Groźby karalne to przestępstwo, które zostało stypizowane w art. 190 § 1 Kodeksu karnego (KK). Zgodnie z tym przepisem kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. W niniejszym artykule – „Co grozi za groźby karalne?” – przyjrzę się bliżej temu przestępstwu.
Potrzebujesz pomocy adwokata? A może chcesz pomóc bliskiej Ci osobie? Zapraszam do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii Adwokackiej (Adwokat Sprawy Karne). W trudnych sprawach reprezentuję klientów z całej Polski. Zapraszam do kontaktu.
Groźby karalne – główne wnioski
- Groźba karalna jest przestępstwem w świetle przepisów Kodeksu karnego.
- Musi ona wiązać się z popełnieniem przestępstwa na szkodę osoby, wobec której groźba ta została zastosowana, lub szkody na rzecz jej osoby najbliższej, a ponadto musi istnieć uzasadniona obawa spełnienia groźby.
- Groźba może być wyrażona na różne sposoby – niekoniecznie słowami, ale też na przykład rysunkiem czy gestem.
- Coraz częściej z groźbami można spotkać się w Internecie – podczas rozmów na komunikatorach, korzystaniu z mediów społecznościowych, a nawet w trakcie popularnych gier.
- Osoba, która się groźby karalnej podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
- W razie oskarżenia o stosowanie groźby karalnej można bronić się między innymi poprzez wykazanie nieumyślności swego działania bądź tego, że dane zachowanie nie mogło wzbudzić obawy wyrządzenia szkody.
- Przestępstwo to jest ścigane na wniosek pokrzywdzonego, co oznacza, że musi on żądać ścigania sprawcy poprzez złożenie zawiadomienia na Policji lub w prokuraturze.
- Do udowodnienia groźby karalnej można stosować różne środki dowodowe, na przykład zeznania świadków, nagrania czy zrzuty z ekranu.
Sprawdź także: Co grozi za kradzież z włamaniem – art. 279 KK
Kiedy groźba jest przestępstwem z art. 190 KK?
Żeby groźba stanowiła przestępstwo, musi dotyczyć popełnienia przestępstwa, z którym wiąże się wyrządzenie szkody osobie, wobec której groźba ta została zastosowana, lub szkody na rzecz jej osoby najbliższej. Ponadto musi istnieć uzasadniona obawa jej spełnienia.
Groźba karalna została uregulowana w art. 190 KK:
Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Należy więc zauważyć, iż groźbą karalną nie jest groźba wszczęcia postępowania karnego przeciwko komuś. Z wyjątkiem sytuacji związanej z fałszywym oskarżeniem. Podobnie, groźbą karalną nie jest zagrożenie rozgłoszeniem wiadomości uwłaczającej czci danej osoby bądź jej osoby najbliższej. W takiej sytuacji nie mamy do czynienia z groźbą związaną z przestępstwem, lecz z naruszeniem dóbr osobistych.
W jakich przypadkach mamy więc do czynienia z groźbą karalną? Oto najczęstsze przykłady gróźb karalnych, z jakimi spotykam się w mojej praktyce:
- groźba pobicia,
- groźba zabójstwa lub uszkodzenia ciała,
- szantażowanie ujawnieniem nagich zdjęć lub filmów,
- groźba naruszenia nietykalności,
- groźba zniszczenia dokumentów.
Zwróć uwagę, że każde z wyżej opisanych zachowań stanowiących przedmiot groźby, stanowi przestępstwo. Może mieć ono formę zarówno zbrodni, jak i występku. Co jednak ważne, przestępstwem nie jest groźba popełnienia czynu będącego wykroczeniem.
Z punktu widzenia ewentualnej odpowiedzialności karnej nie jest istotne, w jakiej formie została wyrażona groźba. Oznacza to, że można się jej dopuścić nie tylko werbalnie (słowami), ale też na piśmie, za pomocą elektronicznych sposobów komunikacji, a nawet rysunkiem, grafiką, fotomontażem, gestami czy mimiką twarzy. Istotna jest jeszcze jedna rzecz. Groźba karalna jest przestępstwem umyślnym, co oznacza, że sprawca musi chcieć wywołać u swojej ofiary stan zagrożenia.
Zagrożenie musi być realne i uzasadnione
Aby groźba stanowiła przestępstwo, to zagrożenie musi być realne i uzasadnione:
- Realne, czyli groźba jest możliwa do spełnienia (np. nierealną jest groźba ujawnienia filmu pornograficznego z Twoim udziałem, jeśli w takiej „produkcji” nie brałeś udziału”);
- Uzasadnione, czyli mogące wywoływać obiektywne obawy (np. taką nie będzie groźba wypowiedziana dla żartu).
W kontekście powyższego warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 maja 2022 roku (sygn. akt II AKa 22/22). W tym orzeczeniu została wyjaśniona kwestia uzasadnionej obawy spełnienia groźby. Otóż Sąd stwierdził, iż:
„nie wystarczy, że pokrzywdzony oświadczy, iż obawiał się spełnienia groźby. Konieczne jest bowiem dokonanie oceny, czy jego przekonanie miało obiektywne podstawy w ustalonych okolicznościach. Obiektywizacja podstawy wymaga zaś oceny w oparciu zarówno o osobowość pokrzywdzonego, jak i okoliczności, które pozwalają stwierdzić, że każdy przeciętny człowiek o podobnej osobowości, cechach psychiki, intelektu co pokrzywdzony, w ustalonych okolicznościach, uwzględniając także wcześniejsze ewentualne relacje pomiędzy oskarżonym a pokrzywdzonym, towarzyszące wypowiedziom zachowania, uznałby groźbę za rzeczywistą i wzbudzającą obawę jej spełnienia.”
Zobacz również: Co grozi za naruszenie tajemnicy korespondencji – art. 267 KK
Zastanówmy się teraz, jak groźba karalna ma się do zastraszania.
Groźby karalne a zastraszanie
W praktyce obu zwrotów często używa się zamiennie.
Jak podaje Słownik Języka Polskiego, poprzez zastraszanie należy rozumieć wywoływanie w kimś silnego uczucia ciągłego zagrożenia. Jak zatem widać, pojęcie to jest bardzo szerokie i może ono swoim zakresem również obejmować groźby karalne. Inaczej mówiąc, stosowanie gróźb karalnych może być jednym z elementów zastraszania.
Sprawdźmy, jakie mogą być przykłady gróźb karalnych.
Zobacz także: Co grozi za oszustwo?
Przykłady gróźb karalnych
W przypadku wielu zachowań, które można rozpatrywać w kategorii groźby karalnej, należy wziąć pod uwagę ich szeroko pojęty kontekst. Chodzi tutaj o postawę sprawcy, jego relację z ofiarą, o to, czy faktycznie zapowiedzi wyrządzenia szkody mogą budzić uzasadnione obawy. Jako przykłady gróźb karalnych można więc wskazać:
- wypowiedzi mające na celu przerażenie ofiary (zabiję cię, połamię ci nogi, więcej nie zobaczysz swojej córki),
- przystawienie noża do twarzy,
- zbliżanie się z otwartym ogniem do ofiary,
- czy też zapowiedź kradzieży biżuterii zdeponowanej w domowej skrytce.
Przykłady, które przywołałam powyżej, można również znaleźć w orzecznictwie. Mianowicie Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 5 lipca 2017 roku (sygn. akt II AKa 100/17) przypomniał, iż, groźba z art. 190 § 1 KK może być wyrażona także w sposób dorozumiany, np. gestem czy słowem, jednakże zawsze musi zostać przez sprawę wyrażona. Nie można jej domniemywać, przyjmując założenie, że skoro sprawca użył jakichś słów, to w ich treści można domyślić się także groźby popełnienia przestępstwa. Słowa czy zachowania jakoby zawierające groźbę nieokreśloną, nie wyrażają niczego konkretnego. Upatrywanie w nich groźby (tu: pozbawienia życia) jest niedopuszczalnym domniemaniem.
Jaka kara grozi za dopuszczenie się gróźb karalnych? Odpowiedź na to pytanie można znaleźć w Kodeksie karnym, jednakże nie musisz tam zaglądać, ponieważ poniżej Ci to wyjaśnię.
Co grozi za groźby karalne?
Zgodnie z art. 190 § 1 KK sprawca przestępstwa polegającego na dopuszczeniu się groźby karalnej podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Należy pamiętać, że o rodzaju i wymiarze kary zawsze orzeka sąd, biorąc przy tym pod uwagę całokształt okoliczności danej sprawy.
Grzywna jest karą o charakterze pieniężnym. W myśl art. 33 § 1 KK wymierza się ją w stawkach dziennych, określając przy tym liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Najniższa liczba stawek wynosi 10, z kolei najwyższa 540. Liczbę stawek należy przemnożyć przez jej wysokość. Tę zaś wyznaczy sąd. Oznacza to, że grzywna może być naprawdę wysoka i sięgać dziesiątek tysięcy złotych!
Kara ograniczenia wolności może być wykonywana na jeden z dwóch sposobów. Pierwszy z nich polega na wykonywaniu nieodpłatnej i kontrolowanej pracy na cele społeczne. Może być wymierzona w wymiarze od 20 do 40 godzin w miesiącu. Natomiast drugi sposób wiąże się z potrącaniem części otrzymywanego przez skazanego wynagrodzenia. Może ono sięgać od 10 do 25% jego wysokości w stosunku miesięcznym.
Kara pozbawienia wolności, to tzw. kara więzienia. W przypadku przestępstwa polegającego na stosowaniu gróźb karalnych może ona zostać orzeczona w wymiarze do 2 lat.
Jak się bronić w razie oskarżenia z art. 190 KK?
Jeżeli jesteś osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa stosowania gróźb karalnych albo oskarżonym w sprawie dotyczącej tego rodzaju czynu, musisz wiedzieć, że nie jesteś bezbronny. Przede wszystkim powinieneś pamiętać o tym, że groźba musi spełniać określone warunki, aby mogła zostać uznana za karalną.
Jak już powiedziałam wcześniej, groźba musi wywoływać u odbiorcy uzasadnioną obawę spełnienia, a co więcej, musi być dokonana w sposób umyślny. Zawsze możesz więc próbować podnosić, że nie działałeś z zamiarem wywołania takiej obawy, że doszło do tego nieumyślnie.
Groźba musi dotyczyć również zapowiedzi popełnienia przestępstwa (zbrodni lub występku) albo przestępstwa skarbowego. Niekiedy granica pomiędzy przestępstwem a wykroczeniem jest nieostra, co można wykorzystać, realizując swoje prawo do obrony.
Groźba musi być adresowana do konkretnej osoby lub grupy osób. Nie może jednak dotyczyć osób prawnych bądź jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.
Jeżeli zaś chodzi o sposób, w jaki groźba została wyrażona (na przykład słowa lub gesty), niekiedy możesz bronić się poprzez przekonywanie, że zostałeś źle zrozumiany. Sytuacja jest jednak trudniejsza, jeśli na piśmie zamieścisz wypowiedź, która może być rozumiana jako groźba karalna. Otóż z całą pewnością tego typu wypowiedź stanie się dowodem w sądzie, a z dowodami na piśmie trudno jest dyskutować.
Zawsze możesz też posłużyć się środkami dowodowymi, które przemawiają na Twoją korzyść. Chodzi głównie o zeznania świadków, a więc osób, które były na miejscu zdarzenia bądź dobrze znają adresata groźby i mogą stwierdzić, czy faktycznie dana wypowiedź wzbudziła w nim uzasadnioną obawę.
Specyficzne sposoby zastraszania
Zastraszyć kogoś można na wiele różnych sposób. Postęp technologiczny sprawił, że możliwe jest wykorzystanie do tego celu również nowoczesnych środków komunikacji – przede wszystkim Internetu oraz telefonu.
Groźby przez Internet
Wiele aspektów codziennego życia przeniosło się do Internetu, co tylko przyspieszyła pandemia koronawirusa. Nic więc dziwnego, że coraz więcej przestępstw jest popełnianych w sieci. Wynika to przede wszystkim z poczucia anonimowości, a także pewnego rozluźnienia obyczajów, jakie panuje w wirtualnej rzeczywistości.
Tymczasem ustalenie tożsamości sprawcy w Internecie nie jest takie trudne. W obecnych czasach organy ścigania są w stanie ustalić adres IP komputera. Mogą też zabezpieczyć materiał na potrzeby postepowania karnego.
Najczęściej można spotkać się z pogróżkami podczas rozmów prowadzonych za pośrednictwem komunikatorów internetowych, wpisów w mediach społecznościowych czy też różnego rodzaju forach. Coraz częściej do gróźb dochodzi na portalach Facebook i Tiktok. Co więcej, groźby karalnej można dopuścić się także podczas rozgrywki w gry komputerowy, podczas której uczestnicy mają ze sobą kontakt – na przykład na Discordzie.
Groźby karalne przez telefon
Groźby karalne mogą być również przedmiotem rozmowy telefonicznej. Niekiedy zdarza się bowiem, że stosują je osoby, które pragną zastraszyć swoich rozmówców, z którymi pozostają w konflikcie. Często groźby są stosowane przez porywaczy. Telefonują oni do osób najbliższych osoby porwanej, a następnie próbują je zastraszyć w celu uzyskania jak największego okupu.
Ustalenie tożsamości takich osób także nie jest trudne. Można posłużyć się dowodami z billingów rozmów telefonicznych. Czasami pokrzywdzeni dysponują nawet nagraniami.
Jak udowodnić zastraszanie?
Dobrym środkiem dowodowym, jaki może znaleźć zastosowanie w przypadku stosowania gróźb karalnych, są zeznania świadków. Kluczowa jest jednak ich wiarygodność. Może na nią wpłynąć stosunek do jednej ze stron – np. zażyłość lub pokrewieństwo.
Nie jest to jedyny środek dowodowy, jaki można wykorzystać w postępowaniu. Mianowicie przydatne okazują się wszelkiego rodzaju nagrania. W ich przypadku można odtworzyć wypowiadane przez oskarżonego słowa, a następnie sąd może dokonać ich oceny i stwierdzić, czy faktycznie w danej sprawie doszło do zastosowania gróźb karalnych. Przydatne bywają w takich sytuacjach aplikacje na smartfony, które umożliwiają nagrywanie prowadzonych rozmów, a także dyktafony, które również można znaleźć na wyposażeniu współczesnych telefonów komórkowych. Co więcej, na nagraniach wideo można dostrzec mimikę twarzy oraz wykonywane gesty podczas zastraszania, o ile film został nagrany z odpowiednim zbliżeniem i w dobrej jakości.
Jeżeli zaś chodzi o groźby karalne, których dopuszczono się w Internecie podczas prowadzenia rozmów za pośrednictwem komunikatorów, mediów społecznościowych bądź gier, wówczas powstaje możliwość wykonania zrzutu z ekranu (screen shot). W ten sposób można zapisać obraz wyświetlany na ekranie komputera lub smartfonu i utrwalić prowadzoną rozmowę. Następnie odpowiednie służby mogą dokonać ustalenia tożsamości osoby, która dopuściła się stosowania gróźb.
Krytycznie natomiast należy odnieść się do ewentualnego skorzystania z opinii biegłego psychologa. Jak bowiem przyznał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 kwietnia 2018 roku (sygn. akt V KK 25/18), dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychologa na okoliczność, czy stan psychofizyczny pokrzywdzonej w chwili czynu uzasadniał stan obawy pokrzywdzonej, uznać należy za nieuzasadnione, bowiem takie ustalenia należą do sądu, bo to sąd, a nie psycholog ustala, czy zachowanie oskarżonego stanowi groźbę karalną wyczerpującą znamiona przestępstwa z art. 190 § 1 KK.
Zgłoszenie gróźb karalnych na Policji
Jeżeli stałeś się ofiarą gróźb karalnych, wiedz, że nie pozostajesz bezbronny. W takiej sytuacji powinieneś bowiem jak najszybciej zawiadomić Policję. Nigdy nie wiadomo, czy groźba faktycznie zostanie spełniona!
Jak dokonać zgłoszenia? Najlepiej dokonać osobiście podczas wizyty w najbliższej jednostce Policji. Konieczne jest także złożenie wniosku o ściganie sprawcy, albowiem przestępstwo groźby karalnej jest ścigane w tej właśnie drodze. Tego rodzaju zgłoszenia można dokonać również w prokuraturze. To nie jest skomplikowane.
Należy jednak podkreślić, iż zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2020 roku (sygn. akt V KK 109/19) złożenie wniosku o ściganie nie jest obwarowane koniecznością zachowania szczególnej formy. Jedynym wymogiem skutecznego złożenia przez pokrzywdzonego wniosku o ściganie jest wyrażenie woli ścigania i ukarania sprawcy konkretnego przestępstwa. Oznacza to, że przedmiotowy wniosek może zostać złożony zarówno ustnie do protokołu przesłuchania, jak i pisemnie. Jednakże samo złożenie zawiadomienia o przestępstwie nie stanowi złożenia wniosku. Wola ścigania musi zostać bowiem wyrażona wyraźnie.
Gdybyś miał problem ze sformułowaniem wniosku o ściganie, zawsze możesz poprosić o pomoc adwokata. Co więcej, prawnik pomoże Ci także dokonać analizy okoliczności sprawy i stwierdzi, czy faktycznie dane wypowiedzi mogą zostać zakwalifikowane jako groźby karalne, a także opowie Ci o kolejnych fazach postępowania.
Czy Ty lub Twój bliski potrzebujesz pomocy adwokata?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach działam w CAŁEJ POLSCE!
Umów się na konsultację!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
UWAGA! W powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej ani jej substytutu. Nie może też stanowić inspiracji do obrony w procesie karnym. Jeśli jesteś oskarżony w sprawie karnej koniecznie skontaktuj się z adwokatem!
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz