Obraza uczuć religijnych stanowi przestępstwo na gruncie polskiego prawa karnego. Artykuł 196 Kodeksu karnego (KK) zawiera niezwykle ogólną dyspozycję w tym zakresie, co może przysparzać wielu trudności interpretacyjnych. W moim kolejnym artykule omawiam to przestępstwo w sposób bardziej szczegółowy, aby odpowiedzieć na liczne pytania wiążące się z obrazą uczuć religijnych. Zapraszam do przeczytania artykułu „Obraza uczuć religijnych – art. 196 KK”.
Potrzebujesz pomocy adwokata? A może chcesz pomóc bliskiej Ci osobie? Zapraszam do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii Adwokackiej (Adwokat Sprawy Karne). W trudnych sprawach reprezentuję klientów z całej Polski. Zapraszam do kontaktu.
Obraza uczuć religijnych – główne wnioski
- W polskim prawie karnym istnieje przestępstwo obrazy uczuć religijnych.
- Przedmiotem czci religijnej jest nie tylko Bóg, ale i rzeczy, symbole, wizerunki, określone słowa lub imiona, które przez wyznawców danej religii są święte i zasługują na szacunek.
- Przestępstwo to można popełnić także w Internecie.
- W ostatnich latach doszło do kilku niezwykle głośnych procesów dotyczących obrazy uczuć religijnych.
- Osoba, która poczuła, że jej uczucia religijne zostały obrażone, może złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa.
Obraza uczuć religijnych – Kodeks karny
Jak już wspomniałam na samym wstępie, obraza uczuć religijnych jest przestępstwem, które zostało skodyfikowane w art. 196 KK. Przepis ten zawiera następujące brzmienie:
Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Z powyższego wynika, że obraza uczuć religijnych może być skutkiem zarówno działania, jak i zaniechania. Czyn ten może zostać popełniony poprzez różnego rodzaju wypowiedzi oraz wykonanie gestów uważanych za obraźliwe.
Obrazą uczyć religijnych może być także niszczenie przedmiotów służących do sprawowania kultu religijnego, czy też tworzenie materiałów zawierających treści obraźliwe dla wyznawców danej religii.
Tego rodzaju sprawy są jednak niezwykle kontrowersyjne. Niezwykle ciężko jest bowiem wyznaczyć granicę pomiędzy obrazą uczuć religijnych a wolnością słowa czy sztuką.
Przeczytaj także: Obrona konieczna a brak odpowiedzialności karnej – art. 25 KK
Co jest przedmiotem czci religijnej?
Przedmiotem czci religijnej jest nie tylko rzecz o charakterze typowo materialnym. Jest nim również Bóg pojmowany w sposób osobowy bądź inny, a także rzeczy, symbole, wizerunki, określone słowa lub imiona, które przez wyznawców danej religii uznawane są za święte i zasługują na najwyższy szacunek oraz uwielbienie.
Przedmiotem obrazy religijnej może być również miejsce służące do sprawowania kultu, na przykład kościół lub kaplica, a nawet cmentarz czy wystawiony publicznie ołtarz.
Ponadto warto pamiętać, że przepis z art. 196 KK nie obejmuje swoim normowaniem wyłącznie religii katolickiej. Oznacza to, że przedmiotem czci religijnej mogą być także obiekty specyficzne dla danej religii.
Sprawdź także: Odroczenie wykonania kary
Obraza uczuć religijnych – statystyki
Obraz uczuć religijnych nie jest często popełnianym przestępstwem, niemniej jednak wiele spraw jej dotyczących ma charakter bardzo medialny. Wynika to z faktu, że takich czynów dopuszczają się niekiedy osoby publicznie znane, na przykład muzycy, a także lewicowi aktywiści.
Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że w latach 2016-2018 za obrazę uczuć religijnych zostało skazanych 29 osób. W 11 przypadkach sąd orzekł grzywnę, w 10 karę ograniczenia wolności, a w 8 karę pozbawienia wolności.
Sztuka a obraza uczuć religijnych
Olbrzymie kontrowersje wzbudza kwestia obrazy uczuć religijnych w kontekście sztuki. Niektórzy artyści, poszukując rozgłosu wśród publiczności, decydują się na przygotowanie „dzieła”, które spotka się z dużym zainteresowaniem mediów i opinii publicznej. Najlepszym tego przykładem była słynna rzeźba przedstawiająca papieża Jana Pawła II przygniecionego przez meteoryt.
Tego typu „dzieła” wzbudzają również liczne kontrowersje wśród odbiorców. Część z nich decyduje się nawet na złożenia zawiadomienia w prokuraturze o możliwości popełnienia przestępstwa obrazy uczuć religijnych. Wszczęte w ten sposób postępowanie często znajduje swój finał w sądzie, gdzie podejrzani bronią się swobodą artystycznego wyrazu.
Problem polega jednak na tym, że w Kodeksie karnym nie ma takiego kontratypu, czyli okoliczności wyłączającej możliwość popełnienia przestępstwa. Niektórzy prawnicy próbują mimo wyinterpretować tego typu kontratyp z norm zawartych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności z jej art. 73, w którym postanowiono, że każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej, badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolność nauczania, a także wolność korzystania z dóbr kultury. Natomiast ograniczenia korzystania z wolności, również artystycznej, mogą być w myśl ustawy zasadniczej ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP).
Tego typu konstrukcje prawne są jednak przejawem ekwilibrystyki, zaś ich skuteczność jest dyskusyjna.
Zobacz także: Oszustwo i wyłudzenie – art. 286 KK – jak się bronić
Obraza uczuć religijnych w Internecie
Obrazy uczuć religijnych można dopuścić się również w Internecie. W praktyce tego rodzaju czyny stanowią najczęściej wykonywanie różnego rodzaju grafik, które są obraźliwe, bądź też publikowanie artykułów oraz filmów.
Bardzo łatwo jest się także dopuścić obrazy uczyć religijnych poprzez napastliwe komentarze zamieszczane pod artykułami bądź na forach dyskusyjnych. Należy pamiętać, że w Internecie nie jesteśmy anonimowi. Ustalenie tożsamości sprawcy w dzisiejszych czasach zwykle nie stanowi problemu dla organów ścigania.
Medium, w którym bardzo łatwo o naruszenie uczuć religijnych jest Twitter. Wynika to z dużej dynamiki dyskusji w tym serwisie. W toku wymiany poglądów nietrudno o zamieszczenie nieprzemyślanej wypowiedzi. Podobnie rzecz się ma z portalem Facebook.
Prokuratura po otrzymaniu zawiadomienia od osoby, która poczuła się urażona, podejmuje decyzję o ewentualnym wszczęciu postępowania oraz postawieniu zarzutu sprawcy czynu. Jeżeli w opinii prokuratury doszło do popełnienia przestępstwa, wówczas skieruje ona akt oskarżenia do sądu, który zbada okoliczności danej sprawy.
Wyroki za znieważenie uczuć religijnych
Dotychczas w Polsce odbyło się kilka procesów dotyczących obrazy uczuć religijnych. W niektórych z nich na ławie oskarżonych zasiadły osoby powszechnie znane. Jakie wyroki zapadły w tych sprawach? Poniżej przygotowałam kilka przykładów:
- Pewien znany piosenkarz został skazany za znieważenie wizerunki Matki Bożej poprzez jego podeptanie i opublikowanie zdjęcia tego faktu w mediach społecznościowych. Wyrok ten zapadł w postępowaniu nakazowym, jednakże w trybie zwyczajnym zapadł wyrok uniewinniający;
- Inna znana publicznie osoba oświadczyła, że bardziej wierzy w dinozaury niż w Biblię, albowiem ciężko wierzyć w coś, co spisał jakiś napruty winem i palący jakieś zioła, została skazana w I instancji na grzywnę w wysokości 5 tysięcy złotych, a sąd II instancji podtrzymał wyrok. W tej sprawie odwołano się do Trybunału w Strasbourgu oraz wniesiono skargę do Trybunału Konstytucyjnego;
- Pewien znany publicysta został skazany w I instancji na grzywnę w wysokości za opublikowanie grafiki przedstawiającej drogowy znak zakazu z wizerunkiem Jezusa. Sąd II instancji uniewinnił go jednak od zarzucanego mu czynu;
- Artystka, która stworzyła grafikę przedstawiającą Matkę Bożą Częstochowską z Dzieciątkiem w tęczowych aureolach, została uniewinniona przez sąd I instancji, który stwierdził, że nie doszło do obrazy uczuć religijnych, a jedynie do zwrócenia uwagi na problem dyskryminacji osób LGBT.
Jak zatem widać, postępowania w przedmiocie obrazy uczuć religijnych mają różny finał. Wiele zależy od okoliczności danej sprawy.
Co robić w razie znieważenia uczuć religijnych?
Jeżeli poczułeś, że Twoje uczucia religijne zostały obrażone, wówczas możesz złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa. Możesz to zrobić w dowolnie wybranym komisariacie bądź komendzie Policji. Zawiadomienie można również zgłosić w prokuraturze.
Jeśli do obrazy uczuć religijnych doszło w Internecie, to rozsądnie będzie szybkie zabezpieczenie dowodów, zanim sprawca zdąży je usunąć. Można więc wykonać zrzuty ekranów lub dokonać notarialnego otwarcia strony internetowej, na której dopuszczono się przestępnego czynu.
Wróćmy jednak do zawiadomienia o znieważeniu uczuć religijnych. Jeżeli składane jest na piśmie, powinno ono spełniać wymogi pisma procesowego. Zostały one szczegółowo określone w art. 119 Kodeksu postępowania karnego. Otóż jak postanowiono w § 1 tegoż artykułu, pismo procesowe powinno zawierać:
- oznaczenie organu, do którego jest skierowane, oraz sprawy, której dotyczy;
- oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo, a także – w pierwszym piśmie złożonym w sprawie – numer telefonu, telefaksu i adres poczty elektronicznej lub oświadczenie o ich nieposiadaniu;
- treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem;
- datę i podpis składającego pismo.
Zawiadomienie przygotowane na piśmie można złożyć osobiście albo za pośrednictwem poczty.
Czy Ty lub Twój bliski potrzebujesz pomocy adwokata?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach działam w CAŁEJ POLSCE!
Masz pytania? Napisz! Zadzwoń!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
UWAGA! W powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej ani jej substytutu. Nie może też stanowić inspiracji do obrony w procesie karnym. Jeśli jesteś oskarżony w sprawie karnej koniecznie skontaktuj się z adwokatem!
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz