Zachowek – co to jest? 🏠

Gdyby któryś ze spadkobierców ustawowych został pominięty w testamencie, należy mu się zachowek. Z roszczeniem o zachowek najlepiej jest wystąpić na piśmie. Jeżeli zobowiązany do jego zapłacenia nie spełni roszczenia polubownie, wówczas można wystąpić na drogę sądową. W tym celu należy przygotować pozew o zachowek, w którym zostaną opisane szczegółowo wszystkie okoliczności sprawy.

Spis treści ukryj

1 Czym jest zachowek?

2 Co to jest zachowek i komu przysługuje?

3 Co to jest zachowek po rodzicach?

4 Co to jest zachowek po mężu lub żonie?

5 Jak obliczyć wysokość zachowku?

6 Co ma wpływ na wysokość zachowku?

7 Kiedy nie należy się zachowek?

8 Co to jest zachowek i ile wynosi zachowek ? – podsumowanie

Czym jest zachowek?

Zmarły nie może rozdysponować całego swojego majątku tak, jak chce. W razie nieujęcia najbliższych krewnych w testamencie mogą oni pozwać beneficjentów testamentów o wypłacenie im zachowku. To forma ochrony najbliższych członków rodziny przed nieracjonalnymi lub nieuczciwymi decyzjami spadkodawcy.

Z praktyki 🙌

Zwykle najbliższy krewni walnie przyczyniają się do powstania i pomnażania majątku zmarłego. Nie byłoby więc sprawiedliwe, aby pozwolić mu zapisać w testamencie cały spadek innym osobom.

🔔🧐 Dowiedz się więcej 👉👉 Ile wynosi zachowek – przykłady

Co to jest zachowek i komu przysługuje?

Zachowek to uprawnienie do udziału w majątku po zmarłym krewnym. Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu Cywilnego, uprawnionymi do zachowku są następujący krewni spadkodawcy:

👧👱 zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki);
👰🤵 małżonek,
🧔👩 rodzice.

Pozostałym osobom świadczenie to się nie należy! Oznacz to, że do zachowku nie mają prawa m.in.:

siostra,
brat,
ani dziadkowie.

Co to jest zachowek po rodzicach?

Zachowek po rodzicach przysługuje dzieciom, gdy zostały one pominięte w testamencie lub też w sytuacji, gdy zostały one uwzględnione w testamencie, ale w części niższej aniżeli w przypadku dziedziczenia z mocy ustawy. W rozumieniu prawa zstępnymi są:

zstępni biologiczni – dzieci, wnuki i prawnuki,
przysposobieni (adoptowani).

⚠️Uwaga

Jeżeli spadkodawca przeżyje zstępnego, wówczas uprawnienie do zachowku dalszych zstępnych wygasa.

Co to jest zachowek po mężu lub żonie?

Zachowek to forma ochrony interesów, która może przysługiwać po śmierci małżonka jego mężowi lub żonie, pod warunkiem, że małżeństwo trwało w chwili śmierci spadkodawcy. Zachowek przestaje bowiem przysługiwać po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego.

Istnieją jeszcze inne okoliczności, które wyłączają możliwość otrzymania zachowku. Otóż chodzi tutaj m.in. o:

wystąpienie przez spadkodawcę o rozwód z winy małżonka,
wystąpienie przez spadkodawcę o separację z winy swojego małżonka,
prawomocne orzeczenie separacji.

Jak obliczyć wysokość zachowku?

1. Oblicz substrat zachowku.

W tym celu konieczne jest określenie wartości „czystego spadku”, czyli różnicy pomiędzy wartością wszystkich praw należących do spadku, według ich stanu z chwili otwarcia spadku i cen z chwili orzekania o zachowku a sumą długów spadkowych, z pominięciem długów wynikających z zapisów zwykłych i poleceń.

Do tej wartości trzeba doliczyć wartość dokonanych przez spadkodawcę:

darowizn,
zapisów windykacyjnych.

2. Ustal swój udział spadkowy.

To nic innego, niż procent w spadku, jaki przypadłby Ci z mocy prawa, gdybyś nie został skrzywdzony testamentem.

3. Pomnóż udział spadkowy, który przypadłby osobie do niego uprawnionej przez 1/2 albo 2/3.

Zasadniczo wysokość zachowku wynosi 1/2 udziału spadkowego, który przypadłby danej osobie. Jednakże, wysokość zachowku będzie wynosiła 2/3 udziału w przypadku osoby:

👧 małoletniej
❌💼 trwale niezdolnej do pracy.

Tak otrzymany ułamek mnożysz razy substrat zachowku (ten z 1 punktu) i w ten oto sposób otrzymujesz wartość swojego zachowku.

Co ma wpływ na wysokość zachowku?

Dokonane za życia spadkodawcy darowizny mogą mieć wpływ na wysokość zachowku. Otóż jeżeli:

darowizna została uczyniona na rzecz osoby nie będącej spadkobiercą – wówczas dolicza się jej wartość do spadku, pod warunkiem, że dokonano jej nie dalej niż przed upływem 10 lat od śmierci spadkodawcy.
darowizna została uczyniona na rzecz spadkobierców, a także osób uprawnionych do zachowku – wówczas dolicza się jej wartość do spadku bez względu na czas ich dokonania.

Wskazówka 😉

Uprawniony do zachowku może się go domagać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczaną do spadku. Obdarowany zobowiązany jest jednak do zapłaty sumy wyłącznie w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.

Kiedy nie należy się zachowek?

Prawo do zachowku nie przysługuje następującym kategoriom osób:

osoby, które zostały uznane za niegodne dziedziczenia;
osoby, które zrzekły się dziedziczenia lub odrzuciły spadek przysługujący im z mocy ustawy;
małżonkowi wyłączonym od dziedziczenia na podstawie art. 940 KC, czyli w sytuacji, gdy spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy małżonka i żądanie to okazało się uzasadnione;
osobom wydziedziczonym przez spadkodawcę.

Co to jest zachowek i ile wynosi zachowek ? – podsumowanie

✔️ Zachowek jest instytucją prawa spadkowego, której celem jest ochrona interesów osób pominiętych w testamencie.

✔️ Prawo do zachowku przysługuje zstępnym spadkodawcy, czyli jego dzieciom, wnukom i prawnukom, oraz jego małżonkowi i rodzicom.

✔️ Jeżeli chcesz obliczyć zachowek ustal tzw. substrat zachowku – wylicz czystą wartość spadku i powiększ ją o ewentualne darowizny i zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Kolejno substrat zachowku pomnóż przez udział spadkowy oraz ułamek 1/2, a w przypadku osób trwale niezdolnych do pracy lub małoletnich – 2/3.

✔️ Istnieje możliwość oddalenia lub obniżenia roszczenia o zachowek w oparciu o zasady współżycia społecznego, przykładowo 👉 brak wsparcia w chorobie, czy też nieutrzymywanie żadnych kontaktów i relacji.

✔️ Zgodnie z art. 1007 KC, możliwość dochodzenia zachowku została ograniczona 5 letnim terminem. Termin liczony jest od momentu ogłoszenia testamentu.

✔️ Jeżeli ubiegasz się o zachowek, czy też potrzebujesz pomocy w sporządzeniu wniosku o zachowek, zapraszam do kontaktu z moją kancelarią adwokacką w Poznaniu.

Źródło:

5/5

Autor

Marlena Słupińska

Adwokat

Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych.Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.