Zakaz opuszczania kraju jest nieizolacyjnym środkiem zapobiegawczym, który sąd może zastosować wobec oskarżonego, jeżeli istnieje podejrzenie, że będzie on próbował zbiec za granicę, aby uniknąć odpowiedzialności karnej (ART. 277 KPK). W dzisiejszym artykule poświęconym prawu karnemu omówię szczegółowo opiszę na czym polega i kiedy stosuje się zakaz opuszczania kraju. Opiszę także konsekwencje związane z zakazem opuszczania kraju oraz co da się z tym zrobić. Zapraszam do lektury.
Potrzebujesz pomocy adwokata? A może chcesz pomóc bliskiej Ci osobie? Zapraszam do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii Adwokackiej (Adwokat Sprawy Karne). W trudnych sprawach reprezentuję klientów z całej Polski. Zapraszam do kontaktu.
Główne wnioski
- Zakaz opuszczania jest jednym spośród środków zapobiegawczych.
- Czasami jest on połączony z zatrzymaniem danej osobie paszportu lub innego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy albo z zakazem wydania takiego dokumentu.
- Zakaz opuszczania kraju stosuje się, gdy zachodzi uzasadniona obawa ucieczki podejrzanego lub oskarżonego z kraju.
- O długości obowiązywania zakazu opuszczania kraju decyduje sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator.
- Jeżeli osoba, wobec której zastosowano zakaz opuszczania kraju, wyjedzie z niego bądź będzie próbować to zrobić, wówczas istnieje możliwość zamiany tego środka na inny, także izolacyjny w postaci tymczasowego aresztowania.
- Jeśli zaś wobec oskarżonego nie zastosowano zakazu opuszczania kraju, wówczas może on wyjechać za granicę.
Na czym polega zakaz opuszczania kraju?
Zakaz opuszczania kraju jest środkiem zapobiegawczym o charakterze nieizolacyjnym. Został on uregulowany w art. 277 Kodeksu postępowania karnego (KPK). Stosuje się go wobec oskarżonego w sytuacji uzasadnionego podejrzenia, że może on wyjechać z kraju, aby uniknąć w ten sposób odpowiedzialności za popełnione przestępstwo. W praktyce zakaz opuszczania kraju nierzadko wiąże się z zatrzymaniem mu paszportu lub innego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy albo z zakazem wydania takiego dokumentu. Co jednak ważne, na mocy art. 277 KPK nie można zatrzymać dowodu osobistego.
Fakt, iż wobec oskarżonego zastosowano zakaz opuszczania kraju jest przekazywany do wiadomości organom Straży Granicznej i organom paszportowym, aby uniemożliwić oskarżonemu nie tylko przekroczenie granicy, ale i uzyskanie innego dokumentu uprawniającego do jej przekroczenia. Warto również zwrócić uwagę, że zakaz opuszczania kraju obejmuje swoim zakresem również przemieszczanie się po terytorium Unii Europejskiej. Z kolei zatrzymany paszport składany jest w depozycie sądowym.
Przeczytaj także: Zatarcie skazania – art. 106-108 KK
Zastanówmy się, w jakich okolicznościach może zostać zastosowany zakaz opuszczania kraju.
Kiedy orzeka się zakaz opuszczania kraju?
Podstawową przesłanką do orzeczenia zakazu opuszczenia kraju jest uzasadniona obawa ucieczki podejrzanego lub oskarżonego z kraju. Najczęściej zachodzi ona w przypadku osób oskarżonych o poważne przestępstwa gospodarcze bądź też członków zorganizowanych grup przestępczych, którzy posiadają odpowiednie środki, aby wyjechać na dłuższy czas za granicę.
O zastosowaniu środka zapobiegawczego w postaci zakazu opuszczenia kraju decyduje sąd. Chyba że orzeka się go w postępowaniu przygotowawczym (w ramach śledztwa albo dochodzenia). Wówczas postanowienie w tym zakresie wydaje prokurator.
Sprawdźmy teraz, jak długo trwa zakaz, o którym mowa w tym artykule.
Przeczytaj również: Zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa
Ile trwa zakaz wyjazdu za granicę?
W przepisach Kodeksu postępowania karnego nie zakreślono granicy jego obowiązywania. Oznacza to, że o tym ile potrwa zakaz opuszczania kraju uznaniowo decyduje o tym sąd. Należy jednak zauważyć, iż organ, który prowadzi postępowanie przygotowawcze, może zatrzymać dokument uprawniający do przekroczenia granicy do czasu wydania postanowienia, aczkolwiek nie dłużej niż na 7 dni.
A co, jeśli ktoś złamie zakaz opuszczania kraju? Z jakimi konsekwencjami wiąże się takie działanie?
Co grozi za złamanie zakazu opuszczania kraju?
Naruszenie zakazu opuszczania kraju zawsze wiąże się z konsekwencjami, z którymi musi liczyć się oskarżony. Przede wszystkim w takiej sytuacji sądy najczęściej zamieniają ten środek zapobiegawczy na inny, bardziej surowy, a niekiedy nawet na środek o charakterze izolacyjnym. Co więcej, istnieje również możliwość wydania europejskiego nakazu aresztowania połączonego z zastosowaniem tymczasowego aresztowania.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dnia 2 kwietnia 2008 roku. Mianowicie przyznano w nim, że brak kontroli granicznej nie jest równoznaczny z wolnością opuszczenia przez oskarżonego, wbrew ciążącemu na nim zakazowi, kraju. Naruszenie tego zakazu zawsze może zrodzić dla oskarżonego ujemne skutki, i to zarówno w postaci zamiany stosowanego środka na surowszy, jak i poprzez konieczność zastosowania i poszukiwania go za pośrednictwem ENA połączonego z zastosowaniem tymczasowego aresztowania. Żadną zatem miarą nie można twierdzić iż pozostawanie na terenie kraju jest tylko wyrazem „dobrej woli”. Jest to jego obowiązek, z naruszeniem którego łączą się określone i dolegliwe konsekwencje procesowe, zaś wzajemna współpraca pomiędzy państwami Unii Europejskiej ułatwia i upraszcza jedynie możliwość poszukiwania i ścigania osób łamiących porządek prawny na obszarze któregokolwiek z państw (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 2 kwietnia 2008 r., sygn. akt AKz 238/08, Legalis).
Zastanówmy się jednak, czy w każdym przypadku oskarżony nie może wyjechać za granicę.
Zobacz również: Znęcanie się nad zwierzętami to przestępstwo
Czy oskarżony może wyjechać za granicę, jeśli nie dostał zakazu opuszczania kraju?
Osoba, wobec której nie zastosowano środka zapobiegawczego w postaci zakazu opuszczania kraju, może wyjechać za granicę. Niemniej jednak należy tutaj pamiętać o tym, że osoba, która ma status osoby podejrzanej w postępowaniu przygotowawczym, zobowiązana jest zawiadamiać organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie swego miejsca pobytu trwającego dłużej niż 7 dni. Nic zatem nie stoi na przeszkodzie, aby wyjechać za granicę i zawiadomić o tym odpowiedni organ.
A co jeżeli ktoś pracuje za granicą?
Zakaz opuszczania kraju a praca za granicą
Jeżeli dana osoba pracuje na co dzień za granicą i ma status podejrzanego lub oskarżonego w postępowaniu prowadzonym w Polsce, może ona kontynuować swoją aktywność zawodową w innym kraju. Wyjątkiem jest sytuacja, w której zastosowano wobec niej zakaz opuszczania kraju. Wówczas nie może ona wyjechać do innego państwa.
Czy osoba, wobec której zastosowano zakaz opuszczania kraju, może wyrobić paszport? Nie zawsze posiadanie tego dokumentu wiąże się z chęcią natychmiastowego wyjazdu za granicę.
Zakaz opuszczania kraju a wyrobienie paszportu
Zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci zakazu opuszczania kraju może być połączone z zakazem wydania danej osobie paszportu (art. 277 § 1 KPK). Kluczowe jest tutaj słowo może, które oznacza, że nie musi tak się stać, organy prowadzące postępowanie nie mają bowiem obowiązku zastosowania zakazu wydania paszportu.
Pogląd ten znajduje swoje potwierdzenie w orzecznictwie. Otóż w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 stycznia 1999 roku przyznano wprost, iż decyzja organu administracyjnego o odmowie wydania paszportu czy jego unieważnienie mogła być uznana za quasi środek zapobiegawczy do dnia 1 stycznia 1996 r., od kiedy wprowadzono nowy kodeksowy środek zapobiegawczy – zakaz opuszczania kraju, który mógł być połączony z zatrzymaniem paszportu, albo z zakazem jego wydania. Przepisy ustawy z dnia 20 listopada 1990 r. o paszportach nie uległy zmianie i poza wspomnianym środkiem zapobiegawczym z art. 277 KPK w dalszym ciągu istnieje możliwość odmowy wydania paszportu (art. 6), czy też jego unieważnienia (art. 10) i dlatego decyzja administracyjna o unieważnieniu paszportu nie może automatycznie przekształcić się w stosowany przez organ prowadzący postępowanie, środek zapobiegawczy zakazu opuszczania kraju z jednoczesnym zakazem wydania paszportu (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 stycznia 1999 r., sygn. akt II AKz 363/98, Legalis).
Warto zwrócić uwagę, że o zastosowaniu zakazu opuszczania kraju wobec danej osoby informowana jest Straż Graniczna. Gdyby zatem taka osoba zamierzała wyjechać z Polski, okazując przy tym paszport, Straż Graniczna jej to udaremni podczas kontroli granicznej.
Czy Ty lub Twój bliski potrzebujesz pomocy adwokata?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach działam w CAŁEJ POLSCE!
Umów się na konsultację!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
UWAGA! W powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej ani jej substytutu. Nie może też stanowić inspiracji do obrony w procesie karnym. Jeśli jesteś oskarżony w sprawie karnej koniecznie skontaktuj się z adwokatem!
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz