Ślub wywołuje poważne skutki w sferze majątkowej małżonków. W razie rozwodu trzeba potem podzielić to, co wspólne. W niniejszym wyjaśnię, jakie kwestie sąd bierze pod uwagę przy podziale majątku.
Jeśli potrzebujesz pomocy adwokata w sprawie o rozwód lub o podział majątku, to możesz skorzystać z moich usług. Zapraszam do zapoznania się z moją ofertą (Adwokat Podział Majątku Poznań) oraz do kontaktu.
Najważniejsze aspekty podziału majątku wspólnego
W toku podziału majątku sąd bierze pod uwagę:
- czy małżonków łączyła ustawowa wspólność majątkowa,
- kiedy ustała wspólność majątkowa,
- co wchodzi do majątku wspólnego małżonków i podlega podziałowi między małżonków,
- co wchodzi do majątku osobistego każdego z małżonków,
- czy podział majątku powinien nastąpić w równych udziałach (po połowie), czy może majątek należy podzielić nierówno z uwagi na szczególne okoliczności,
- czy małżonkowie dokonywali nakładów z majątku wspólnego na majątki osobiste bądź z majątków osobistych na majątek wspólny.
Sąd bierze pod uwagę przy podziale majątek wspólny małżonków
Zacznijmy od tego, że z chwilą zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy małżonkami powstaje wspólność majątkowa.
Mówi o tym art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.”
Wspólność majątkową można wyłączyć tylko poprzez zawarcie umowy ustalającej rozdzielność majątkową między małżonkami (tzw. intercyzę).
Jeżeli małżonkowie nie podpisali intercyzy, to łącząca ich wspólność majątkowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności – czyli po ślubie:
- wspólnie przez małżonków,
- przez jednego z małżonków za wspólne środki.
Ważne! Ustawowy ustrój majątkowy tworzą 3 majątki:
- majątek wspólny małżonków,
- majątek osobisty żony,
- majątek osobisty męża.
Po rozwodzie podziałowi podlega tylko majątek wspólny. Skład majątków osobistych małżonków pozostaje bez zmian.
Zgodnie z art. 31 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„§ 2. Do majątku wspólnego należą w szczególności:
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.”
Przykład:
Adam Z. i Olga Z. nie podpisali intercyzy. Po roku małżeństwa Adam kupił ze swojego wynagrodzenia za pracę auto, które zostało zarejestrowane wyłącznie na niego. Auto należy do majątku wspólnego małżonków, ponieważ zostało kupione w czasie trwania związku małżeńskiego za wspólne środki.
Zobacz także: Ile trwa sprawa o podział majątku?
Sposób podziału majątku wspólnego
Istnieją dwa sposoby podziału majątku wspólnego:
- sądowy,
- umowny.
Podział majątku przed sądem powinni wybrać małżonkowie, którzy:
- spierają się co do listy składników objętych majątkiem wspólnym,
- nie mogą dogadać się co do sposobu podziału tych składników.
Umowa to opcja dla małżonków, którzy zgodnie ustalili, co komu przypadnie z majątku wspólnego w drodze podziału.
Zobacz także: Koszt sprawy o podział majątku
Uwaga! Jeżeli w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość, umowę trzeba zawrzeć w formie aktu notarialnego.
Podział majątku po rozwodzie przez sąd – ustalenie składu majątku
Sądowy podział majątku po rozwodzie składa się z kilku etapów. Ich celem jest doprowadzenie do rozstrzygnięcia o kompleksowym podziale wszystkich składników wchodzących w skład majątku wspólnego.
W pierwszej kolejności sąd ustali:
- co należy do majątku wspólnego,
- co należy do majątku osobistego każdej ze stron.
Przykład:
Adam Z. posiadał mieszkanie, które zostało kupione w czasie trwania związku małżeńskiego, za pieniądze które pochodziły z darowizny od jego rodziców. Co istotne, darowizna była wyłącznie dla niego. Swoje twierdzenia poparł umową darowizny oraz zeznaniem świadków (rodziców). Mieszkanie jako majątek osobisty Adama Z. nie podlega podziałowi.
Ważne! Sąd w toku podziału majątku ustala jedynie listę aktywów. W postępowaniu nie dzieli się długów.
Sądowy podział majątku – ustanie wspólności majątkowej
W toku podziału majątku sąd musi również ustalić, z jaką chwilą wygasła wspólność majątkowa.
Wspólność majątkowa ustaje z dniem:
- zniesienia przez małżonków wspólności w formie umowy przed notariuszem (zawarcia intercyzy);
- uprawomocnienia wyroku orzekającego rozwód albo separację;
- uprawomocnienia wyroku orzekającego ubezwłasnowolnienie jednego z małżonków;
- ogłoszenia upadłości przez jednego z małżonków;
- śmierci jednego z małżonków;
- określonym w wyroku sądowym znoszącym małżeńską wspólność majątkową.
Moment ustania wspólności jest bardzo istotny dla przyjęcia, co wchodziło do majątku wspólnego.
Sąd ustala bowiem listę składników majątku wspólnego na dzień zniesienia współwłasności. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 23 lutego 2018 roku (III CZP 103/17):
W sprawie o podział majątku między małżonkami skład majątku wspólnego ustala się według chwili ustania wspólności majątkowej, a jego wartość w chwili dokonywania podziału.
Wniosek: Na dzień ustania wspólności ustala się, co stanowiło majątek wspólny. Przy podziale uwzględnia się jednak aktualną wycenę i stan składników majątku.
Przykład:
Adam Z. i Olga Z. rozwiedli się 1 sierpnia 2018 roku. Do ich majątku wspólnego wchodziły dwa samochody osobowe o wartości 30.000 zł każdy. W lipcu 2023 roku wytoczyli sprawę o podział majątku wspólnego. W toku sprawy trzeba wycenić samochody na nowo według dzisiejszych cen i uwzględnić stopień ich zużycia przez ostatnie 5 lat.
Zobacz także: Podział majątku po rozwodzie – spłata drugiego małżonka
Podział majątku przez sąd – ustalenie wysokości udziałów
Następnie sąd sprawdza, jaki udział w majątku wspólnym przysługuje każdemu z małżonków.
Art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że:
„Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.”
Zasada jest więc taka, że Twoje udziały w majątku wspólnym są równe udziałom Twojego małżonka.
Przykład:
Adrian i Olga byli małżeństwem. Adrian zarabiał 4.000 zł, a Olga 8.000 zł. Za zgromadzone środki małżonkowie kupili dom oraz dwa auta. Adrian i Olga mają równe udziały w zgromadzonym majątku – nie ma znaczenia wysokość ich zarobków.
Trzeba też pamiętać o treści art. 43 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym:
„Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku.”
Wniosek: Z ważnych powodów podział majątku pomiędzy Ciebie i małżonka może nastąpić w proporcji innej niż 50:50.
„Ważne powody” to pojęcie niezdefiniowane w przepisach. W mojej praktyce sądowej najczęściej spotykam się z ustaleniem nierównych udziałów w majątku wspólnym z uwagi na:
- uzależnienie od hazardu;
- trwonienie majątku wspólnego;
- przegraną znacznej części majątku w grach losowych;
- przeznaczanie znacznej części wspólnych środków na używki (alkohol, narkotyki).
Przykład:
Olga Z. domagała się ustalenia jej udziałów w majątku wspólnym wynoszących 80%. Jej małżonek, mimo że miał pracę, to przez wiele lat wydawał pieniądze na alkohol oraz był uzależniony od hazardu. Znaczną część majątku przegrał. Sąd ustalił udziały w majątku wspólnym w proporcji 80:20 z korzyścią dla Olgi Z.
Pamiętaj! O ustalenie nierównych udziałów musisz zawnioskować. Sąd nie podzieli majątku nierówno z urzędu, nawet jeżeli jeden z małżonków został uznany wyłącznie winnym rozkładu pożycia w postępowaniu rozwodowym.
Musisz też wykazać, że orzeczenie nierównych udziałów jest zasadne poprzez:
- udokumentowanie ważnych powodów,
- udowodnienie, że przyczyniłeś się w większym stopniu do powstania majątku wspólnego niż Twój małżonek.
Jak wskazał Sąd Okręgowy w Poznaniu w postanowieniu z dnia 15 maja 2018 roku (sygn. akt: XV Ca 1585/17):
„Żądanie ustalenie nierównych udziałów wymaga udowodnienia przez zgłaszającego je małżonka. W razie sporu w tym zakresie znajduje w pełni zastosowanie zasada wynikająca z art. 6 k.c., zgodnie z którą ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.”
Podział majątku przez sąd – rozliczenie nakładów
W kolejnym kroku sąd bada:
- czy zostały dokonane nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty któregoś z małżonków,
- czy zostały dokonane nakłady z majątku osobistego któregoś z małżonków na majątek wspólny.
Sąd kieruje się treścią art. 45 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który brzmi:
„Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.”
Wniosek: Masz roszczenie o zwrot wydatków oraz nakładów, które:
- zostały poczynione z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego Twojego małżonka,
- zostały poczynione z Twojego majątku osobistego na rzecz majątku wspólnego.
Przykład:
Magdalena i Daniel wzięli ślub. Para zamieszkała w domu, który Magdalena otrzymała w spadku po babci. Dom stanowił majątek osobisty Magdaleny. Małżonkowie ze wspólnych środków wyremontowali budynek. Daniel ma roszczenie wobec Magdaleny o zwrot nakładów poczynionych w czasie trwania ich związku małżeńskiego na nieruchomość. Wartość nakładów to 50 000 zł. Od Magdaleny na rzecz Daniela zostanie zasądzona kwota 25 000 zł.
Ważne! Nie będzie przysługiwał Ci zwrot wydatków oraz nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód.
Przykład:
Magdalena i Daniel wzięli ślub. Magdalena otrzymała w spadku dom po babci, . Dom stanowił majątek osobisty Magdaleny. Małżonkowie ze wspólnych środków wyremontowali budynek. Następnie dom został wynajęty. Dochód z czynszu stanowił dochód małżonków. Daniel nie ma roszczenia wobec Magdaleny o zwrot nakładów poczynionych w czasie trwania ich związku małżeńskiego na nieruchomość.
Warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 kwietnia 2015 roku, sygn. akt: I ACa 27/15:
,,Dla kwestii rozliczenia między małżonkami wydatków i nakładów poczynionych na majątek odrębny jednego z małżonków w oparciu o normę art. 45 KRO jest obojętne, czy chodzi o kwoty pobrane przez jednego z małżonków bezpośrednio z majątku wspólnego, czy też o kwoty otrzymane od drugiego z nich z jego majątku odrębnego. Formalnie nakładami są bowiem wydatki poniesione przez małżonków z majątku wspólnego lub majątku odrębnego każdego z nich i suma tych wydatków powinna być przedmiotem rozliczenia między nimi’’.
Aby sąd przyznał Ci zwrot nakładów, powinieneś je udokumentować. Musisz więc przedstawić dokumenty wykazujące poniesione nakłady oraz wydatki.
Z doświadczenia podpowiem Ci, że najbardziej przydatne dla wykazania nakładów przez sądem są:
- faktury oraz rachunki,
- zeznania świadków,
- a nawet dokumentację fotograficzną.
Podział majątku przez sąd – sposób podziału
W ostatnim etapie sąd zniesie współwłasność na jeden z trzech sposobów:
- poprzez podział w naturze,
- przyznanie jednemu z małżonków składniki majątkowe na wyłączną własność z obowiązkiem spłaty drugiego małżonka,
- poprzez podział cywilny.
Podział w naturze
Jeżeli będzie to możliwe, to sąd podzieli majątek na części i przyzna je małżonkom z ewentualnymi dopłatami.
Przykład:
Sąd przyznał Annie J. samochód o wartości 10 000 zł, a Tomaszowi J. samochód o wartości 20 000 zł. Sąd dodatkowo zasądził od Tomasza J. na rzecz Anny J. kwotę 5 000 zł tytułem dopłaty.
Przyznanie składników majątku jednemu z małżonków
Jeżeli majątku nie da się podzielić, to sąd może przyzna jednemu z małżonków składniki majątkowe na wyłączną własność. Jednocześnie zasądzi obowiązek spłaty drugiego małżonka.
Przykład:
W skład majątku wspólnego małżonków wchodzi tylko mieszkanie o wartości 200.000 Sąd przyznał je na wyłączną własność Annie J. oraz zasądził od niej kwotę 100 000 zł tytułem spłaty na rzecz Tomasza J.
Podział cywilny
Jeżeli:
- majątku nie da się podzielić,
- żaden z małżonków nie chce bądź nie może przejąć składników majątkowych na własność,
sąd zarządzi sprzedaż majątku w drodze licytacji, w wyniku której nastąpi podział pomiędzy małżonków uzyskanej w ten sposób kwoty.
Szukasz adwokata do sprawy o podział majątku?
Nasza Kancelaria Adwokacka posiada bogate doświadczenie w sprawach o podział majątku wspólnego po rozwodzie. Dokonanie podziału wspólnego majątku z pomocą adwokata może Cię uchronić przed wieloma niebezpieczeństwami i pułapkami.
Chętnie poprowadzimy Twoją sprawę. Możemy napisać dla Ciebie wniosek o podział majątku wspólnego. Udzielamy konsultacji dla klientów z Całej Polski!
Zapraszamy do współpracy!
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz