrutnych zachowań dochodzi też niekiedy w zakładach przemysłowych, gdzie zwierzęta są straszone, bite, rażone elektrowstrząsami, czy żywcem ciągnięte przy użyciu wyciągarek.
Torturowanie zwierząt jest przestępstwem, w którym obranie korzystnej linii obrony dla oskarżonego może okazać się bardzo trudne. Ryzyko bardzo dolegliwej kary jest tu więc bardzo wysokie.
Pies na łańcuchu
Trzymanie psów na łańcuchu budzi w Polsce wielkie emocje. Jest to ono bowiem szczególnie popularne w warunkach wiejskich, gdzie nie wszystkie posesje są ogrodzone. W latach 90-tych takie praktyki były stosowane niemal w co drugim obejściu.
Czasy się jednak zmieniły. Zaś trzymanie psa na łańcuchu zostało uregulowane w sposób normatywny, aby zapewnić ochronę zwierzętom.
Obecnie ustawodawca wychodzi z założenia, że jeśli chowasz zwierzę, to powinieneś zapewnić mu pomieszczenie chroniące je przed zimnem, upałami i opadami atmosferycznymi, z dostępem do światła dziennego, umożliwiające swobodną zmianę pozycji ciała, odpowiednie pożywienie i stały dostęp do wody. Trzymanie psa na łańcuchu nie wpisuje się w żaden sposób w taką formę opieki nad zwierzęciem i zostało to uregulowane prawnie.
Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt:
zabrania się trzymania zwierząt domowych na uwięzi w sposób stały dłużej niż 12 godzin w ciągu doby lub powodujący u nich uszkodzenie ciała lub cierpienie oraz niezapewniający możliwości niezbędnego ruchu. Długość uwięzi nie może być krótsza niż 3 m.
Jak widzisz, można trzymać zwierzę na uwięzi, ale jedynie, jeśli łącznie spełnione są następujące warunki:
- maksymalnie przez 12 godzin,
- długość uwięzi min. 3 m.,
- humanitarny sposób trzymania.
W tym kontekście warto również zwrócić uwagę na definicję uwięzi. Została ona ujęta w art. 4 pkt 14 ustawy, zgodnie z którym chodzi tutaj o wszelkie urządzenia mechaniczne krępujące swobodę ruchów zwierzęcia, w zakresie możliwości przemieszczania się ponad ustalony zakres, jak też niektóre urządzenia do kierowania ruchami zwierzęcia w sposób zamierzony przez człowieka. Uwięziami będą więc nie tylko łańcuch, ale wszelkie inne formy skrępowania, np. sznurki, jarzma, itd.
Powyższe przepisy dotyczą wszelkich form trzymania zwierząt na łańcuchu, a nie tylko głośnych sytuacji, gdy np. łańcuch jest rażąco krótki albo jego pętla wrasta w ciało psa. Takie skrajne sytuacje mogą być nawet zakwalifikowane jako torturowanie zwierząt.
Należy ponadto zwrócić uwagę, że powyższe przepisy dotyczą wszelkich zwierząt domowych na uwięzi, a więc nie tylko psów.
Bicie lub kopanie psa lub kota
Znamiona przestępstwa znęcania się nad zwierzęciem spełnia także bicie psa lub kota. Jest to znęcanie się zarówno w sposób fizyczny, jak i psychiczny.
Dla odpowiedzialności karnej decydujące znaczenie ma tu skala przemocy, jakiej sprawca dopuścił się wobec zwierzęcia, a także dolegliwości, jakie wyrządzono na skutek bicia. W praktyce pojedyncze uderzenie lub kopnięcie, które nie doprowadziło do istotnego uszkodzenia ciała, ma wysokie szanse na niespotkanie się z sankcją karną. Jednak jeśli skutkiem bicia jest uszkodzenie ciała, lub jeśli bicie ma charakter ciągły lub powtarzający się, wówczas może to przesądzić o wyroku skazującym wobec sprawcy.
Porzucenie psa lub kota w lesie
Zgodnie z art. 6 ust. pkt 11 ustawy porzucanie zwierzęcia, a w szczególności psa lub kota, przez właściciela bądź przez inną osobę, pod której opieką zwierzę pozostaje, stanowi formę znęcania się nad zwierzęciem. W praktyce do porzuceń najczęściej dochodzi w okresie letnim, kiedy wiele osób zamierza wyjechać na wakacje, jednakże nie jest w stanie zapewnić psu czy kotu opieki. Bywa i tak, że zwierzę po prostu się znudzi bądź też wymaga leczenia i opieki, które nierzadko są problematyczne.
Jaka kara grozi za porzucenie zwierzęcia? Otóż sprawca takiego czynu podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat lub do 5 lat, jeśli przestępstwo popełnione zostało ze szczególnym okrucieństwem.
Porzucenie psa lub kota w lesie jest o tyle problematyczne, że zwykle wiąże się także z innymi formami dręczenia zwierzęcia. Należą do nich przywiązywanie do drzewa, pozostawienie bez wody i pożywienia lub brak ochrony przed warunkami atmosferycznymi. Nierzadko psy i koty porzucone w lesie padają ofiarami dzikich zwierząt, będąc przez nie rozszarpywane. Wszystkie te okoliczności działają zdecydowanie niekorzystnie dla sprawcy, mogąc przesądzić o wymierzeniu kary w jej górnych granicach zagrożenia.
Zoofilia
Przestępstwem jest również zoofilia, czyli współżycie fizyczne ze zwierzętami.
W świetle obecnie obowiązującego prawa zoofilia stanowi formę znęcania się nad zwierzęciem, a regulacje z nią związane można znaleźć w art. 6 ust. 2 pkt. 16 ustawy o ochronie zwierząt. Ustawodawca przyjmuje bowiem, że wykorzystanie seksualne zwierzęcia sprawia mu cierpienie.
Zoofilia nie jest w Polsce aż tak rzadkim zjawiskiem, jak mogłoby to się wydawać. W sieci dostępne są statystyki, z których wynika, iż może dotyczyć nawet kilku procent dorosłych osób. Natomiast skazania za zoofilię to już zupełnie inna historia. Szacuje się, iż jest ich niewspółmiernie mniej niż czynów. Wynika to głównie z faktu, iż zoofilia nie jest łatwa do wykrycia.
Co grozi za znęcanie się nad zwierzętami?
Jak już wcześniej wspomniałam, znęcanie się nad zwierzętami stanowi przestępstwo. Zasadniczo jest ono zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli jednak sprawca działa ze szczególnym okrucieństwem, wówczas wymiar tej kary jest większy i wynosi od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.
To jednak nie wszystko, albowiem w razie skazania oskarżonego sąd ma obowiązek orzec przepadek zwierzęcia, jeżeli sprawca jest jego właścicielem, a ponadto sąd może orzec nawiązkę w wysokości od 1 000 złotych do 100 000 złotych na wskazany cel związany z ochroną zwierząt.
Oprócz tego sąd może zastosować następujące środki karne:
- zakaz posiadania wszelkich zwierząt albo określonej kategorii zwierząt;
- zakaz wykonywania wszelkich lub określonych zawodów;
- a także zakaz prowadzenia wszelkiej lub określonej działalności;
- oraz zakaz wykonywania wszelkich lub określonych czynności wymagających zezwolenia.
Zastanówmy się teraz, w jaki sposób można udowodnić, że ktoś dopuścił się znęcania się nad zwierzęciem.
Kary za znęcanie się nad zwierzętami
W ostatnich latach istotnie zmienia się podejście do odpowiedzialności karnej w zw. ze znęcaniem się nad zwierzętami. Za znęcanie się nad zwierzętami wymierzane są coraz surowsze kary. Ma to związek ze wzrostem wrażliwości społecznej i empatii w stosunku do zwierząt.
Jeśli zostałeś oskarżony o znęcanie się nad zwierzętami, to wymiar kary zależy od wielu okoliczności zw. z popełnieniem czynu. Niemniej, jeśli znęcanie się nad zwierzętami było związane ze szczególnym okrucieństwem, to mocno wzrasta ryzyko wymierzenia kary bezwzględnego więzienia. Podobnie rzecz się ma, jeśli znęcanie zostało szeroko opisane przez media. W takich okolicznościach na surową karę wpływa wysoka społeczna szkodliwość czynu.
Jak udowodnić znęcanie się nad zwierzętami?
W celu wykazania, że ktoś znęcał się nad zwierzęciem, można posłużyć się różnego rodzaju środkami dowodowymi. Mogą to być fotografie, nagrania wideo, a także zeznania świadków. Najważniejszą rzeczą jest to, aby dowody faktycznie wnosiły coś istotnego do sprawy. O ile łatwiej o to w przypadku zdjęć i filmów, o tyle już gorzej ze świadkami. Niektórzy bowiem nie chcą zeznawać w sądzie ze względu na ewentualne przykrości ze strony oskarżonego. Czasami też to, co oni widzą, nie świadczy w rzeczywistości o znęcaniu się nad zwierzęciem.
W wielu przypadkach niezwykle przydatna może okazać się opinia biegłego z zakresu weterynarii. Lekarz tej specjalności jest bowiem w stanie dokładnie opisać obrażenia jakich doznało zwierzę w wyniku znęcania się, co pozwala na stwierdzenie, czy działanie sprawcy miało charakter szczególnego okrucieństwa. Podobnie bywa z trzymaniem zwierzęcia w szkodliwych dla niego warunkach. Różne gatunki mają swoje preferencje dotyczące środowiska oraz pożywienia, przez co warto zasięgnąć opinii specjalisty, czy faktycznie zwierzę miało zapewnione najlepsze dla siebie warunki.
A czy wiesz, gdzie można zgłosić fakt, że ktoś znęca się nad zwierzęciem?
Gdzie zgłosić znęcanie się nad zwierzęciem?
Zgłoszenia dotyczącego znęcania się nad zwierzęciem możesz dokonać, zawiadamiając jedną z kilku instytucji. Zanim jednak to zrobisz, upewnij się, że takie działanie faktycznie ma miejsce.
Jakie instytucje możesz zawiadomić? Przede wszystkim jest to policja oraz straż miejska. Zawiadomienia możesz dokonać osobiście, za pośrednictwem telefonu, poczty elektronicznej, a w niektórych miastach także przez specjalne aplikacje na smartfony. Możesz również zadzwonić pod numer alarmowy 112.
Co więcej, istnieją także specjalne organizacje, które zajmują się ochroną praw zwierząt. Ponadto możesz zawiadomić także Powiatową Inspekcję Weterynaryjną.
Czy Ty lub Twój bliski potrzebujesz pomocy adwokata?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach działam w CAŁEJ POLSCE!
Umów się na konsultację!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
UWAGA! W powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej ani jej substytutu. Nie może też stanowić inspiracji do obrony w procesie karnym. Jeśli jesteś oskarżony w sprawie karnej koniecznie skontaktuj się z adwokatem!
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz