Wielu moich klientów zgłasza się do mnie, ponieważ czuje, że ich małżeństwo zachwiało się w posadach. Często zastanawiają się, czy żądać rozwodu, czy separacji. Okazuje się jednak, że mało kto dokładnie wie, co daje separacja i czemu właściwie służy. Dlatego uprzedzając kolejne pytania, przygotowałam artykuł pt. „Co daje separacja”. Zapraszam do przeczytania.

Co daje separacja – główne wnioski

• Separacja jest rozłączeniem małżonków. Może być formalna (orzeczona przez sąd) albo faktyczna (gdy małżonkowie żyją w rozłączeniu).
• Podobnie jak w przypadku rozwodu w postępowaniu separacyjnym sąd może orzec o winie w rozkładzie pożycia, a także o alimentach, czy też sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania.
• Nie istnieje żaden limit czasu, w którym można pozostawać w separacji. Rozłączenie nigdy też automatycznie nie przechodzi w rozwód.
• Separacja może mieć wpływ na dziedziczenie.
• W każdym momencie można żądać zniesienia separacji przez sąd.

Pamiętaj, że jeśli potrzebujesz adwokata, to możesz skorzystać z mojej pomocy. Doradzam klientom z całej Polski, w tym także online i telefonicznie. Zapraszam do zapoznania się z moją ofertą (adwokat od rozwodów) oraz do kontaktu.

Co to jest separacja – co to znaczy separacja?

Pod pojęciem separacji należy rozumieć rozłączenie małżonków. Nie jest ona jednak tożsama z rozwodem, którego orzeczenie stanowi koniec danego małżeństwa. Osoby żyjące w separacji wciąż pozostają małżeństwem. Należy jednak zwrócić uwagę, że o separacji można mówić w sensie formalnym oraz faktycznym.

Na czym polega separacja formalna?

Jeżeli chodzi o separację formalną, to znajduje ona swoją podstawę w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (KRiO). Otóż w art. 61¹ § 1 KRiO postanowiono, iż:

„jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację”.

W tym kontekście należy zwrócić uwagę na kwestię zupełnego rozkładu pożycia. Otóż wystarcza ona do orzeczenia separacji, natomiast w przypadku rozwodu konieczne jest, aby rozkład był również trwały. Poprzez zupełny rozkład pożycia małżeńskiego należy rozumieć sytuację, w której doszło do zaniku więzi fizycznej, psychicznej oraz gospodarczej pomiędzy małżonkami.

Ustanowienie separacji formalnej możliwe jest wyłącznie w drodze sądowej. Z pozwem w tym zakresie może wystąpić każdy z małżonków. Należy jednak zwrócić uwagę, że sąd nie orzeknie separacji, jeżeli w jej skutek miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci albo byłaby ona sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 61¹ § 2 KRiO).

Na czym polega separacja faktyczna?

Separacja faktyczna to z kolei porozumienie małżonków dotyczące tego, że przez jakiś czas nie będą oni żyć razem. Nie pociąga za sobą ona absolutnie żadnych skutków prawnych. W praktyce separacja faktyczna jest wykorzystywana przez małżonków jako czas na przemyślenie przyszłości związku. Nierzadko poprzedza ona wniesienie pozwu rozwodowego.

Jakie są korzyści separacji?

Wielu małżonków decyduje się na separację w obliczu zagrożenia ich zdrowia, a nawet życia, czyli wówczas, gdy druga strona stosuje przemoc. W takiej sytuacji rozłączenie, nawet to faktyczne, jest wyjściem, które pozwala na zapewnienie sobie bezpieczeństwa.

Czas trwania separacji można również wykorzystać jako okres namysłu nad przyszłością małżeństwa. Można bowiem wówczas udać się na konsultacje prawne oraz psychiczne, aby rozeznać się w swojej sytuacji, a następnie podjąć decyzję.

Orzeczenie separacji powoduje również powstanie rozdzielności majątkowej. Oznacza to, że każde z małżonków samodzielnie prowadzi swoje sprawy finansowe. Co więcej, sąd może na wniosek stron dokonać również podziału majątku wspólnego oraz ustalić sposób korzystania ze wspólnej nieruchomości. Małżonek, który znalazł się wskutek orzeczenia separacji w niekorzystnej sytuacji finansowej, może domagać się od drugiego małżonka alimentów.

Jakie są wady separacji?

Separacja ma również pewne wady. Zasadnicza polega na tym, że strony wciąż pozostają małżonkami, a co za tym idzie, nie mogą zawrzeć nowego małżeństwa. Mogą natomiast wchodzić w związki nieformalne, co jest o tyle łatwiejsze, że małżonkowie w separacji najczęściej nie mieszkają już razem.

W kontekście powyższego należy zwrócić uwagę, że prawo polskie wprost zakazuje bigamii, czyli wielożeństwa. Stanowi ona nawet przestępstwo na gruncie prawa karnego (art. 206 Kodeksu karnego).

Małżonkowie, którzy rozstali się wskutek separacji, nie mają również prawa do powrotu do poprzedniego nazwiska. Możliwość ta bywa szczególnie istotna dla kobiet, które niekiedy pragną powrócić do nazwiska panieńskiego.

Skutki separacji

Separacja formalna pociąga za sobą określone prawem skutki. Są one uzależnione w pewnej mierze od tego, czy sąd orzekł również o winie, czy też nie. Przedstawię je tuż poniżej.

Co daje separacja z orzekaniem o winie?

Orzeczenie dotyczące separacji małżonków zapada w postępowaniu procesowym. W jego trakcie sąd może zbadać również kwestię winy za rozpad pożycia małżeńskiego. Otóż odpowiedzialnym za niego może jeden z małżonków, obydwoje albo żaden z nich.

Jeżeli któryś z małżonków zostanie uznany za winnego, wówczas powstaną dodatkowe skutki prawne poza formalnym rozłączeniem stron. Odnoszą się one przede wszystkim do kwestii finansowych.

Po pierwsze małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa, ma prawo domagać się alimentów od drugiego małżonka. Co więcej, jeżeli małżonek nie uznany za wyłącznie winnego znajdzie się w niedostatku, będzie on miał prawo do starania się o pomoc finansową od drugiego małżonka. Orzekając o alimentach dla małżonka, który znajduje się w niedostatku, sąd bierze pod uwagę jego usprawiedliwione potrzeby, a także możliwości finansowe drugiej strony (art. 60 § 1 KRiO).

Po drugie, jak postanowiono w art. 60 § 2 KRiO:

„jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.”

Jak widać, małżonek wyłącznie winny za rozkład pożycia może być zobowiązany do płacenia alimentów na rzecz małżonka niewinnego, choćby ten ostatni nie popadł w niedostatek!

Kolejną kwestią jest brak możliwości ubiegania się przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia o alimenty od drugiej strony.

Co daje separacja bez orzekania o winie?

Jeżeli sąd nie orzeka o winie za rozpad pożycia w postępowaniu separacyjnym, wówczas jedyną przesłanką obowiązku alimentacyjnego jest stan niedostatku małżonka niewinnego. W przypadku odstąpienia przez sąd od orzekania o winie zachodzą takie same skutki, jak gdyby żaden z małżonków nie był wyłącznie winny rozkładu pożycia. W związku z tym roszczenia alimentacyjne przysługują im obojgu względem siebie nawzajem. Ważne, aby ten małżonek, który żąda alimentów znajdował się w niedostatku.

Separacja a mieszkanie jednego z małżonków

Orzeczenie separacji pomiędzy małżonkami może mieć również wpływ na kwestię związaną z korzystaniem przez nich ze wspólnego mieszkania. O tym w jaki sposób małżonkowie mają korzystać ze wspólnego mieszkania zdecyduje sąd. Może jednak od tego odstąpić, jeśli strony zgodnie o to zawnioskują.

Separacja a mieszkanie razem

Zasadniczo orzeczeniu separacji nie stoi na przeszkodzie fakt, że małżonkowie wspólnie mieszkają. Jak już wspomniałam, sąd ma jednak obowiązek orzec o sposobie korzystania z mieszkania, chyba że strony zwolnią go z tego zobowiązania, oświadczając, że rozwiążą ten problem w drodze porozumienia.

Należy zwrócić uwagę, że orzeczenie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania nie jest równoznaczne z podziałem majątku. Orzeczenie to może nawet dotyczyć lokalu, który małżonkowie wynajmują. Najczęściej polega ono na określeniu, jakie części mieszkania przypadają któremu małżonkowi do swobodnego korzystania, a które z nich są do użytku wspólnego. Orzeczenie wydane w tym zakresie należy traktować jako tymczasowe. Sąd może także nałożyć na strony pewne nakazy oraz zakazy dotyczące zachowania. Na przykład może je zobowiązać do uzyskania zgody drugiego małżonka na odwiedziny gości.

Separacja a opłaty za mieszkanie

Wielu małżonków żyjących w rozłączeniu zastanawia się nad tym, jak właściwie wygląda kwestia opłat za mieszkanie. Otóż należy pamiętać, że z chwilą ustanowienia separacji, między małżonkami ustaje ustrój wspólności ustawowej, a w jej miejsce wstępuje rozdzielność majątkowa.

W takim przypadku małżonka powinny obciążać jedynie te składniki czynszu, które są niezależne od ilości osób zamieszkujących w lokalu, a zatem obciążają współuprawnionych do niego bez względu na ich faktyczne zamieszkiwanie (postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 17 września 2014 sygn. akt II Ca 11/14, LEX nr 1855192).

Niezależnie od tego każdy z małżonków powinien ponosić opłaty w tej części, w jakiej korzysta z mieszkania.

Separacja – koszty w 2021 r.

Jeżeli chodzi o koszty związane z separacją, to należy zwrócić uwagę, że małżonkowie ponoszą je we własnym zakresie. W tym kontekście trzeba zaznaczyć, iż na całkowity koszt składa się oprócz opłaty sądowej również ewentualny koszt w postaci honorarium dla prawnika – adwokata lub radcy prawnego.

W sytuacji, gdy obydwoje małżonkowie wnoszą o orzeczenie separacji i nie mają oni małoletnich dzieci, opłata sądowa wyniesie 100 złotych. Jeżeli natomiast nie ma pomiędzy nimi porozumienia lub mają małoletnie dzieci, koszt ten to 600 złotych. Z kolei honorarium prawnika jest zawsze ustalane indywidualnie, niemniej jednak wynosi ono od kilkuset złotych do kilku tysięcy złotych.

Jak długo można żyć w separacji?

Ustawodawca nie określił żadnego limitu czasowego dla separacji. Oznacza to, że może ona trwać zarówno kilka miesięcy, jak i kilka lat. W praktyce jednak małżonkowie żyjący w separacji po pewnym czasie podejmują decyzję o powrocie do siebie albo o definitywnym rozstaniu, czyli o rozwodzie.

Separacja a śmierć jednego z małżonków

Śmierć jednego z małżonków zawsze wiąże się z końcem małżeństwa. Stąd pojawia się kwestia ewentualnego dziedziczenia.

Jeżeli chodzi o dziedziczenie ustawowe, małżonek pozostający w separacji formalnej nie dziedziczy po zmarłym mężu albo żonie. Może być jednak powołany do spadku na mocy testamentu. Należy również zwrócić uwagę, że w takim przypadku małżonkowi pominiętemu w testamencie nie przysługuje prawo do zachowku.

Natomiast separacja faktyczna nie ma żadnego wpływu na dziedziczenie ustawowe. Oznacza to, że małżonkowie, którzy żyją w rzeczywistym rozłączeniu, mogą dziedziczyć po sobie bez konieczności sporządzania testamentu.

Automatyczny rozwód po separacji?

W obecnym stanie prawnym nie przewidziano „automatycznego” rozwodu, który byłby skutkiem separacji trwającej określony czas. Oznacza to, że strony żyjące w rozłączeniu – zarówno formalnym, jak i faktycznym – wciąż pozostają małżeństwem aż do uzyskania prawomocnego wyroku rozwodowego. Niezbędne jest więc wniesienie pozwu, który zainicjuje postępowanie w tym zakresie.

Zmiana z separacji na rozwód

Zgodnie z przepisami nie można również zamienić separacji na rozwód. Jeżeli zatem małżonkowie, którzy żyją w formalnym albo faktycznym rozłączeniu, decydują się na ostateczne rozstanie, wówczas muszą wnieść pozew o rozwód do sądu okręgowego.

Zniesienie separacji

Zniesienie separacji formalnej możliwe jest wyłącznie na mocy orzeczenia sądowego. W tym celu konieczne jest złożenie przez strony zgodnego wniosku o zniesienie separacji (art. 61⁶ § 1 KRiO). Właściwym do jego rozpoznania jest sąd okręgowy, który rozpozna sprawę w postępowaniu nieprocesowym.

Po tym, jak wszczęte zostanie postępowanie w przedmiocie zniesienia separacji, zawieszeniu z urzędu ulegają sprawy o eksmisję małżonka oraz o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania, o ile zostały one wcześniej zainicjowane.

Zniesienie separacji może w niektórych przypadkach wiązać się z koniecznością przeprowadzenia innych spraw sądowych. Chodzi przede wszystkim o uregulowanie takich kwestii jak władza rodzicielska, a także małżeński ustrój majątkowy.

Potrzebujesz pomocy adwokata? Masz trudny rozwód?

Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.

W trudnych sprawach rozwodowych działam w CAŁEJ POLSCE!

Udzielam także konsultacji telefonicznych oraz konsultacji online. Pamiętaj, że rozwód to poważna sprawa, dlatego warto skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego.

Adwokat

Marlena Słupińska-Strysik

e-mail: biuro@slupinska.eu

tel. 61 646 00 40

tel. 68 419 00 45

tel. 52 511 00 65

Komentarze:

• Dziekuje za wspaniala lekcje prawa o separacji jaka pani przedstawila w tym zakresie .Bardzo pani mi pomogla w uregulowaniu mojej trudnej sytuacji zwiazanej z separacja.
  Dziekuje i bede z pania w bliskim kontakcie.

  Odpowiedz