Wraz z upowszechnieniem się smartfonów coraz większym problem staje się robienie intymnych zdjęć lub filmów innym osobom oraz ich niepożądane rozpowszechnianie. Najczęściej ofiarami są byli partnerzy i partnerki – zwykle byli małżonkowie lub kochankowie. Utrwalanie i rozpowszechnianie nagich zdjęć lub filmów jest jednak przestępstwem z art. 191a KK i jest karalne. Mimo to czynów z art. 191a KK stale przybywa. Podczas gdy w 2011 stwierdzono ledwie 107 takich przestępstw, to w 2019 było ich już 400! W poniższym artykule opiszę czym jest przestępstwo, polegające na utrwalaniu wizerunku nagiej osoby bez jej zgody i jak sobie z nim radzić.
Szukasz adwokata od spraw karnych? Moja Kancelaria udziela konsultacji dla klientów z całej Polski, w tym także online i telefonicznie. Zapraszam do zapoznania się z moją ofertą (Adwokat Prawo Karne). Zapraszam o kontaktu:
Na czym polega przestępstwo utrwalania wizerunku nagiej osoby bez jej zgody z art. 191a KK?
Przestępstwo z art. 191a Kodeksu karnego penalizuje 2 osobne czyny:
- utrwalanie przy użyciu przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej,
- rozpowszechnianie wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej.
Każdy z tych czynów opiszę osobno. Nie oznacza to jednak, że takie zachowania nie mogą występować razem. Jest wręcz przeciwnie. Mianowicie często się zdarza, że ktoś robi komuś ukradkiem nagie zdjęcia, a następnie je rozpowszechnia. Takie działanie, mimo że składa się z 2 zachowań, jest jednym przestępstwem – z art. 191a KK.
Zanim przejdę do omówienia poszczególnych zachowań spójrzmy jak zdefiniowano niniejsze przestępstwo w Kodeksie karnym:
Art. 191a KK
- Kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, używając wobec niej przemocy, groźby bezprawnej, lub podstępu, albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie innej czynności seksualnej bez jej zgody rozpowszechnia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
- Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Jak widzisz, z poniższego przepisu jasno wynika, że ustawodawca wyodrębnił 2 typy zachowań: robienie nagich zdjęć (filmów) i rozpowszechnianie nagich zdjęć (filmów). A teraz opiszę każdą z tych czynności bardziej szczegółowo, abyś mógł ocenić, czy problem dotyczy także Ciebie.
Przeczytaj również: Rozpowszechnianie pornografii – przestępstwo z art. 202 KK
Utrwalanie wizerunku nagiej osoby bez jej zgody
Aby doszło do karalności czynu związanego z niepożądanym utrwalaniem wizerunku na podstawie art. 191a KK, musi ziścić się kilka przesłanek:
- Czyn musi dotyczyć wizerunku danej osoby. Chodzi więc o przedstawienie osoby w taki sposób, aby można było ją zidentyfikować. Zwykle dotyczy to całego ciała wraz z widoczną twarzą. Czasami jednak wystarczające jest wyeksponowanie fragmentu ciała, który jest na tyle charakterystyczny, że pozwala na zidentyfikowanie ofiary. Co ciekawe, niektórzy prawnicy za wizerunek uważają też głos ofiary, co w kontekście przestępstwa z art. 191a KK może być jednak bezużyteczne. Natomiast w niektórych przypadkach jako wizerunek może być także rozumiany fotomontaż.
- Wizerunek musi dotyczyć nagiej osoby. Przy czym nie chodzi o to, aby ofiara była naga „od stóp do głów”. Wystarczające jest, że odsłonięte są miejsca, które w naszym kręgu kulturowym chroni się z uwagi na potrzebę zachowania intymności.
- Wizerunek może dotyczyć także osoby w trakcie czynności seksualnej. Lepiej nie będę tu wyliczała przykładów wszystkich tego typu czynności. Nadmienię jedynie, że nie chodzi tylko o obcowanie płciowe „w jedynie słuszny sposób”, ale o wszelkie inne praktyki, które mają prowadzić do zaspokojenia seksualnego.
- Ofiara, w czasie czynności seksualnej, nie musi być naga.
- Sprawca używa: przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu. W praktyce oznacza to, że poddanie się przez ofiarę utrwaleniu wizerunku nie mogło nastąpić dobrowolnie. W sprawach z art. 191a KK stosunkowo rzadko używa się przemocy lub groźby. O wiele częściej mamy do czynienia z podstępem (np. wykonanie zdjęć z ukrycia, podczas snu lub upojenia alkoholowego).
Rozsyłanie intymnych zdjęć bez zgody
Nieco inaczej wygląda sytuacja, gdy sprawca nie dopuścił się utrwalania, a jedynie rozpowszechniania intymnych zdjęć lub filmów. Ten problem bardzo często występuje w sprawach o rozwód. W nich zdarza się bowiem, że byli małżonkowie lub kochankowie dysponują swoimi intymnymi zdjęciami i w akcie zemsty rozsyłają je różnym osobom.
Przestępstwo z art. 191a KK, w zakresie w jakim dotyczy rozpowszechniania, także dotyczy wizerunku nagiej osoby lub osoby praktykującej czynność seksualną. Jednakże w przeciwieństwie do utrwalania, sprawca rozpowszechniania nie musi uciekać się do przemocy, groźby lub podstępu. Ważne, że rozpowszechnianie nagich zdjęć byłego partnera ma miejsce bez jego zgody.
W praktyce to właśnie rozpowszechnianie nagich zdjęć byłego partnera jest tą czynnością, która wywołuje reakcję obronną. Bardzo często do utrwalenia nagich zdjęć lub filmów dochodzi bowiem za zgodą poszkodowanego. Dopiero rozpowszechnienie tych aktów wywołuje potrzebę sprowadzenia na sprawcę odpowiedzialności karnej. W szczególności gdy rozpowszechnienie ma miejsce w sieciach społecznościowych, w Internecie lub w kręgach rodzinno-towarzyskich. A niestety taka jest właśnie praktyka, że zdjęcia trafiają do sieci, kolegów z pracy, byłej żony lub męża, a nawet czasami do dalszej rodziny.
Zobacz także: Składanie fałszywych zeznań – art. 233 KK
Rozpowszechnianie nagich zdjęć byłego partnera (żony, męża)
Do przestępstwa z art. 191a Kodeksu karnego bardzo często dochodzi w sprawach o rozwód. W szczególności, jeżeli przyczyną rozwodu jest zdrada męża lub żony. Jeśli małżonek ma romans, a drugi z małżonków o tym wie, to stosunkowo łatwo może wejść w posiadanie krępujących materiałów. Najczęściej do wejścia w posiadanie tego typu materiałów dochodzi w 3 sytuacjach:
- z raportu detektywa,
- w wyniku uzyskania dostępu do Facebooka, Messengera, Whatsup, e-mail lub do smartfona z historią SMS i galerią zdjęć,
- zdarza się też, że sprawca sam wykonał zdjęcia (filmy).
W sprawach o rozwód należy pamiętać, że materiał z nagraniem aktu zdrady może być bardzo pomocny w udowodnieniu winy za rozpad małżeństwa. Jednak jeśli już wejdzie się w posiadanie tego typu materiałów, to należy zachować zimną krew, aby nie upowszechnić ich niepowołanym osobom. Dlatego w sprawie o rozwód wszelkie czynności należy najpierw skonsultować ze swoim adwokatem.
Sprawdź również: Skutki prawne potrącenia na pasach
Konsekwencje rozsyłania nagich zdjęć byłej żony lub męża
Utrwalanie i rozpowszechnianie nagich zdjęć byłego partnera jest w Polsce karalne. Zgodnie z Kodeksem karnym, za tego typu przestępstwo grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Jednakże nie oznacza to jeszcze, że sprawca takiego działania na pewno trafi do więzienia. Prawo karne jest bowiem tak skonstruowane, że sądy mają wiele instrumentów, aby zastąpić karę pozbawienia wolności mniej dolegliwymi karami, np. ograniczeniem wolności lub grzywną. Za rozpowszechnianie nagich zdjęć byłego partnera nie jest aż tak łatwo trafić do więzienia. Bynajmniej nie oznacza to, że wspomniane inne kary będą dla sprawcy mało dolegliwe.
Aby jednak w ogóle doszło do odpowiedzialności karnej ofiara powinna złożyć wniosek o ściganie. Przestępstwo z art. 191a KK nie jest bowiem ścigane z urzędu.
Szantażowanie nagimi zdjęciami przy rozwodzie
A co zrobić, jeśli były małżonek dopuszcza się szantażowania nagimi zdjęciami przy rozwodzie? W takiej sytuacji może dojść do wyczerpania znamion 2 przestępstw:
- utrwalania wizerunku nagiej osoby bez jej zgody (art. 191a KK),
- oraz groźby karalnej (art. 190 KK).
Szantaż stanowi zwykle groźbę karalną. Przestępstwo to zostało zdefiniowane w art. 190 KK, który stanowi:
„Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”
To przestępstwo także podlega ściganiu na wniosek pokrzywdzonego. W praktyce największą barierą do pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności karnej jest przełamanie uczucia wstydu i strachu przez ofiarę. Jednak uleganie szantażom nigdy nie jest dobrym pomysłem. Zwykle jest tak, że szantażysta nie wyzbywa się krępujących ofiarę materiałów i wraca do ofiary z coraz to nowymi żądaniami. Warto więc jak najszybciej stawić czoła problemowi zamiast od niego uciekać.
Potrzebujesz pomocy adwokata?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach karnych i sprawach rozwodowych działam w CAŁEJ POLSCE!
Udzielam także konsultacji telefonicznych oraz konsultacji online. Pamiętaj, że rozpowszechnianie nagich zdjęć lub filmów to poważna sprawa, dlatego warto skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego.
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych.Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
czy karze i ściganiu podlega rozpowszechnianie nagich zdjęć jednak nie obejmujących twarzy, nie pozwalających na rozpoznanie osoby na zdjęciu?
Czy jeśli sprawa jest w prokuraturze i została zawieszona mimo dowodów nogę się odwołać? Mojej córki zdjęcia krążą wszędzie i nikt z tym nic nie robi.
Czy wniesienie nagrania sceny intymnej, otrzymanego od osób postronnych jednorazowo tylko i wyłącznie do Sądu (sprawa rozwodowa) wyczerpuje znamiona rozpowszechniania?