Z reguły głównymi spadkobiercami po zmarłej osobie są jej dzieci oraz małżonek. Jednak istnieją sytuacje, w których to właśnie rodzice mogą odziedziczyć spadek po dziecku. Najczęściej ma to miejsce, gdy dziecko zmarło i nie pozostawiło po sobie własnych potomków, tj. nie miało dzieci ani innych zstępnych.
Kiedy rodzice dziedziczą po dziecku? – 2 sytuacje!
Rodzice zmarłego dziecka są jego jedynymi spadkobiercami ustawowymi, gdy dziecko nie posiadało potomstwa i nie miało małżonka. Każdy z rodziców spadkodawcy otrzymuje wtedy połowę majątku dziecka. Zgodnie bowiem z art. 932 § 3 KC: ,,W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.”
W przypadku dziedziczenia testamentowego, jeśli dziecko sporządziło ważny testament i powołało w nim swoich rodziców do spadku, np. zapisało cały majątek rodzicom, to rodzice otrzymają spadek w wysokości i proporcjach przewidzianych przez wolę dziecka.
Kiedy rodzice są spadkobiercami ustawowymi? – 3 przypadki!
Dziedziczenie ustawowe to podział spadku według przepisów Kodeksu cywilnego, gdy zmarły nie zostawił ważnego testamentu. Rodzice należą do kręgu spadkobierców ustawowych, ale ich udział w spadku po dziecku zależy od tego, czy oprócz nich są inni bliżsi krewni zmarłego uprawnieni do dziedziczenia. W zależności od sytuacji, dziedziczenie może wyglądać następująco:
1. Dziecko pozostawiło własne dzieci (wnuki zmarłego)
W takiej sytuacji rodzice zmarłego nie dziedziczą z ustawy, ponieważ pierwszeństwo mają zstępni. Przepisy stanowią, że w pierwszej kolejności spadek przypada dzieciom spadkodawcy i małżonkowi zmarłego, którzy dziedziczą w częściach równych (przy czym małżonek ma zagwarantowane minimum 1/4 spadku).
2. Dziecko było bezdzietne, ale pozostawało w związku małżeńskim
Gdy zmarłe dziecko nie miało własnych dzieci, do dziedziczenia powołani są jego rodzice oraz małżonek. Małżonek dziedziczy połowę spadku, zaś rodzice dzielą między siebie pozostałą połowę. Jeśli ojcostwo jednego z rodziców nie zostało prawnie ustalone, to w przypadku dziedziczenia z małżonkiem zmarłego dziecka udział drugiego, ustalonego rodzica wyniesie wtedy 1/2 spadku.
Powyższe wynika wprost z art. 932 § 2 KC, w myśl którego: ,,Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi 1/4 całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.”
3. Jeden z rodziców nie dożył otwarcia spadku
Gdy w chwili śmierci dziecka żyje już tylko jeden z rodziców, to część, która przypadałaby zmarłemu rodzicowi, przechodzi na rodzeństwo spadkodawcy. Udział rodzeństwa zależy od liczby żyjących braci/sióstr – część po zmarłym rodzicu rodzeństwo dziedziczy w równych częściach między sobą. Jeżeli któreś z rodzeństwa także nie dożyło otwarcia spadku, to jego dzieci (siostrzeńcy/bratankowie spadkodawcy) wchodzą w jego miejsce. Jeśli natomiast brak jest rodzeństwa spadkodawcy i ich zstępnych, a jeden z rodziców już nie żyje, to cały spadek przypadnie jedynemu żyjącemu rodzicowi.
Dziedziczenie ustawowe
Ustawowa kolejność dziedziczenia jest ściśle określona przepisami i obejmuje kolejno:
- zstępnych (dzieci, wnuki),
- małżonka,
- rodziców,
- rodzeństwo,
- dalszych krewnych (np. dziadków).
⚖️ Z praktyki
Rodzice dziedziczą dopiero, gdy brakuje dzieci/wnuków, a często również dzielą się częścią majątku z małżonkiem zmarłego.
Dziedziczenie testamentowe rodziców po dziecku
Testament ma pierwszeństwo przed regułami ustawowymi. Osoba sporządzająca testament może powołać do spadku dowolne osoby, np. nawet kogoś spoza rodziny, czy też instytucje lub fundacje. Może także pominąć swoich rodziców lub wręcz ich wydziedziczyć.
Testament pozwala dziecku decydować, czy i w jakim zakresie jego rodzice otrzymają spadek. Jeśli brak jest testamentu – obowiązuje opisane wcześniej dziedziczenie ustawowe.
Pominięcie lub wyłączenie rodziców w testamencie a zachowek
Jeżeli dziecko w testamencie nie powoła swoich rodziców do dziedziczenia, to co do zasady rodzice nie otrzymają spadku. Majątek przypadnie spadkobiercom wskazanym w testamencie. W takiej sytuacji rodzice zostają „odsunięci” od dziedziczenia zgodnie z wolą dziecka.
Warto jednak pamiętać o zachowku, czyli roszczeniu o wypłatę pewnej części wartości spadku, przysługujące najbliższym pominiętym krewnym, którzy dziedziczyliby z ustawy. Rodzice należą do kręgu uprawnionych do zachowku tylko wtedy, gdy spadkodawca nie miał zstępnych.
⚠️ Ważne
Jeśli w testamencie zawarto wydziedziczenie rodziców (czyli pozbawienie ich zachowku z powodu określonych przyczyn), wtedy rodzice nie otrzymają nic – ani z testamentu, ani z zachowku.
Jak potwierdzić nabycie spadku?
Nawet jeśli rodzice są ustawowymi spadkobiercami po swoim dziecku, to konieczne jest przeprowadzenie postępowania spadkowego, aby formalnie potwierdzić, kto dziedziczy i w jakiej części. Istnieją dwa podstawowe tryby postępowania spadkowego:
- Sądowe stwierdzenie nabycia spadku – rodzice mogą złożyć w sądzie rejonowym wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym dziecku. Sąd na rozprawie ustali krąg spadkobierców i wyda postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
- Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia – jeśli wszyscy spadkobiercy są zgodni co do działu spadku, mogą udać się do notariusza. Notariusz sporządzi dokument zwany aktem poświadczenia dziedziczenia, w którym również zostanie stwierdzone, kto dziedziczy po zmarłym i w jakich udziałach.
Oba tryby prowadzą do uzyskania dokumentu potwierdzającego prawa rodziców do spadku po dziecku. Dopiero na podstawie takiego dokumentu rodzice mogą przykładowo wpisać się do księgi wieczystej jako właściciele odziedziczonego mieszkania, czy też rozporządzać innymi składnikami majątku.
Podatek od spadków
Najbliższa rodzina (w tym rodzice) jest zwolniona z podatku od spadków. Niemniej, fakt otrzymania majątku ze spadku należy zgłosić do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy na druku SD-Z2.
Ponadto, jeżeli w skład spadku wchodziły długi, rodzice jako spadkobiercy mogą podjąć decyzję o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub spadek odrzucić. Odrzucenie spadku przez rodziców spowoduje, że do dziedziczenia wejdą kolejne osoby z ustawy.
🤓 Dowiedz się więcej 👉👉 Odrzucenie spadku termin⏳
Podsumowanie – Kiedy rodzice dziedziczą po spadkodawcy, którym jest ich dziecko?
Podsumowując, rodzice dziedziczą po dziecku przede wszystkim w sytuacji braku potomstwa po stronie zmarłego dziecka. Zgodnie bowiem z art. 932 § 1 KC: ,,W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice’’. Natomiast gdy spadkodawca pozostawił własne dzieci, wówczas to one (oraz ewentualnie małżonek) dziedziczą cały spadek, wyłączając rodziców od dziedziczenia.
Oprócz przepisów ustawowych, istotną rolę odgrywa testament. W braku powołania w testamencie, rodzice mogą dochodzić zachowku, o ile zmarłe dziecko nie miało potomstwa i nie wydziedziczyło rodziców. Jeśli masz wątpliwości związane z dziedziczeniem lub sprawami spadkowymi, zapraszamy do skorzystania z pomocy naszej Kancelarii Adwokackiej w Poznaniu.
Źródło:
- https://www.gov.pl/web/gov/zglos-otrzymanie-majatku-ze-spadku-lub-darowizny-formularz-podatkowy-sd-z2
- https://arslege.pl/spadkobiercy-ustawowi-powolywani-w-drugiej-kolejnosci/k9/a6888/
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych.Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz