Czy pozbawienie praw rodzicielskich zwalnia z płacenia alimentów?

Już na wstępie warto podkreślić, że utrata władzy rodzicielskiej nie może być traktowana jako „furtka” do uchylenia się od płacenia alimentów. Rolą sądu w postępowaniu alimentacyjnym jest zabezpieczenie dobra dziecka, co w rezultacie daje mu ochronę finansową niezależnie od kondycji relacji z rodzicem.

Spis treści ukryj

1 Pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty na dziecko

2 Z czego wynika trwający obowiązek alimentacyjny względem dziecka mimo utraty praw rodzicielskich?

3 Kiedy można starać się o obniżenie wysokości alimentów na rzecz małoletniego dziecka przed sądem?

4 Skutki pozbawienia władzy rodzicielskiej w praktyce

5 Czy rodzic pozbawiony praw rodzicielskich może żądać alimentów od pełnoletniego dziecka?

6 Pozbawienie władzy rodzicielskiej a obowiązek alimentacyjny – podsumowanie

Pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty na dziecko

Pozbawienie praw rodzicielskich nie zwalnia rodzica z obowiązku płacenia alimentów. Wynika to przede wszystkim z naczelnej zasady dobra dziecka, która stanowi fundament regulacji w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. O ile rodzic pozbawiony praw nie ma wpływu na życie dziecka, o tyle nie można pozbawić dziecka ochrony finansowej potrzebnej do jego prawidłowego rozwoju.

W praktyce oznacza to, że nawet jeśli sąd postanowi odebrać rodzicowi możliwość decydowania o sprawach potomka, to i tak pozostaje on obarczony koniecznością finansowego wsparcia małoletniego.

Z czego wynika trwający obowiązek alimentacyjny względem dziecka mimo utraty praw rodzicielskich?

Art. 133 § 1 KRO stanowi, że rodzice są zobowiązani do alimentacji małoletniego, o ile dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie z dochodów pochodzących z jego majątku. Tym samym rodzic, który nie uczestniczy w życiu dziecka z uwagi na pozbawienie praw, nie może powoływać się na ten fakt, przy próbie uniknięcia płacenia alimentów.

Samo pozbawienie praw rodzicielskich, bez dodatkowego wniosku o uchylenie alimentów, nie może zatrzymać egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Jeżeli pojawiają się okoliczności, które uniemożliwiają terminowe wywiązywanie się z alimentów, rodzic ma prawo wystąpić o obniżenie ich wysokości. Trzeba jednak udowodnić przed sądem, że doszło do istotnej zmiany okoliczności.

📢 Dowiedz się więcej 👉 Co zwalnia z płacenia alimentów? 💸

Kiedy można starać się o obniżenie wysokości alimentów na rzecz małoletniego dziecka przed sądem?

Polskie przepisy przewidują sytuacje, w których rodzic może starać się o obniżenie wysokości alimentów. Dotyczy to przede wszystkim istotnej zmiany w możliwościach zarobkowych zobowiązanego lub w potrzebach uprawnionego. Mowa przykładowo m.in. o:

poważnych problemach zdrowotnych zobowiązanego – uniemożliwiających podjęcie pracy,
utracie zatrudnienia zobowiązanego,
wyraźnej zmianie realnych kosztów utrzymania dziecka (np. zmniejszenie się wydatków związanych z edukacją).

Zgodnie z art. 138 KRO, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Oznacza to, że jeśli rodzic faktycznie nie może płacić zasądzonej kwoty, ma prawo wnieść do sądu pozew o obniżenie alimentów.

Skutki pozbawienia władzy rodzicielskiej w praktyce

Pozbawienie władzy rodzicielskiej niesie za sobą istotne konsekwencje, bowiem rodzic traci prawo do podejmowania kluczowych decyzji dotyczących życia dziecka. Nie może decydować o losach małoletniego w sprawach związanych z jego edukacją, leczeniem, czy miejscem zamieszkania.

Mimo tego rodzic pozbawiony praw może wciąż figurować jako dłużnik alimentacyjny, jeśli nie wywiązuje się z obowiązku płacenia alimentów. Utrata praw rodzicielskich nie oznacza bowiem zwolnienia ze świadczenia alimentacyjnego, a jedynie ingerencję sądu w sposób sprawowania pieczy nad dzieckiem.

Czy rodzic pozbawiony praw rodzicielskich może żądać alimentów od pełnoletniego dziecka?

Choć brzmi to paradoksalnie, polskie prawo przewiduje możliwość żądania alimentów od pełnoletniego dziecka na rzecz rodzica, który nie ma władzy rodzicielskiej. Jednak jest to rozwiązanie zdecydowanie wyjątkowe i obwarowane kilkoma warunkami:

Rodzic musi pozostawać w niedostatku.
Dziecko osiągnęło pełnoletność i dysponuje stałym dochodem.
Zasądzone wsparcie nie może ograniczać dziecka w taki sposób, aby samo nie było w stanie się utrzymać.

W praktyce, sądy rozpatrują tego typu wnioski bardzo ostrożnie, by nie doszło do sytuacji krzywdzącej dla dziecka, szczególnie gdy rodzic został wcześniej pozbawiony praw ze względu na poważne zaniedbania. Organ orzekający bierze pod uwagę także zasady współżycia społecznego, oceniając, czy w danym przypadku świadczenie nie narusza elementarnej sprawiedliwości.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej a obowiązek alimentacyjny – podsumowanie

✔️ Pozbawienie władzy rodzicielskiej nie zwalnia rodzica z obowiązku prawnego alimentacji.

✔️ Zgodnie z art. 133 § 1 KRO, rodzice mają obowiązek zapewnić dziecku utrzymanie, chyba że posiada ono własny majątek wystarczający na pokrycie kosztów bytowych.

✔️ Nawet drastyczna zmiana sytuacji materialnej rodzica nie zwalnia go z płacenia alimentów automatycznie. Potrzebne jest bowiem stosowne postępowanie sądowe i przeprowadzenie rozprawy.

✔️ Przy ograniczeniu władzy rodzicielskiej obowiązek płacenia alimentów pozostaje aktualny chyba, że sąd, w wyjątkowych okolicznościach, postanowi inaczej.

✔️ Wszelkie wątpliwości związane z odebraniem praw rodzicielskich i obowiązkiem alimentacyjnym najlepiej omówić z adwokatem. Dzięki temu zapewnisz dziecku należytą ochronę jego interesów.

Źródło:

Autor

Marlena Słupińska

Adwokat

Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych.Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.