Powodów ustanowienia rozdzielności majątkowej może bardzo wiele. W praktyce jednak najczęstszą przyczyną zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej jest rozpoczęcie działalności gospodarczej przez jednego z małżonków. Taki krok wiąże się bowiem z podjęciem ryzyka, a rozdzielność ma na celu jego zminimalizowanie. To jednak nie wszystko co warto wiedzieć o rozdzielności majątkowej. Z niniejszego wpisu dowiesz się nie tylko, na czym ona tak naprawdę polega i jakie są jej skutki, ale również poznasz wady i zalety tego rozwiązania. Dowiesz się także, czym jest przymusowa rozdzielność.
Jeśli rozważasz wprowadzenie rozdzielności majątkowej i rozważasz jej skutki, to warto skorzystać z konsultacji z naszą Kancelarią. Udzielamy porad telefonicznych oraz porad online. Możemy też spotkać się w naszej Kancelarii w Poznaniu lub w Świeciu. Udzielamy konsultacji dla klientów z całej Polski! Zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią Adwokacką prowadzącą sprawy o podział majątku.
Rozdzielność majątkowa – na czym polega?
W każdym małżeństwie istnieją trzy majątki. Mianowicie są to:
- majątek osobisty męża,
- majątek osobisty żony oraz
- wspólny majątek małżonków.
W skład majątków osobistych wchodzą prawa i rzeczy nabyte przez strony jeszcze przed zawarciem związku. Z kolei majątek wspólny małżonków stanowią:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
- środki zgromadzone na subkoncie emerytalnym.
Sytuacja ta wynika wprost z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRiO).
Rozwiązanie ustawowe może jednak zostać zmienione przez strony na mocy majątkowej umowy małżeńskiej zwanej niekiedy intercyzą. Podstawę takiej możliwości stanowi art. 47 § 1 KRiO, który posiada następujące brzmienie:
1. Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.
Wprowadzenie rozdzielności majątkowej opisanej w przytoczonym wyżej przepisie powoduje ten skutek, że między żoną i mężem nie będzie występować majątek wspólny. W praktyce więc w ich relacjach będą występować jedynie 2 rodzaje majątków:
- majątek osobisty żony oraz
- majątek osobisty męża.
Przeczytaj również: Sprawa o podział majątku – ile trwa?
Rodzaje rozdzielności majątkowej
Jak już wcześniej zostało wspomniane, istnieją dwa rodzaje rozdzielności majątkowej:
- umowna oraz
- przymusowa.
Ponadto należy również zwrócić uwagę, że niektóre zdarzenia prawne skutkują jej powstaniem niezależnie, czy małżonkowie sobie tego życzą czy nie. Mianowicie chodzi tutaj o ubezwłasnowolnienie oraz ogłoszenie upadłości jednego z małżonków.
Umowna rozdzielność majątkowa
Jeżeli chodzi o pierwszy ze wskazanych powyżej przypadków, należy na wstępie powiedzieć, że małżeńska umowa majątkowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Rozdzielność może mieć postać:
- zwykłą bądź
- z wyrównaniem dorobków.
Jeżeli strony zawierające umowę są już małżeństwem (mogą to także zrobić narzeczeni), potrzebny będzie akt zawarcia związku. W każdym wypadku muszą one posiadać pełną zdolność do czynności prawnych.
Przymusowa rozdzielność majątkowa
W odniesieniu do przymusowej rozdzielności majątkowej należy zwrócić uwagę, że ustanawia ją sąd. Aby tak się jednak stało, konieczne jest istnienie ważnych powodów. Ustawodawca nie sprecyzował o jaką sytuację chodzi, niemniej orzecznictwo wskazuje jednoznacznie na złe zachowanie któregoś z małżonków. Może to być na przykład uzależnienie od hazardu bądź też choroba alkoholowa. Żeby ustanowić przymusową rozdzielność, niezbędne jest wniesienie sprawy do sądu. Właściwym będzie sąd rejonowy miejsca zamieszkania pozwanego.
Przeczytaj także: Wniosek o podział majątku
Rozdzielność majątkowa – skutki prawne
Rozdzielność majątkowa ustanowiona w drodze umownej pociąga za sobą określone skutki prawne. Najbardziej podstawowymi z nich są:
- ustanie wspólności ustawowej, a także
- zaprzestanie istnienia majątku wspólnego.
Ma to miejsce od daty, która zostanie wskazana w umowie. Od tej pory każdy z małżonków może w sposób całkowicie nieskrępowany dysponować wszelkimi składnikami swojego majątku. Co więcej, wszystkie jego dochody zasilają wyłącznie majątek osobisty. Zasadniczo też jeden z małżonków nie odpowiada za długi drugiego. Wyjątkiem jest tutaj fakt dokonania poręczenia.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej nie ma jednak żadnego wpływu na pozostałe kwestie związane z funkcjonowaniem małżeństwa. Oznacza to, że małżonkowie w dalszym ciągu zobowiązani są do wzajemnej pomocy czy też dbania o dobro swoich dzieci.
Przymusowa rozdzielność majątkowa – skutki
Jakie są skutki przymusowej rozdzielności majątkowej? Otóż są podobne jak w przypadku umownej. Otóż w takiej sytuacji również ustaje wspólność ustawowa i przestaje istnieć majątek wspólny. Ma to miejsce od daty wskazanej w wyroku wydanym przez sąd.
W tym miejscu należy również zwrócić uwagę na kwestię powstania rozdzielności majątkowej z mocy prawa. Zgodnie z art. 53 § 1 KRiO, powstaje ona w dwóch przypadkach. Mianowicie chodzi tutaj o ubezwłasnowolnienie oraz ogłoszenie upadłości jednego z małżonków. Niezwykle istotna jest regulacja zawarta w art. 53 § 2 KRiO. Otóż w myśl tego przepisu w razie uchylenia ubezwłasnowolnienia, a także umorzenia, ukończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego, między małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy. Taka sytuacja może jednak wprowadzić bardzo dużo bałaganu w finansowych relacjach między małżonkami.
Sprawdź również: Podział majątku po rozwodzie z orzekaniem o winie
Rozdzielność ze skutkiem wstecznym
Powstanie rozdzielności majątkowej ze skutkiem wstecznym jest sytuacją nadzwyczajną. W praktyce ma ona związek z pozostawaniem przez małżonków w tak zwanej separacji faktycznej. Polega ona na ich rozłączeniu bez uzyskania wyroku w przedmiocie rozwodu albo separacji. Jeżeli dochodzi do tego silny konflikt, wówczas niezwykle trudne staje się podjęcie jakiejkolwiek decyzji związane z gospodarowaniem majątkiem wspólnym. Gdyby w takim wypadku jeden z małżonków zaciągnął zobowiązanie, którego nie byłby w stanie uregulować, drugi znalazłby się w nieciekawej sytuacji. Dlatego istnieje możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej ze skutkiem wstecznym.
Problem był już wielokrotnie rozpatrywany w orzecznictwie. Warto przytoczyć tutaj fragment wyroku Sądu Rejonowego w Człuchowie z dnia 21 lipca 2020 roku, w którym stwierdzono, iż zgodnie bowiem z przyjętą i ugruntowaną linią orzecznictwa, którą Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela, ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności ustawowej lub umownej, z datą wcześniejszą niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej (życia w rozłączeniu) niemożliwe było już w tej dacie ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 grudnia 2008 r., II CSK 371/08). Ponadto rozpoznając żądanie zniesienia wspólności z wcześniejszą datą, należy mieć na uwadze, czy uwzględnieniu tego żądania nie sprzeciwia się interes rodziny lub interes wierzycieli małżonków (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 września 1999 r., II CKN 784/98) (wyrok Sądu Rejonowego w Człuchowie z dnia 21 lipca 2020 r., sygn. akt III RC 125/19, LEX nr 3055682).
Jak widać, oprócz występowania separacji faktycznej między małżonkami sąd będzie badał także wpływ rozdzielności z datą wsteczną na sytuację rodziny oraz interes wierzycieli. Ustanowienie rozdzielności z datą wsteczną nie może bowiem stanowić nieuczciwego sposobu na uniknięcie spłaty długów albo uwolnienie się od zobowiązań rodzinnych.
Rozdzielność majątkowa a rozwód
Wniesienie pozwu o rozwód nie ma wpływu na funkcjonujący dotychczas model ustroju majątkowego pomiędzy małżonkami. W praktyce oznacza to, że zakupy, które zostaną dokonane w trakcie postępowania o rozwód, wejdą w skład majątku wspólnego. Po zakończeniu postępowania zostanie to uwzględnione w toku sprawy o podział majątku.
Należy mieć jednak świadomość, że postępowanie rozwodowe może trwać nawet kilka lat, szczególnie, gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci. W związku z tym zakupy małżonków wciąż powiększają wspólny majątek. To jednak nie wszystko, albowiem każda ze stron może również zaciągać zobowiązania, a problem z ich terminowym regulowaniem sprawia, że może zaistnieć konieczność windykacji należności. Niektórzy nawet celowo przeciągają postępowanie rozwodowe, licząc na to, że po jego zakończeniu będzie większy majątek do podziału.
Istnieje jednak możliwość obrony swoich praw w przypadku takiego działania ze strony drugiego małżonka. Warto zainicjować postępowanie o podział majątku jeszcze przed wydaniem przez sąd wyroku rozwodowego. Co więcej, rozdzielność majątkowa może zostać ustanowiona z datą wcześniejszą niż rozwód. Od tej pory wszystko, co nabędą małżonkowie, zasili ich majątki osobiste.
Rozdzielność majątkowa a śmierć małżonka
Żona może dziedziczyć po swoim zmarłym mężu, jeżeli mieli oni rozdzielność majątkową.
W myśl przepisów prawa spadkowego małżonek znajduje się w pierwszej grupie dziedziczenia, wraz z dziećmi spadkodawcy. Co ważne, przypadająca mu część nie może być mniejsza niż 1/4 wartości całego spadku. Jest to ważne, jeśli małżonkowie posiadali więcej dzieci niż troje.
Podobnie wygląda sytuacja, jeżeli zmarły pozostawił po sobie testament. Wyjątkiem jest sytuacja, w której doszło do wydziedziczenia. W takim jednak przypadku uprawnionemu do dziedziczenia może przysługiwać ustawowe prawo do zachowku.
Rozdzielność majątkowa – koszt
Ustanowienie rozdzielności majątkowej wiąże się z kosztami. W przypadku zawarcia umowy, dotyczą one wynagrodzenia notariusza, zaś w przypadku ustanowienia jej w sądzie – z opłatami sądowymi. Co ważne, są one uzależnione od tego, kto zawiera intercyzę – narzeczeni czy małżonkowie.
Koszt intercyzy u notariusza
Jeżeli chodzi o narzeczonych, taksa notarialna wynosi 400 złotych netto. Kwota ta została określona przez Ministra Sprawiedliwości.
Małżonkowie z kolei zapłacą od 100 do 10 000 złotych netto. Wysokość taksy będzie w tym przypadku uzależniona od wartości ich majątku wspólnego. W praktyce wygląda to następująco:
| Wartość majątku | Wysokość opłaty notarialnej |
| < 3.000 zł | 100 złotych |
| 3.000 – 10.000 zł | 100 złotych (+ 3% od nadwyżki powyżej 3 000 złotych) |
| 10.000 – 30.000 zł | 310 złotych (+ 2% od nadwyżki powyżej 10.000 złotych) |
| 30.000 – 60.000 zł | 710 złotych (+ 1% od nadwyżki powyżej 30.000 złotych) |
| 60.000 – 1.000.000 zł | 1.010 złotych (+ 0,4% od nadwyżki powyżej 60.000 złotych) |
| 1.000.000 – 2.000.000 zł | 4.770 złotych (+ 0,2% od nadwyżki powyżej 1.000.000 złotych) |
| < powyżej 2.000.000 zł | 6.770 złotych (+ 0,25% od nadwyżki powyżej 2.000.000 złotych, nie więcej jednak niż 10.000 złotych). |
Koszt intercyzy w sądzie
W przypadku rozdzielności majątkowej ustanowionej w drodze postępowania sądowego pozew podlega opłacie stałej w wysokości 200 złotych. Oznacza to, że wartość majątku wspólnego nie ma wpływu na wysokość opłaty sądowej. Należy jednak pamiętać, że skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika – adwokata lub radcy prawnego – wiąże się z koniecznością uiszczenia jego honorarium. Trzeba także pamiętać o opłacie od pełnomocnictwa, która wynosi 17 złotych.
Oczywiście sądowe ustanowienie rozdzielności majątkowej dotyczy tylko małżonków – a nie narzeczonych.
Rozdzielność majątkowa – skutki: wady i zalety rozdzielności majątkowej
Jakie wady i zalety ma rozdzielność majątkowa – skutki jej wprowadzenia mogą być zróżnicowane. Warto być tego świadomym, decydując się na taki krok.
Przede wszystkim rozdzielność majątkowa jest korzystna dla małżonków, jeżeli każdy z nich osiąga dochody w podobnej wysokości. W przeciwnym wypadku „biedniejsza” strona może zostać bez majątku, gdy już dojdzie do rozwodu. Jeśli już jesteś tym „biedniejszym” małżonkiem, to przynajmniej zadbaj, by Twój „bogatszy” małżonków dokonywał na Ciebie darowizn i przepisywał majątek.
Należy pamiętać, że małżeństwo, które zdecyduje się na rozdzielność majątkową, formalnie nie ma wspólnego majątku. Nie stoi to jednak na przeszkodzie dokonywaniu wspólnych zakupów. W takim przypadku powstanie współwłasność między małżonkami, która nie ma jednak nic wspólnego ze wspólnością ustawową. To taki sam stosunek prawny jakbyś kupił z kolegą jakąś rzecz pół na pół.
Niekwestionowaną zaletą rozdzielności majątkowej jest ochrona jednego małżonka przed nieudanymi interesami drugiego. Podobnie wygląda sytuacja, jeżeli współmałżonek prowadzi hulaszczy tryb życia. Rozdzielność majątkowa pozwala również na zaciąganie zobowiązań przez jednego małżonka bez zgody drugiego.
Intercyza znacząco ułatwia przeprowadzenie rozwodu. Wyłącza ona bowiem konieczność podziału majątku wspólnego.
Rozdzielność majątkowa ma także swoje wady. Należy do nich zaliczyć przede wszystkim brak możliwości wspólnego zaciągania zobowiązań, na przykład w postaci kredytu hipotecznego. Oczywiście można wziąć taki kredyt razem, ale na zasadach jak z jakąkolwiek inną osobą. Małżonkowie, którzy ustanowili pomiędzy sobą rozdzielność majątkową, nie mogą również wspólnie rozliczać się z urzędem skarbowym.
Dziękuję za przeczytanie artykułu pt. „Rozdzielność majątkowa – skutki”.
Potrzebujesz pomocy adwokata? Masz trudny rozwód?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach rozwodowych działam w CAŁEJ POLSCE!
Udzielam także konsultacji telefonicznych oraz konsultacji online. Pamiętaj, że rozwód to poważna sprawa, dlatego warto skorzystać z pomocy radcy prawnego lub adwokata. Zapraszam do zapoznania się z ofertą naszej Kancelarii – Rozwody Poznań.
Masz pytania? Napisz! Zadzwoń!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz