Osoby przychodzące do mnie na konsultacje często z różnych powodów nie chcą dziedziczyć. Wówczas analizujemy temat odrzucenie spadku a kolejność dziedziczenia. Musisz zrozumieć, że aby skutecznie odrzucić spadek najpierw musisz rozpisać sobie, jak w Twoim przypadku będzie następować kolejność dziedziczenia. W przeciwnym wypadku odrzucenie spadku może okazać się bezskuteczne, a więc nie oddalisz od siebie problemów związanych ze spadkiem. Szczegóły wyjaśnię w poniższym artykule „Odrzucenie spadku a kolejność dziedziczenia”.
Jeśli potrzebujesz pomocy, to możesz umówić się ze mną na konsultację. Doradzam klientom z całej Polski, w tym także w online oraz telefonicznie. Zapraszam do zapoznania się z moją ofertą (Prawo spadkowe) oraz do kontaktu.
Kolejność dziedziczenia
Jeżeli spadkodawca nie sporządzi ważnego testamentu, mamy wówczas do czynienia z tzw. dziedziczeniem ustawowym. Oznacza to, że krąg spadkobierców jest ściśle uregulowany ustawą, a kolejność dziedziczenia nie jest przypadkowa. Można to zobrazować w następujący sposób: w procesie poszukiwania spadkobierców początkowo schodzi się po drzewie genealogicznym w dół. Gdy okaże się, że w dolnych partiach drzewa nie ma krewnych, którzy by dziedziczyli, trzeba wspiąć się w górę, aby potem w razie konieczności znowu zejść w dół.
Zapewne nadal brzmi to enigmatycznie, zatem spróbujmy bardziej szczegółowo opisać ustawową kolejność dziedziczenia.
W pierwszej kolejności spadek dziedziczą dzieci oraz małżonek. Jeżeli dziecko nie dożyje otwarcia spadku (jego śmierć nastąpi przed śmiercią rodzica) to przypadający mu udział spadkowy przechodzi na jego dzieci, czyli wnuki spadkodawcy. Jeżeli wnuk również zmarł wcześniej to udział spadkowy przechodzi na jego dzieci, czyli prawnuki spadkodawcy – schodzimy po drzewie genealogicznym w dół.
Przykład nr 1 – odrzucenie spadku a kolejność dziedziczenia
Jan Kowalski ma żonę, syna oraz córkę. Syn jest bezdzietny, natomiast córka ma troje dzieci. Niestety córka zmarła przed panem Janem. Po śmierci pana Jana dziedziczyć po nim będą żona, syn oraz wnuki – dzieci zmarłej córki. Natomiast jeżeli zmarłby syn to nie ma już możliwości zejścia po drzewie genealogicznym w dół i do kręgu spadkobierców należeć będą tylko żona i córka.
Może się jednak okazać, iż w dolnych partiach drzewa nie ma spadkobierców. Wtedy trzeba ich szukać do góry. I w takiej sytuacji do dziedziczenia dochodzą małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Co natomiast w sytuacji, gdy rodzice lub tylko jedno z nich już nie żyje? Do dziedziczenia dochodzi rodzeństwo spadkodawcy, a jeżeli ono również nie żyje to znowu stosujemy metodę schodzenia po drzewie genealogicznym w dół. Jeżeli w ten sposób nie znajdziemy spadkobierców to małżonek odziedziczy cały spadek.
Aby to lepiej zrozumieć wracamy do pana Jana i modyfikujemy nieco stan faktyczny w powyższym przykładzie.
Przykład nr 2 – odrzucenie spadku a kolejność dziedziczenia
Pan Jan razem z żoną nie mieli dzieci (albo syn i córka – w tym wypadku oboje bezdzietni – zmarli przed panem Janem). Po śmierci pana Jana dziedziczyć po nim będą małżonek oraz jego rodzice. Jednakże mama pana Jana zmarła przed jego śmiercią. Pan Jan ma siostrę, która ma dwójkę dzieci oraz brata, który ma jedno dziecko.
W takim przypadku spadkobiercami pana Jana będzie żona, ojciec, siostra oraz brat. Jeżeli siostra pana Jana umrze przed nim, to znowu musimy zmodyfikować krąg spadkobierców bo w dalszej kolejności do dziedziczenia dochodzą siostrzeńcy pana Jana. W takim stanie rzeczy spadkobiercami są: żona, ojciec, dzieci zmarłej siostry oraz brat. Natomiast jeżeli pan Jan był jedynakiem, a jego rodzice nie żyją to wyłącznym spadkobiercą jest żona.
Takim oto sposobem zatrzymaliśmy się na małżonku, powstaje więc pytanie co w sytuacji, gdy spadkodawca nie miał męża/żony? Wtedy do dziedziczenia dochodzą dziadkowie spadkodawcy. Jeżeli dziadkowie nie żyją to znowu schodzimy po drzewie w dół i szukamy ich zstępnych (dzieci, wnuków, prawnuków) i w taki oto sposób zagłębiamy się w zakamarki drzewa genealogicznego.
Przeczytaj także: Odwołanie darowizny – cofnięcie darowizny
Odrzucenie spadku – w jakiej kolejności powinno następować ?
Kolejność dziedziczenia ma istotny wpływ na kwestie odrzucenia spadku. Mianowicie spadkobiercy odrzucają spadek w takiej samej kolejności w jakiej dochodzą do dziedziczenia. Zatem osoba dziedzicząca w dalszej kolejności odrzuca spadek dopiero wtedy, gdy zostanie on uprzednio odrzucony przez krewnego dziedziczącego przed nią. Innymi słowy, jeżeli zmarł Twój dziadek to spadek w pierwszej kolejności odrzuca Twoja mama (córka dziadka), a potem Ty.
Sprawdź także – Pozew o zachowek
Na kogo przechodzi odrzucony spadek?
Odrzucony spadek przechodzi na osobę dziedziczącą w dalszej kolejności. Odrzucenie spadku skutkuje wyłączeniem od dziedziczenia. Zatem spadkobierca odrzucający spadek jest traktowany tak, jakby nie dożył śmierci spadkodawcy.
Przykład nr 3 – przejście odrzuconego spadku
Przykładowo wspomniany już wcześniej pan Jan ma żonę, syna, córkę oraz wnuczkę (dziecko córki). W pierwszej kolejności jego spadkobiercami są żona, syn oraz córka. Jednakże córka postanowiła, iż nie chce przyjąć spadku po ojcu i go odrzuciła.
W ten sposób córka została wyłączona z dziedziczenia i jej udział spadkowy przypadł wnuczce pana Jana. Teraz jego spadkobiercami są żona, syn oraz wnuczka. Co zatem w sytuacji, gdy wnuczka również odrzuci spadek? Jeżeli nie ma dzieci to jej udział spadkowy nie ma już na kogo przejść dalej i jedynymi spadkobiercami są żona i syn. Jeżeli jednak syn również odrzuci spadek to spadkobiercami będą żona i rodzice pana Jana. Jest to zatem identyczna zasada jak przy ustalaniu kolejności dziedziczenia.
Zwróć uwagę jak wiele osób musi odrzucić spadek, aby przypadł on konkretnej osobie. Odrzucenie spadku należy więc starannie zaplanować! W przeciwnym wypadku może okazać się, że po czasie niektórzy spadkobiercy zgłoszą swoje roszczenia do majątku po zmarłym.
Zobacz także: Przedsiębiorstwo w spadku
Czy można odrzucić spadek przed powołaniem?
Spadek należy odrzucić w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. W przypadku osób dziedziczących w pierwszej kolejności będzie to moment, w którym dowiedzieli się o śmierci spadkodawcy – intuicyjnie będzie to ten sam dzień. W przypadku osób dziedziczących w dalszej kolejności będzie to moment, w którym dowiedzieli się o odrzuceniu spadku przez osoby dziedziczące przed nimi.
Zatem termin na odrzucenie spadku zaczyna swój bieg tylko względem osoby powołanej do spadku. Tylko taka osoba może odrzucić spadek. Jeżeli zmarł Twój dziadek, a Twoja mama – jego córka nadal żyje, to dopóki ona nie odrzuci spadku, Ty nie jesteś powołany. Powołanie nastąpi dopiero gdy Twoja mama odrzuci spadek.
Jak widzisz, nie można odrzucić spadku przed dniem powołania. Musisz poczekać aż osoby dziedziczące przed Tobą odrzucą spadek.
Skutki odrzucenia spadku poza kolejnością
Niemożliwość odrzucenia spadku przez osobę niepowołaną jest jednoznaczna z tym, iż nie można odrzucić spadku poza kolejnością. Jeżeli się pośpieszysz i odrzucisz spadek przed krewnym dziedziczącym w pierwszej kolejności, możesz ponieść tego negatywne konsekwencje. Zapewne będziesz przekonany o tym, że kwestie spadkowe już Ciebie nie dotyczą. W rzeczywistości złożone przez Ciebie oświadczenie będzie bezskuteczne. Może zatem dojść do sytuacji, w której osoba dziedzicząca przed Tobą odrzuci spadek, a Ty uchybisz 6-miesięcznemu terminowi na złożenie oświadczenia o odrzuceniu, bo będziesz przekonany, że już nie musisz tego robić. W konsekwencji przyjmiesz spadek, którego nie chcesz. Nie warto zatem przy odrzucaniu spadku wychodzić przed szereg.
W kwestii przedwczesnego złożenia oświadczenia wypowiedział się nawet Sąd Najwyższy. Teza uchwały z dnia 19 października 2018 r., sygn. akt III CZP 36/18 jest następująca:
„Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął jeszcze biegu termin określony w art. 1015 § 1 KC, jest bezskuteczne.”
Skoro tak do rzeczonego problemu podszedł Sąd Najwyższy, to na 99% w taki sam sposób postąpi sędzia rozpatrujący Twoją sprawę spadkową.
Odrzucenie spadku a kolejność dziedziczenia – podsumowanie
Zanim odrzucisz spadek zapoznaj się z kolejnością dziedziczenia, jaka ma miejsce w Twoich okolicznościach. Pamiętaj, że każda sprawa jest inna. Ponadto kodeksowe reguły dziedziczenia często są bardzo istotnie modyfikowane przez testamenty. Dlatego należy dochować wyjątkowej staranności, w celu odtworzenia kolejności dziedziczenia. I właśnie w tej kolejności powinno następować odrzucenie spadku. W przeciwnym wypadku odrzucenie spadku może okazać się bezskuteczne.
Potrzebujesz pomocy adwokata?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach spadkowych działam w CAŁEJ POLSCE!
Udzielam także konsultacji telefonicznych oraz konsultacji online. Pamiętaj, że odrzucenie spadku to poważna sprawa, dlatego warto skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego.
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych.Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Czy mogę ponownie przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza po zmarłym synu jeżeli wcześniej go już odrzuciłem ?
Zmarł pan Jan, spadek dziedziczy żona i dwie corki- jednak wszystkie 3 odrzucają spadek. Następnie dziedziczą wnuki: 3 synów jednej corki i wnuczka – dziecko drugiej corki. Wnuki odrzucają spadek. Zostaje wnuczka. Czy ona wówczas jest jedynym spadkobietca
Czy w przypadku gdy pana Jana wnuczka odrzuci spadek to czy przypadkiem nie dziedziczy po niej jej ojciec (ojciec wnuczki), w koncu jest w kregu spadkobiercow ustawowych dziedziczacych po corce (wnuczce Jana).
Co w sytuacji gdy osobami dziedzicacymi jestem ja i mój brat (nie ma on żony ani dzieci), czy po jego odrzuceniu to mi przypada jego część którą by odziedziczył? (Rodzice są wyłączeni z dziedziczenia)
Witam
Czy rodzina po zmarłym bracie dziedziczy długi komornicze chodzi mi o rodzeństwo i ich dzieci
Czy córka która urodziła się 20 lat po śmierci pradziadka, którego długu się zrzekałam może zostać jeszcze powołana do jego przyjęcia? Muszę być o tym poinformowana pismem za potwierdzeniem odbioru?
Jestem bratem zmarłej siostry odrzuciłem spadek przed dziećmi siostry,była sprawa w sądzie o dług Sędzia powiedział że muszę na nowo złożyć w sądzie wniosek o sprawę o odrzucenie spadku do miesiąca, czy wszystko będzie dobrze potem sprawie .
Rozumiem że nadgorliwość jest gorsza od …. ale powiedzmy że pocztą pantoflową dowiaduję się o jakimś zmarłym z dalekiej rodziny tak dalekiej że nawet nie wiem kto to jest. Nie mam kontaktu z kuzynami matki albo ojca i nie wiem o kolejnościach w jakich nalezy się zrzekać spadku. Na czym polega to tzw. „powołanie” cyt.”…Spadek należy odrzucić w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania…” czy dostanę jakąś informację z sądu lub innej instytucji czy od razu napadnie mnie komornik ??
Witam,
Zmarła moja babcia rok temu, moja ciotka odrzuciła spadek a teraz Jej córka ma rozprawę. Natomiast moja mama nie odrzuciła jeszcze spadku bo została poinformowana ze ma 6 miesiący od momentu kiedy siostrzenica odrzuci spadek. Czy ten spadek przeszedł na moja mame? Minęło więcej jak 6 miesięcy od śmierci babci.
Mój ociec umarł. Cały majątek przejęła jego żona. Ja i brat odrzucilismy spadek po ojcu. Nie mamy dokumentów. Następnie zmarła Mama, i spadkobiercami zostali mój brat i moi dwaj nieletni synowie bo ja spadek odrzuciłam a sędzina mimo mocnych argumentów nadała to dzieciom. Aby w księdze wieczystej było napisane że mój brat i moje dzieci są spadkobiercami potrzebujemy pierwszy dokument, że Mama miała cały spadek swoim mężu. Ale mamy problem, bo notariusz teraz szuka spadkobierców u braci mojego ojca, czy aby to jest potrzebne?? Skoro wszystko miała jego żona aż do jego śmierci??