Wiele osób zastanawia się, czy w małżeństwie można swobodnie dysponować całym wspólnym majątkiem w testamencie. Odpowiedź nie jest jednoznaczna, ponieważ prawo nakłada pewne ograniczenia, których nie da się pominąć. Warto jednak wiedzieć, że sporządzenie testamentu może znacząco wpłynąć na sposób dziedziczenia i uniknąć wielu nieporozumień między spadkobiercami.
Czy można zapisać cały majątek wspólny małżonków w testamencie?
Jeden z małżonków nie może samodzielnie decydować o całym majątku wspólnym, ponieważ formalnie połowa tego majątku należy do drugiego małżonka. Z tego względu w testamencie da się swobodnie rozporządzić wyłącznie swoim udziałem w majątku wspólnym.
Nie oznacza to jednak, że pozostała część nie ma znaczenia – przy ostatecznym podziale spadku zawsze trzeba uwzględnić udział drugiego małżonka, a w razie wątpliwości sąd ocenia rzeczywistą wartość tego udziału.
Jak wygląda podział majątku wspólnego po śmierci jednego z małżonków, gdy istnieje testament?
W pierwszej kolejności ustala się, które składniki należą do masy spadkowej. Jeżeli zmarły dysponował wyłącznie swoim udziałem w majątku wspólnym, to ten udział wchodzi do spadku. Druga połowa pozostaje przy żyjącym małżonku jako jego niezbywalna własność. Testament ma znaczenie głównie w odniesieniu do tej części, którą można było realnie zapisać wybranym osobom.
Przykładowo, jeśli w testamencie spadkodawca przeznaczył swój udział w mieszkaniu na rzecz dziecka, to żyjący małżonek w dalszym ciągu zachowuje swój udział w tym samym mieszkaniu. Ostateczny podział następuje z uwzględnieniem przepisów o dziale spadku, a w razie konfliktu – w postępowaniu sądowym.
Rozporządzenie wspólnym majątkiem a testament – kiedy potrzebna jest zgoda współmałżonka?
Czy jeden małżonek może swobodnie rozporządzać majątkiem wspólnym w testamencie?
Z reguły nie ma wymogu uzyskania zgody współmałżonka na sporządzenie testamentu, ponieważ jest to jednostronna czynność prawna. Jednak możliwości rozporządzania wspólnym dorobkiem w tym testamencie są ograniczone do połowy, która należy do testatora. Tym samym nie wolno zapisać rzeczy, która w całości stanowi wspólny składnik majątku, tak jakby przysługiwała wyłącznie jednemu z małżonków.
Które składniki majątku wspólnego można zapisać bez zgody drugiego małżonka?
Co do zasady, małżonek może zapisać w testamencie cały swój udział w majątku wspólnym oraz własny majątek osobisty. W praktyce, jeśli mamy do czynienia np. ze wspólnym kontem bankowym, to zmarły może przeznaczyć jedynie część przypadającą na jego własność. Jeżeli jednak przedmiot majątkowy został nabyty wspólnie, a nie da się precyzyjnie ustalić konkretnego udziału, wówczas liczy się połowa wartości. Formalna zgoda drugiego małżonka nie jest konieczna, ale należy pamiętać, że pozostawienie w testamencie zapisu wykraczającego poza udział zmarłego będzie nieskuteczne.
Czy testament wyłącza dziedziczenie ustawowe przez współmałżonka?
Testament pozwala w pewnym zakresie zmodyfikować zasady dziedziczenia, ale nie oznacza całkowitego wyłączenia współmałżonka z udziału w spadku. Zawsze należy pamiętać o tzw. zachowku przysługującym najbliższej rodzinie, w tym małżonkowi. Sporządzenie testamentu daje jednak możliwość uporządkowania spraw majątkowych i wskazania konkretnych spadkobierców w zakresie udziału zmarłego w majątku wspólnym.
📣 Dowiedz się więcej 👉👉 Zachowek – co to jest?
Co obejmuje wspólność majątkowa małżonków?
Wspólność majątkowa w małżeństwie zazwyczaj obejmuje wszelkie przedmioty nabyte przez oboje małżonków w trakcie trwania związku. Zgodnie z art. 31 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego dotyczy to między innymi:
- wynagrodzenia za pracę,
- dochodów z działalności gospodarczej,
- zysków z inwestycji.
Jeśli małżonkowie nie zdecydowali się na intercyzę i rozdzielność majątkową, z reguły mamy do czynienia z tzw. ustawową wspólnością majątkową.
Kiedy testament może być uznany za nieważny?
Nieważność może wynikać z ogólnych przesłanek określonych w przepisach, takich jak:
- brak pełnej zdolności testatora do czynności prawnych,
- sporządzenie testamentu pod wpływem groźby czy poważnego błędu.
Drugi małżonek – podobnie jak każdy inny potencjalny spadkobierca – może próbować podważyć testament, jeśli istnieją realne podstawy prawne. Nie wystarczy jednak sama niechęć do zapisu widniejącego w dokumencie.
🤓 Sprawdź także 👉👉 Jak sporządzić testament, żeby był ważny?✍️📜
Małżeństwo a śmierć małżonka – jak współmałżonek może zabezpieczyć swoje interesy?
Najważniejszy jest udział w majątku wspólnym, który z mocy prawa przysługuje małżonkowi pozostającemu przy życiu. Jeśli zmarły wpisał do testamentu zapisy wychodzące poza jego udział, to żyjący małżonek nadal może dochodzić swoich praw i wskazać, że dany składnik wykraczał poza kompetencje zmarłego.
😉👇Z praktyki
Pomocne bywa wcześniej zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej lub sporządzenie wspólnego planu testamentowego. W ten sposób można uniknąć późniejszych sporów.
Wspólność majątkowa a spisanie testamentu – co powinien zawierać testament?
Testament powinien przede wszystkim zawierać jasne wskazanie, które konkretne składniki wchodzą w skład udziału zmarłego w majątku wspólnym. Warto też zadbać o przejrzysty opis pozostałych elementów spadku i nazwać osoby powołane do spadku. Częstym błędem jest ograniczenie się do stwierdzenia: „Wszystko, co posiadam, zapisuję X”. Może to prowadzić do nieporozumień w kontekście ustalenia rzeczywistej wartości udziału w majątku wspólnym.
Aby testament był ważny, należy go sporządzić w jednej z ustawowych form, np. w formie aktu notarialnego lub własnoręcznego (tzw. holograficznego) z czytelnym podpisem i wskazaniem daty.
Kiedy warto skorzystać z porady adwokata w kontekście zawarcia związku małżeńskiego i planowania spadku?
Jeśli w skład majątku wspólnego małżonków wchodzą wartościowe nieruchomości, akcje czy inne złożone aktywa, konsultacja z prawnikiem może zapobiec błędnym zapisom i późniejszym sporom sądowym. Warto pamiętać, że każdy stan faktyczny może różnić się od pozostałych, dlatego indywidualna porada eksperta pozwala rozwiać wszelkie wątpliwości.
💡Przykład:
Załóżmy, że małżonkowie – Ania i Michał – posiadają wspólny dom oraz samochód. Ania chce sporządzić testament, w którym zapisze swój udział w nieruchomości córce, a samochód synowi. Ponieważ jednak dom i samochód są objęte wspólnością, jej testament może dotyczyć jedynie połowy tych składników. Jeśli Ania spróbuje przekazać całość domu wyłącznie córce, to ta ostatnia w praktyce odziedziczy jedynie udział Ani, a Michał zachowa swoją część. W takiej sytuacji notariusz, do którego udała się Ania, wyjaśnił jej, że nie może dowolnie dysponować całością majątku wspólnego. Dzięki profesjonalnej poradzie unika się późniejszych nieporozumień dotyczących dziedziczenia i każdy otrzymuje jasno określone prawa do konkretnych składników spadku.
Adwokat od prawa spadkowego – Poznań
Sporządzenie testamentu w małżeństwie z ustawową wspólnością majątkową wymaga zwrócenia uwagi na zakres własnych uprawnień do dysponowania udziałem w majątku. Wspomniane ograniczenia nie muszą jednak stanowić przeszkody w racjonalnym i sprawiedliwym rozplanowaniu dziedziczenia.
Dobrze przygotowany testament, uwzględniający aktualne przepisy oraz realną wartość poszczególnych składników, pomoże uniknąć konfliktów i zabezpieczyć interesy wszystkich członków rodziny. W razie wątpliwości warto zasięgnąć pomocy prawnika, który przygotuje odpowiednią dokumentację i pomoże dobrać właściwą formę testamentu.
Źródło:
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych.Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz