Głównym celem kary pozbawienia wolności jest resocjalizacja. Realizacja tych celów nie zawsze musi wiązać się z pobytem w zakładzie karnym. Wielu skazanych zastanawia się, czy może odbyć karę pozbawienia wolności w domu? Odpowiedź brzmi tak. W tym celu należy złożyć wniosek o dozór elektroniczny. System dozoru elektronicznego pozwala połączyć odbywanie kary z prowadzeniem w miarę normalnego trybu życia. Aby uzyskać zgodę sądu na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego konieczne jest spełnienie przesłanek przewidzianych w kodeksie karnym wykonawczym. W poniższym artykule opiszę co zrobić, aby mieć szanse na system dozoru elektronicznego i jak złożyć wniosek o dozór elektroniczny. Zapraszam do przeczytania.
UWAGA: Ten artykuł jest długi, ale zawarłam w nim wszystko co musisz wiedzieć, aby mieć szanse na system dozoru elektronicznego. Warto przeczytać go w całości.
Potrzebujesz pomocy adwokata? A może chcesz pomóc bliskiej Ci osobie? Zapraszam do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii Adwokackiej (Adwokat Sprawy Karne). W trudnych sprawach reprezentuję klientów z całej Polski. Zapraszam do kontaktu.
Na czym polega SDE – system dozoru elektronicznego?
Dozór elektroniczny umożliwia skazanym na wykonanie krótkoterminowej kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Zachowanie skazanego kontroluje się przy użyciu środków technicznych. Służba więzienna montuje w lokalu skazanego sprzęt elektroniczny, który umożliwia zdalną kontrolę nad przestrzeganiem zasad wykonywania kary. Skazany musi nosić nadajnik pozwalający go zlokalizować, czyli potocznie zwaną „bransoletkę”. Zakłada się go najczęściej na nogę. Nadajnik wysyła sygnały do rejestratora zainstalowanego w miejscu zamieszkania skazanego, który przekazuje je do centrali monitorowania prowadzonej przez Służbę Więzienną. Co istotne, wszelkie próby uszkodzenia bądź usunięcia nadajnika odnotowuje się i wysyła do rejestratora i centrali monitorowania.
Wyróżnia się trzy postacie dozoru elektronicznego:
- stacjonarny – kontrolą objęte jest przebywanie przez skazanego w określonych dniach tygodnia i godzinach w ustalonym miejscu;
- mobilny – kontrolą objęte jest bieżące miejsce pobytu skazanego;
- zbliżeniowy – kontrolą objęte jest zachowywanie przez skazanego określonej minimalnej odległości od danej osoby.
Dozór stacjonarny znajduje zastosowanie w przypadku skazania za karę pozbawienia wolności, zaś dozór mobilny i zbliżeniowy stosowany jest przy poszczególnych środkach karnych i zabezpieczających.
Przeczytaj także: Wniosek o zatarcie wyroku i zatarcie wyroku karnego
Kiedy złożyć wniosek o dozór elektroniczny?
Kara pozbawienia wolności może być wykonywana w systemie dozoru elektronicznego po udzieleniu skazanemu zezwolenia przez sąd penitencjarny. Aby uzyskać dozór elektroniczny należy spełnić łącznie następujące przesłanki:
- orzeczona wobec skazanego kara pozbawienia wolności nie przekracza 1 roku i 6 miesięcy;
- odbycie przez skazanego kary poza zakładem karnym jest wystarczające do osiągnięcia celów kary;
- skazany posiada określone miejsce stałego pobytu – niemożliwe jest bowiem odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego w sytuacji częstej zmiany miejsca zamieszkania bądź w przypadku braku miejsca zamieszkania na terenie Rzeczpospolitej Polskiej;
- skazany uzyskał zgody wszystkich pełnoletnich, zamieszkujących wspólnie z nim osób na odbywanie przez niego kary w systemie dozoru elektronicznego- zgoda powinna zostać wyrażona na piśmie i stanowić jeden z załączników wniosku o wyrażenie zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE;
- lokal, w którym mieszka skazany spełnia warunki techniczne – liczba oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów, możliwości organizacyjne ich obsługi.
Pamiętaj! Brak zgody osoby wspólnie zamieszkującej nie zawsze będzie stanowił przeszkodę dla odbycia kary w systemie dozoru elektronicznego. Dotyczy to sytuacji, gdy wykonanie takiej kary nie będzie wiązało się z nadmiernymi trudnościami dla osoby, która nie wyraziła zgody. Na przykład gdy skazany zamieszkuje w przestronnym domu jednorodzinnym.
Zobacz także: Wniosek o zmianę kary ograniczenia wolności na grzywnę
Uznaniowość sądu w zakresie wyrażania zgody na SDE
Popatrz ile może sąd, decydujący o tym, czy wyrazić zgodę na system dozoru elektronicznego:
- skazanemu, który nie rozpoczął wykonywania kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego w sytuacji, gdy względy bezpieczeństwa, stopień demoralizacji oraz inne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym;
- skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary w sytuacji, gdy za udzieleniem zezwolenia przemawia dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.
Jak widzisz, to czy wniosek o dozór elektroniczny okaże się skuteczny w dużej mierze zależy od spełnienia przesłanek określonych w przepisach jak i od oceny sądu.
Kiedy nie uzyskasz zgody na system dozoru elektronicznego?
Uzyskanie zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie jest możliwe przez osobę:
- którą skazano w warunkach art. 64 § 2 k.k., tj. multirecydywistę,
- wobec, której orzeczono karę aresztu, zastępczą karę aresztu za wykroczenie, karę porządkową lub środek przymusu skutkujący pozbawieniem wolności lub karę aresztu wojskowego.
Jaki rodzaj kary podlega wykonaniu w SDE?
Dozór elektroniczny może znaleźć zastosowanie w stosunku do sprawcy wobec którego orzeczono:
- główną karę pozbawienia wolności w wyroku skazującym;
- zastępczą karę pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe – kara orzeczona w miejsce wymierzonej sprawcy kary ograniczenia wolności lub grzywny;
- karę pozbawienia wolności orzeczoną w ramach art. 37b KK – kara główna orzeczona w wymiarze do 3 lub 6 miesięcy obok kary ograniczenia wolności, którą skazany odbywa w pierwszej kolejności;
- karę pozbawienia wolności orzeczoną w ramach art. 87 § 2 KK – kara łączna mieszana;
- karę łączną pozbawienia wolności, nie orzekaną obok kary ograniczenia wolności. Kara łączna nie może przy tym przekraczać 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Co ważne, w przypadku kary łącznej należy zwrócić szczególną uwagę na treść art. 43 li KKW, który stanowi:
„W przypadku objęcia wyrokiem łącznym kary pozbawienia wolności wykonywanej w systemie dozoru elektronicznego sąd penitencjarny z urzędu uchyla zezwolenie na odbycie tej kary w tym systemie, co nie stoi na przeszkodzie jednoczesnemu udzieleniu zezwolenia na odbycie kary łącznej pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zachodzą warunki określone w art. 43la zezwolenie na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego § 1.”
Powyższe oznacza, że aby sąd penitencjarny udzielił ponownej zgody na dozór elektroniczny, nie tylko muszą być spełnione przesłanki SDE, ale trzeba ponownie złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia. Sąd nie działa w tym zakresie z urzędu.
Sprawdź również: Wyłudzenie kredytu czyli oszustwo kredytowe – art. 297 KK
Wniosek o dozór elektroniczny (SDE)
Kara pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego może być wykonywana wyłącznie na podstawie zezwolenia sądu penitencjarnego. Co istotne, w wyroku skazującym nie ma odniesienia do systemu wykonywania kary. Taka decyzja zapada na etapie postępowania wykonawczego. Jednocześnie należy pamiętać, że sąd penitencjarny nie orzeka o dozorze elektronicznym z urzędu. Aby uzyskać zezwolenie na wykonywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego musi zostać złożony stosowny wniosek:
- wniosek może złożyć skazany, jego obrońca, a także prokurator, sądowy kurator zawodowy lub dyrektor zakładu karnego;
- może on zostać złożony zarówno od razu po orzeczeniu kary pozbawienia wolności. Można go też złożyć w trakcie odbywania kary w zakładzie karnym;
- ponadto wniosek składa się na piśmie wraz z uzasadnieniem.
Wniosek o dozór elektroniczny – właściwość sądu
Wniosek składa się do właściwego sądu penitencjarnego. Zasadniczo jest to sąd okręgowy właściwy dla miejsca pobytu skazanego.
Podobnie rzecz się ma, gdy już dostaniesz zgodę na dozór elektroniczny. Wówczas w sprawach zw. z wykonywaniem postanowienia o dozór elektroniczny właściwy jest sąd penitencjarny, w którego okręgu kara jest wykonywana.
Natomiast w sprawach wykonywania dozoru zbliżeniowego i mobilnego właściwy jest sąd, w którego okręgu skazany ma miejsce stałego pobytu. Jeżeli skazany nie posiada takiego miejsca, to właściwy jest sąd, w którego okręgu orzeczono środek karny lub zabezpieczający wykonywany w systemie dozoru elektronicznego.
Wniosek o dozór elektroniczny – opłata
Złożenie wniosku o dozór elektroniczny jest wolne od opłat. Podobnie, nie trzeba płacić za możliwość wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego.
Jak napisać wniosek o dozór elektroniczny?
Wniosek o dozór elektroniczny powinien zawierać:
- miejsce i datę sporządzenia pisma,
- dane osoby wnoszącej pismo wraz z dokładnym adresem i numerem telefonu,
- określenie organu, do którego kierowane jest pismo (błędne określenie nie powoduje negatywnych konsekwencji, sąd zobowiązany jest do analizy treści),
- określenie żądania – wniosek o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego,
- podstawę prawną (nie jest to konieczne) – „działając na podstawie art. 43lc w zw. z art. 43la § 1-3 KKW wnoszę o…”,
- informacje związane z orzeczonym wyrokiem (określenie sądu, który wydał wyrok, data wydania wyroku, sygnatura akt sprawy, wysokość kary),
- informacje związane z tym, czy skazany już rozpoczął odbywanie kary, a jeżeli tak to w jakim zakładzie karnym,
- w przypadku, gdy skazany nie odbywa jeszcze kary pozbawienia wolności warto zawrzeć dodatkowy wniosek o wstrzymanie wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności na podstawie art. 9 § 4 KKW (samo złożenie wniosku o SDE nie wywołuje takiego skutku i skazany może zostać wezwany do stawienia się w zakładzie karnym jeszcze przed podjęciem decyzji przez sąd penitencjarny),
- uzasadnienie, w którym należy wykazać spełnienie wszystkich wymaganych prawem przesłanek,
- załączniki – do wniosku należy dołączyć oświadczenia domowników o wyrażeniu zgody na odbycie przez skazanego kary w systemie dozoru elektronicznego.
Dozór elektroniczny – jak zacząć wykonywać SDE
O odbyciu kary w systemie dozoru elektronicznego decyduje sąd penitencjarny, którym zasadniczo jest sąd okręgowy właściwy dla miejsca pobytu skazanego:
- sąd penitencjarny rozstrzyga sprawę na posiedzeniu, w terminie 30 dni od wpływu wniosku,
- sąd penitencjarny ma obowiązek zweryfikowania warunki techniczne w miejscu stałego pobytu skazanego (jeżeli warunki techniczne nie odpowiadają wymogom i stoją na przeszkodzie udzieleniu zgody na SDE sąd pozostawia wniosek bez rozpoznania),
- przed wydaniem postanowienia o udzieleniu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego sąd powinien wysłuchać skazanego. Ewentualnie może wysłuchać jego obrońcę, a w przypadku gdy wniosek pochodzi od sądowego kuratora zawodowego także i jego.
Jeżeli sąd zaakceptuje Twój wniosek o dozór elektroniczny, to wyda odpowiednie postanowienie. W tym orzeczeniu sąd wskaże: miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonania nałożonych obowiązków oraz rodzaj podlegających zainstalowaniu środków technicznych.
Ponadto sąd wyznaczy termin i sposób zgłoszenia podmiotowi dozorującemu gotowości do zainstalowania rejestratora stacjonarnego lub przenośnego lub nadajnika. Termin ten nie może być dłuższy niż 24h od ogłoszenia lub doręczenia skazanemu postanowienia o rozpoczęciu dozoru elektronicznego. Zaś w przypadku skazanego odbywającego już karę pozbawienia wolności, ów termin liczymy od zwolnienia go z zakładu karnego.
Co ważne, skazanemu, jego obrońcy, a także – o ile składali wniosek – prokuratorowi, sądowemu kuratorowi zawodowemu i dyrektorowi zakładu karnego przysługuje zażalenie. Przysługuje ono zarówno na postanowienie o udzieleniu zezwolenia na dozór elektroniczny, jak również na postanowienie o odmowie udzielenia zezwolenia. Wówczas sąd penitencjarny niezwłocznie przekaże zażalenie wraz z aktami sprawy do sądu odwoławczego. Ten powinien rozpoznać sprawę w terminie 7 dni od przekazania.
W przypadku odmowy udzielenia zezwolenia na dozór elektroniczny, ponowny wniosek skazanego lub jego obrońcy może zostać złożony dopiero po upływie co najmniej 3 miesięcy. Liczy się go od dnia wydania postanowienia o odmowie. W przeciwnym razie wniosek nie będzie podlegał rozpoznaniu przez sąd.
Pamiętaj! Czynności związane z nadzorem nad wykonywaniem kary w systemie dozoru elektronicznego sprawuje sąd penitencjarny. Zaś czynności związane z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego wykonuje sądowy kurator zawodowy.
Dozór elektroniczny a wykonywanie pracy zarobkowej
Uzyskanie zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wiąże się z możliwością wykonywania pracy zarobkowej. Należy przypomnieć, że sąd penitencjarny w postanowieniu o udzieleniu zgody na SDE określa przedziały w ciągu doby i w poszczególne dni tygodnia, kiedy skazany może oddalić się z miejsca wykonywania kary, tj. miejsca stałego pobytu.
W tym czasie skazany ma możliwość wykonywania pracy zarobkowej, o ile ma względnie stałe miejsce i czas pracy.
Zmiany w wykonywaniu kary w SDE
W trakcie wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego – w wyjątkowych wypadkach może dojść do:
- zmiany miejsca wykonywania dozoru np. w przypadku rozwodu skazanego i zmiany miejsca stałego pobytu;
- zmiany przedziału czasu w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia, w których skazany może opuszczać miejsca wykonywania kary np. w przypadku zmiany miejsca pracy, poważnej choroby członka rodziny;
- udzielenia przez sądowego kuratora zawodowego zezwolenia skazanemu na opuszczenie miejsca wykonywania dozoru stacjonarnego na okres nieprzekraczający jednorazowo 7 dni – gdy jest to uzasadnione względami zdrowotnymi, rodzinnymi lub osobistymi (zezwolenie może być cofnięte, gdy ujawnią się okoliczności uzasadniające obawę, że skazany może w tym okresie naruszyć porządek prawny);
- udzielenia przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności – gdy przemawiają za tym względy zdrowotne lub osobiste skazanego. Przerwa może zostać odwołana w sytuacji, gdy ustała przyczyna jej zarządzenia, skazany nie korzysta z niej zgodnie z deklarowanym celem albo rażąco narusza porządek prawny.
Aby sąd zgodził się na wprowadzenie zmian w systemie dozoru elektronicznego należy złożyć wniosek w tym zakresie. Należy w nim się powołać na szczególne okoliczności, z powodu których oczekujemy wprowadzenia zmian w SDE. Dlatego szczególnie ważnym jest dokładne i logiczne uzasadnienie wniosku o zmianę wykonywania dozoru elektronicznego.
Uchylenie dozoru elektronicznego
Przesłanki do uchylenia dozoru elektronicznego uregulowano w art. 43zaa KKW. Spójrzmy co mówi ten przepis:
„§ 1.Sąd penitencjarny uchyla zezwolenie na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli:
1) skazany nie zachowa wyznaczonego terminu na zgłoszenie upoważnionemu podmiotowi dozorującemu gotowości, o której mowa w art. 43m zgłoszenie gotowości do instalacji środków technicznych § 1, albo uchyla się od niezwłocznego zainstalowania przez podmiot dozorujący rejestratora lub od założenia nadajnika;
2) skazany, odbywając karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, naruszył porządek prawny, w szczególności popełnił przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, lub uchyla się od wykonania obowiązków związanych z dozorem elektronicznym lub innych nałożonych obowiązków, orzeczonego środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku;
3) odwołano przerwę w wykonaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego z powodu innego niż ustanie przyczyny, dla której przerwa została udzielona;
4) skazany w czasie wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego został osadzony w zakładzie karnym w związku z zastosowaniem tymczasowego aresztowania lub wykonaniem kary w innej sprawie.
§ 2. Sąd penitencjarny może odstąpić od uchylenia zezwolenia, o którym mowa w § 1, w wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami.”
Pamiętaj! Na postanowienie o uchyleniu zezwolenia na odbycie kary w SDE przysługuje zażalenie.
Po uchyleniu dozoru elektronicznego sąd:
- orzeka w jakim zakresie karę pozbawienia wolności należy uznać za wykonaną poprzez zaliczenie okresu objętego systemem dozoru elektronicznego na poczet uprzednio orzeczonej kary
- oraz poleca doprowadzenie skazanego do zakładu karnego.
Co istotne, w razie uchylenia zezwolenia na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego ponowne udzielenie zezwolenia na odbycie kary w tym systemie jest niedopuszczalne w tej samej sprawie (art. 43zea KKW).
Zakończenie dozoru elektronicznego
Dozór elektroniczny może się zakończyć poprzez:
- uznanie kary za wykonaną – z dniem określonym w postanowieniu o udzieleniu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego;
- uchylenie przez sąd zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.
W tym ostatnim przypadku niestety najczęściej oznacza to konieczność powrotu do zakładu karnego.
Czy Ty lub Twój bliski potrzebujesz pomocy adwokata?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach działam w CAŁEJ POLSCE!
Masz pytania? Napisz! Zadzwoń!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
UWAGA! W powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej ani jej substytutu. Nie może też stanowić inspiracji do obrony w procesie karnym. Jeśli oskarżono Cię w sprawie karnej koniecznie skontaktuj się z adwokatem!
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz