Istnieją dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia – całkowite oraz częściowe. Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może decydować o żadnych ważnych sprawach. Z perspektywy prawa, jest traktowana jak małe dziecko. Natomiast ubezwłasnowolnienie częściowe możliwe jest wyłącznie w przypadku osób, które mają pełną zdolność do czynności prawnych. Wówczas, na mocy orzeczenia sądowego jej zdolność do czynności prawnych zostaje ograniczona i ma ona taki sam zakres jak u osób niepełnoletnich.
Rodzaje ubezwłasnowolnienia
Zgodnie z obowiązującymi przepisami istnieją 2 rodzaje ubezwłasnowolnienia:
1️⃣ całkowite 🔒 – polega ono na pełnym pozbawieniu danej osoby zdolności do czynności prawnych. Oznacza to, że dana osoba nie jest w stanie zawierać żadnych umów, przykładowo 👉 zaciągać kredytów, sporządzić testamentu.
2️⃣ częściowe 🔐 – wówczas osoba może zaciągać zobowiązania dotyczące spraw życia codziennego, przykładowo 👉 może robić zakupy spożywcze. A zatem, może ona częściowo swobodnie dysponować swoim majątkiem, chyba że sąd zdecyduje inaczej. Jeżeli zaś chodzi o czynności prawne w sprawach większej wagi, muszą one zostać potwierdzone przez kuratora. W przeciwnym razie są one nieważne.
Przesłanki ubezwłasnowolnienia całkowitego
Do orzeczenia ubezwłasnowolnienia konieczne jest wystąpienie wymaganych przez prawo przesłanek. Zgodnie z art. 13 Kodeksu Cywilnego, w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego jest to występowanie u danej osoby:
- choroby psychicznej,
- niedorozwoju umysłowego
- albo innego rodzaju zaburzeń, w szczególności alkoholizmu lub narkomanii,
które sprawiają, że nie jest ona w stanie kierować swoim postępowaniem.
Przesłanki ubezwłasnowolnienia częściowego
Zgodnie z art. 16 KC, osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo, z powodu:
- choroby psychicznej,
- niedorozwoju umysłowego
- albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności alkoholizmu lub narkomanii,
jeżeli jej stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej sprawy.
5 powodów ubezwłasnowolnienia w praktyce
Jakie mogą być powody ubezwłasnowolnienia w praktyce? Oto 5 najczęściej przytaczanych przypadków:
- 👵 Ubezwłasnowolnienie osoby starszej.
- 👧 Ubezwłasnowolnienie dziecka.
- 💊🍷 Ubezwłasnowolnienie alkoholika lub narkomana.
- 🤪 Ubezwłasnowolnienie osoby chorej psychicznie.
- 🤕 Ubezwłasnowolnienie osoby podupadłej na zdrowiu.
Ubezwłasnowolnienie osoby starszej
Wiele osób wraz z wiekiem doznaje pogorszenia stanu swojego zdrowia. Mowa o:
- zaburzeniach somatycznych,
- demencji,
- chorobie Alzheimera.
Jeżeli powodem niemożności kierowania swoimi sprawami są schorzenia, o których wspomniałam powyżej, zachodzą wówczas przesłanki do orzeczenia ubezwłasnowolnienia danej osoby.
Wskazówka 🗝️
Zaburzenia te muszą zostać potwierdzone zaświadczeniami lekarskimi. W przeciwnym razie sąd oddali wniosek o ubezwłasnowolnienie.
Ubezwłasnowolnienie dziecka
W przypadku dzieci istnieje możliwość wyłącznie ubezwłasnowolnienia całkowitego. Najczęściej występującymi w praktyce powodami, dla których składane są wnioski o ubezwłasnowolnienie dzieci, są:
- choroby umysłowe,
- niedorozwój umysłowy,
- innego rodzaju zaburzenia psychiczne, przykładowo 👉 narkomania.
Ubezwłasnowolnienie alkoholika lub narkomana
W praktyce sprawy o ubezwłasnowolnienie alkoholików i narkomanów są bardzo popularne. Niemniej, aby skutecznie ubezwłasnowolnić całkowicie takie osoby, ich stan musi być bardzo poważny. Wręcz na granicy kontaktu z rzeczywistością!
Uwaga ⚠️
Samo podejrzenie, że dana osoba jest alkoholikiem lub narkomanem, nie stanowi podstawy do ubezwłasnowolnienia. Konieczna jest bowiem odpowiednia dokumentacja medyczna.
Oprócz tego należy udowodnić, że osoba uzależniona od alkoholu lub narkotyków stanowi zagrożenie dla siebie oraz swojego otoczenia. Może ono przejawiać się poprzez:
- 👊 stosowanie różnych form przemocy wobec domowników,
- 🤬 demoralizację domowników.
Ubezwłasnowolnienie osoby chorej psychicznie
Podstawę do ubezwłasnowolnienia może stanowić choroba psychiczna. Konieczne jest jednak, aby:
- rodzaj,
- stopień nasilenia choroby
poważnie utrudniały prowadzenie bieżących spraw . Co więcej, ubezwłasnowolnienie musi być dokonane w celu udzielenia pomocy danej osobie.
💡Przykład:
Choroba afektywna dwubiegunowa, która sprawia, że dana osoba przechodzi przez fazy manii oraz depresji. Stany te poważnie godzą w prawidłowe funkcjonowanie. Osoba cierpiąca na tego typu dolegliwość może mieć problemy z nauką lub pracą, a także z regulowaniem swoich należności.
Ubezwłasnowolnienie osoby podupadłej na zdrowiu
Podupadnięcie na zdrowiu także może stanowić podstawę do ubezwłasnowolnienia. Ma ono związek z:
- doznaniem urazu,
- postępowaniem procesu starzenia.
Jeżeli zmiany, jakie zaszły w organizmie danej osoby są na tyle poważne, że utrudniają prowadzenie codziennych spraw, wówczas jak najbardziej istnieje przesłanka do ubezwłasnowolnienia.
💡Przykład:
Niewstawanie z łóżka, co wyklucza wychodzenie z domu i załatwianie jakichkolwiek spraw urzędowych, czy też robienie zakupów oraz bieżących spraw życia codziennego.
4 skutki ubezwłasnowolnienia całkowitego
Orzeczenie ubezwłasnowolnienia całkowitego pociąga za sobą istotne skutki prawne dla osoby, której ono dotyczy. Oto 4 z nich:
1️⃣ ❌Po pierwsze, wszelkie czynności prawne, poza drobnymi umowami z zakresu życia codziennego, podejmowane przez osobę, wobec której zostało ono orzeczone, są nieważne.
2️⃣ ❌👰🤵 Po drugie, osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może zawrzeć małżeństwa, a gdyby jednak doszło do zawarcia takiego związku, zarówno ona, jak i jej małżonek mogą żądać unieważnienia małżeństwa.
3️⃣ ✂️💸Po trzecie, jeżeli ubezwłasnowolniona całkowicie została osoba pozostaje w związku małżeńskim, wówczas dochodzi do ustanowienia rozdzielności majątkowej.
4️⃣ 🤜🤛 Po czwarte, dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustanawia się opiekuna prawnego, który zarządza jej majątkiem.
Procedura ubezwłasnowolnienia
Aby wszcząć postępowanie o ubezwłasnowolnienie, konieczne jest złożenie wniosku o ubezwłasnowolnienie do sądu okręgowego. Możesz go sporządzić sam, bądź z pomocą adwokata.
👀 Sprawdź: Wniosek o ubezwłasnowolnienie – wzór, omówienie, opłata
Na czym polega ubezwłasnowolnienie? – podsumowanie
✔️ Ubezwłasnowolnienie jest instytucją prawną, której celem jest zapewnienie pomocy i ochrony osobom nieradzącym sobie w codziennym życiu.
✔️ Osoba ubezwłasnowolniona częściowo może zawrzeć związek małżeński. Żeby jednak było to możliwe, wymagane jest uzyskanie zgody sądu opiekuńczego.
✔️Ustanowienie ubezwłasnowolnienia następuje zawsze w drodze orzeczenia sądowego.
✔️ Sąd rozpoznaje sprawę w postępowaniu procesowym, rozpoczynając od wysłuchania osoby, której sprawa dotyczy.
✔️ Jeśli ustaną powody, dla których ustanowione zostało ubezwłasnowolnienie, można wnieść o jego uchylenie. Istnieje również możliwość zmiany ubezwłasnowolnienia całkowitego na częściowe i odwrotnie.
Źródła:
- https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/11-sygnalow-ktore-wskazuja-na-alzheimera
- https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/choroba-afektywna-dwubiegunowa-jak-ja-rozpoznac
- https://arslege.pl/ubezwlasnowolnienie-czesciowe/k9/a994/
- https://arslege.pl/ubezwlasnowolnienie-calkowite/k9/a991/
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz