Jak podzielić majątek po śmierci rodziców?

Śmierć rodzica to nie tylko traumatyczne przeżycie, ale również źródło problemów natury prawnej. Szczególnie wiele trudności możemy napotkać przy podziale majątku jednego lub dwojga rodziców. Sytuacja jest szczególnie skomplikowana, gdy w grę o dobra ruchome, środki finansowe czy nieruchomości wchodzi kilkoro spadkobierców.

Spis treści ukryj

1 Jak wygląda podział majątku po śmierci rodzica?

2 Testament a podział majątku po rodzicach – jak wygląda procedura?

3 Czy i kiedy można podważyć testament rodzica?

4 Jak podzielić majątek rodzica, gdy nie ma testamentu?

5 Podział majątku po śmierci rodzica – 4 najważniejsze pojęcia dotyczące spadku po śmierci spadkodawcy i dziedziczenia

6 Podsumowanie – postępowanie dotyczące podziału majątku po śmierci ojca lub matki

Jak wygląda podział majątku po śmierci rodzica?

Istotą prawa spadkowego jest uwzględnienie woli spadkodawcy, czyli jego testamentu. W przypadku, gdy wola spadkodawcy nie była wskazana, zgodnie z dziedziczeniem ustawowym, w pierwszej linii po spadkodawcy (rodzicu) majątkiem dzielą się jego małżonek i dzieci. Majątek może być podzielony między spadkobiercami:

📃 notarialnie,
⚖️ w drodze postępowania sądowego, jeżeli nie są oni w stanie dojść do porozumienia.

Samo postępowanie spadkowe po rodzicu można podzielić na 2 etapy. Pierwszym z nich jest stwierdzenie nabycia spadku, w którym ustala się, kto jest uprawniony do dziedziczenia po zmarłym rodzicu. Kolejnym natomiast jest dział spadku, gdzie ma miejsce podział majątku wchodzącego w skład spadku pomiędzy spadkobiercami.

Testament a podział majątku po rodzicach – jak wygląda procedura?

Jeśli rodzic pozostawił testament, podział majątku odbywa się na jego podstawie. Postępowanie spadkowe może mieć miejsce zarówno przed sądem jaki i notariuszem. W praktyce, najczęściej wyróżnić można 6 kroków:

Otwarcie testamentu.
Akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza – notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia na podstawie testamentu w sytuacji, gdy wszyscy spadkobiercy są zgodni co do przysługującej części spadku, składników majątku i udziału spadkowego.
Wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku – składany jest w sytuacji, gdy nie ma zgody pomiędzy spadkobiercami lub kiedy testament jest kwestionowany.
Rozpoznawane sprawy przez sąd – w trakcie procedowania, sąd bada ważność lub nieważność testamentu, a także ustala kto i w jakich częściach dziedziczy spadek.
Uwzględnienie woli spadkodawcy – sąd co do zasady uznaje wolę spadkodawcy, chyba że przykładowo sporządzony testament jest nieważny.
Dział spadku – może być dokonany w sądzie, kiedy konieczne jest rozstrzygnięcie lub przed notariuszem w drodze umowy pomiędzy spadkobiercami.

👀 Dowiedz się więcej w kwestiach spadkowych 👉👉 Odrzucenie spadku termin ⏰

Czy i kiedy można podważyć testament rodzica?

Jeżeli nie zgadzasz się z testamentem i uważasz, że był sporządzony np. pod silnym wpływem osób trzecich, możesz podważyć jego treść. Postępowanie o podważenie testamentu mogą rozpocząć wszystkie zainteresowane strony. Art. 945 Kodeksu Cywilnego przewiduje 3 przesłanki, na podstawie których sporządzony przez spadkodawcę testament można uznać za nieważny:

Testament został sporządzony pod wpływem ograniczonej zdolności do czynności prawnych lub całkowitym jej braku (np. w wyniku choroby psychicznej, leków, środków odurzających).
Testament powstał w wyniku błędu co do istotnych okoliczności, o których nie wiedział spadkodawca (np. brak pełnej wiedzy o działalności spadkobierców).
Testament został sporządzony pod wpływem gróźb lub innych bezprawnych nacisków.

Testament można podważyć wyłącznie w postępowaniu sądowym, gdy to sąd decyduje o jego ważności lub nie. Według wyroku Sądu Administracyjnego w Katowicach z dnia 7 grudnia 2018 roku, sygn. akt: I ACa 370/18, testament powinien być na tyle czytelny, aby wola spadkodawcy była jasna.

🤓 Sprawdź 👉👉 Jak sporządzić testament, żeby był ważny? 📣

Jak podzielić majątek rodzica, gdy nie ma testamentu?

W przypadku, gdy rodzic nie sporządził testamentu, spadek można nabyć zgodnie z zasadami ustawowymi. Jeżeli jeden z rodziców żyje, to będzie on uwzględniony w podziale spadku razem z dziećmi zmarłego. Połowa majątku wspólnego, przykładowo mieszkania, które rodzice kupili wspólnie – należy się drugiemu rodzicowi, który żyje. Natomiast druga połowa wchodzi do spadku i to ona jest dzielona między żyjącym małżonkiem oraz dziećmi spadkodawcy, w równych częściach. Udział małżonka nie może być jednak mniejszy niż 1/4 całości spadku.

💡 Przykład:

Rodzice pełnoletniego Adama i Anny wspólnie kupili mieszkanie. Nieruchomość należała zatem do majątku wspólnego małżonków. W przypadku śmierci jednego z rodziców, połowę własności nieruchomości otrzymuje małżonek, natomiast druga połowa dzielona jest pomiędzy tym rodzicem a dziećmi. Skoro dzieci jest dwoje, każdy z nich dostaje 1/6, a żyjący rodzic łącznie 2/3 części nieruchomości.

Jeżeli umrze drugi z rodziców, a testament nie został sporządzony, spadek należy podzielić między dziećmi zmarłego. W tym przypadku w podziale mogą uczestniczyć również dzieci z innego małżeństwa.

Podział majątku po śmierci rodzica – 4 najważniejsze pojęcia dotyczące spadku po śmierci spadkodawcy i dziedziczenia

Testament – to jednostronna czynność prawna, polegająca na rozporządzeniu majątkiem na wypadek śmierci. Może mieć formę własnoręczną, notarialną i urzędową (allograficzną).
Prawo spadkowe – dział prawa cywilnego wskazujący na prawa i obowiązki spadkobierców i spadkodawców, również w przypadku dziedziczenia po rodzicach. Przepisy definiuje Kodeks cywilny.
Pierwsza grupa spadkobierców ustawowych – podstawowa grupa spadkowa, która w pierwszej linii dziedziczy po śmierci spadkodawcy. Należą do niej dzieci spadkodawcy i małżonek.
Zachowek – instytucja prawa spadkowego, która zabezpiecza zstępnych (dzieci, wnuki i prawnuki), małżonków i współmałżonków przed utratą majątku spadkowego. Zgodnie z art. 991 KC, wynosi połowę tego, co osoba dziedziczyłaby ustawowo lub 2/3, jeżeli dziedziczony byłby nieletni lub trwale niezdolny do pracy. Wypłacany jest w pieniądzach. Dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy majątek przepisany był za życia.

🧐 Dowiedz się więcej na temat zachowku 👉👉 Ile wynosi zachowek – przykłady 💸🧮

Podsumowanie – postępowanie dotyczące podziału majątku po śmierci ojca lub matki

✔️ Podstawą dziedziczenia majątku po zmarłym rodzicu jest testament, jeżeli został sporządzony za życia osoby zmarłej.

✔️ Co do zasady, dziedziczenie odbywa się zgodnie z zasadami Kodeksu Cywilnego. W art. 931 KC wskazana jest pierwsza grupa spadkobierców, wśród której w pierwszej kolejności wymienione są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek.

✔️ Podział spadku może odbywać się u notariusza lub sądzie, kiedy pomiędzy spadkobiercami pojawia się spór.

✔️ Potwierdzenie nabycia spadku po rodzicu może nastąpić poprzez akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza lub poprzez postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.

✔️ Dział spadku, czyli faktyczny podział składników majątku między spadkobierców następuje u notariusza, kiedy osoby, które nabywają spadek po spadkobiercy są zgodni co do podziału majątku lub w sądzie, kiedy pojawiają się spory.

✔️ W przypadku wątpliwości w kwestiach spadkowych przed sądem, w tym co do sądowego stwierdzenia nabycia spadku, czy też sporządzania wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po śmierci rodzica i podziału majątku spadkowego, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią Adwokacką w Poznaniu. Posiadamy także oddziały w: Wolsztynie, Nowym Tomyślu oraz Świeciu.

Źródło:

5/5

Autor

Marlena Słupińska

Adwokat

Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych.Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.