W ostatnim artykule – „Poświadczenie nieprawdy – jak się bronić”, opisałam na czym polega przestępstwo z art. 271 KK i jakie są możliwe linie obrony. Aby przybliżyć przestępstwo poświadczenia nieprawdy z art. 271 § 1 KK warto opisać je na przykładzie najpopularniejszych sytuacji i dokumentów, których może dotyczyć. jak dokumentacja medyczna, dokumenty zamówień publicznych, faktury, dokumenty związane z zatrudnieniem oraz akty notarialne. Zapraszam do przeczytania artykułu – „Poświadczenie nieprawdy – przykłady”.
Jeśli Ty (lub Twój bliski) zostałeś oskarżony o poświadczenie nieprawdy, to możesz zlecić mojej Kancelarii Adwokackiej obronę. Zapraszam do zapoznania się z ofertą Kancelarii (Adwokat Sprawy Karne Poznań) oraz do kontaktu.
Poświadczenie nieprawdy przez lekarza
Poświadczenie nieprawdy często dotyczy dokumentacji medycznej. Stosunkowo często bywa popełniane przez lekarzy medycyn, w tym także przez lekarzy medycyny pracy.
Dokumentacja medyczna ze względu na jej istotność w różnych sferach (zdrowotnej, pracowniczej, ubezpieczeniowej) nosi cechy zaufania publicznego.
Lekarz może być sprawcą przestępstwa określonego w art. 271 § 1 KK (poświadczenie nieprawdy) zarówno jako funkcjonariusz publiczny, jak i osoba upoważniona do wystawienia dokumentu. Jednakże w większości przypadków lekarz występuje w roli osoby upoważnionej do wystawienia dokumentu i to na tej podstawie jest ustalana kwestia jego odpowiedzialności karnej. Co ważne, z uwagi na to, że art. 271 § 1 KK nie dzieli dokumentów na publiczne i prywatne. Dlatego nie ma znaczenia, czy dokument, w którym poświadczono nieprawdę wystawił lekarz zatrudniony w podmiocie leczniczym, czy też lekarz udzielający świadczeń w ramach prywatnej praktyki.
Wystawiane przez lekarza orzeczenie lekarskie (zaświadczenie, opinia) stanowi dokument, który z uwagi na swoją treść, tj. określenie stanu zdrowia pacjenta, ma znaczenie prawne. Nadto historia choroby pacjenta stanowi dokument w rozumieniu art. 115 § 14 KK, jak i w rozumieniu art. 271 § 1 KK, co oznacza, że jest dokumentem podlegającym wystawieniu i potwierdzającym okoliczności mające znaczenie prawne.
Lekarz – jako osoba ustawowo uprawniona do wystawienia dokumentu w postaci orzeczenia lekarskiego (zaświadczenia, opinii) – może ponieść odpowiedzialność karną z art. 271 § 1 KK. Taka sytuacja zajdzie w przypadku umyślnego poświadczenia nieprawdy co do okoliczności mającej znaczenie prawne. Jednocześnie poświadczenie nieprawdy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą może zostać zakwalifikowane z artykułu przewidującego surowszą karę, tj. art. 271 § 3 KK
Przykłady poświadczenia nieprawdy przez lekarza
Poświadczenie nieprawdy – o którym mowa w art. 271 § 1 KK – przez lekarza może nastąpić w różnych formach:
- wydanie zaświadczenia stwierdzającego okoliczność nieistniejącą np. wpisanie choroby, na którą w rzeczywistości pacjent nie cierpi, orzeczenie niezdolności do pracy w sytuacji, gdy pacjent może pracować, potwierdzenie odbycia wizyty przez pacjenta, gdy w rzeczywistości do niej nie doszło;
- przeinaczenie okoliczności dotyczących stanu zdrowia pacjenta;
- zatajenie istotnych informacji o stanie zdrowia pacjenta np. wydanie zaświadczenia osobie ubiegającej się o uzyskanie uprawnień kierowcy, że nie ma wady wzroku, podczas gdy pacjent w rzeczywistości ją posiada.
Co ważne, aby można było zakwalifikować poświadczenie nieprawdy w zaświadczeniu lekarskim jako czyn podlegający odpowiedzialności z art. 271 § 1 KK musi ono być kategoryczne. Oznacza to, że wpisanie przez lekarza w dokumencie medycznym zwrotu „podejrzewam u X przewlekłą chorobę…” nie uzasadnia zakwalifikowania zachowania lekarza jako czynu z art. 271 § 1 KK.
Za przestępstwo poświadczenia nieprawdy uznaje się także samo podpisanie prze lekarza dokumentu niezgodnego z prawdą, chociażby był on sporządzony przez inną osobę np. praktykanta, studenta.
W praktyce w toku wykonywania tak odpowiedzialnego zawodu i ciągłej pracy pod presją, mogą się pojawić omyłki i błędy. Stąd w razie postawienia zarzutów lekarzowi z art. 271 § 1 KK bardzo ważna jest staranna obrona. Skazanie może bowiem doprowadzić do zakończenia kariery medycznej.
Przeczytaj także: Potrącenie rowerzysty
Poświadczenie nieprawdy w zamówieniach publicznych
Obrót w trybie zamówień publicznych jest ściśle reglamentowany przez przepisy prawa, co służy ochronie mienia publicznego. Powyższe uzasadnia tezę, że dokumentacja wystawiana w tym trybie nosi cechę zaufania publicznego.
Objęte omawianym przepisem (art. 271 § 1 KK) są zarówno dokumenty wystawiane przez oferenta (a późniejszego wykonawcę), jak również przez zamawiającego. Dotyczy to wszelkich dokumentów, wystawianych zarówno na etapie zawierania, jak i wykonania umowy np. protokoły odbioru sporządzane zgodnie z zawartą umową, potwierdzenie przez oferenta zgodności z oryginałem dokumentu świadczącego o jego kwalifikacjach, kosztorysu.
W praktyce, składanie oferty w ramach zamówień publicznych zwykle ma miejsce pod presją. Nierzadko na skompletowanie wszystkich dokumentów i zaświadczeń jest bardzo mało czasu. W takich warunkach łatwo jest popełnić błąd.
Zobacz również: Prawa osoby zatrzymanej
Poświadczenie nieprawdy przez pracodawcę (księgową, kadrową)
Na wstępie należy podkreślić, że umowa o pracę nie jest dokumentem w rozumieniu art. 271 § 1 KK, co oznacza, że nie jest objęta ochroną przewidzianą tym przepisem.
Istotne jest jednak to, że poświadczenie nieprawdy co do zatrudnienia może zaistnieć nie tylko w umowie o pracę, ale także w innych dokumentach związanych z zatrudnieniem. Przyjmuje się, że dokumentem objętym ochroną z art. 271 § 1 KK jest świadectwo pracy oraz zaświadczenie o zatrudnieniu.
Stąd poświadczenie nieprawdy bardzo często jest popełniane przez kadrowych, księgowych i pracodawców.
Co ważne, odpowiedzialności karnej za czyn określony w art. 271 § 1 KK będzie podlegała jedynie osoba, która była upoważniona do wystawienia dokumentu. Oznacza to, że osoba nieupoważniona np. osoba, która nie była pracownikiem danej jednostki organizacyjnej, w imieniu której wystawiono dokument nie będzie podlegała odpowiedzialności karnej za czyn z art. 271 § 1 KK
Warto wskazać, że w orzecznictwie sądów panuje spór co do sytuacji, gdy ta sama osoba występuje w podwójnej roli – jako pracodawca wystawiający dokument i jako pracownik objęty tym dokumentem. Uznawano bowiem, że nie powinno się stosować art. 271 § 1 KK do dokumentów wystawianych wyłącznie dla potrzeb własnych. Ten pogląd został jednakże zweryfikowany przez Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa, który wydając wyrok w dniu 22 grudnia 2016 roku w sprawie o sygn. VIII K 602/13 uznał za dopuszczalne stosowanie art. 271 § 1 KK w przypadku podwójnej roli. W rozpatrywanej sprawie Sąd orzekał o przypadku, gdy prezes zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wystawił zaświadczenie zawyżające jego własne wynagrodzenie.
Warto także wspomnieć, że dokumentami w rozumieniu art. 271 § 1 KK są również dokumenty pracownicze wystawiane na podstawie przepisów szczególnych.
Zobacz także: Prowadzenie pojazdu po alkoholu – art. 87 KW
Poświadczenie nieprawdy na fakturze
Poświadczenie nieprawdy w rozumieniu art. 271 § 1 KK znajduje zastosowanie do faktur VAT. Powyższe już od wielu lat jest wręcz bezdyskusyjne.
Aby można było zastosować odpowiedzialność karną z art. 271 § 1 KK sprawca musiał być upoważniony do wystawienia faktury.
Jak określa się, czy dana osoba jest upoważniona do wystawienia faktury? Otóż jest nią osoba będąca podatnikiem VAT, a więc prowadząca działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług.
Poświadczenie nieprawdy może dotyczyć różnych okoliczności wykazywanych na fakturze:
- rodzaju czy wielkości wykonanego świadczenia,
- zakresu wykonanych usług,
- podmiotu wykonującego albo otrzymującego świadczenie,
- daty wykonania świadczenia,
- ceny jednostkowej towaru lub usług bez kwoty podatku,
- kwoty wszelkich upustów lub obniżek cen,
- stawki podatku,
- sumy wartości sprzedaży netto,
- kwoty należności ogółem.
Poza granicą penalizacji omawianego przepisu pozostają tego rodzaju zachowania, które dotyczą elementów faktury niewpływających na ustalenie wysokości należności publicznoprawnej np.:
- adres podmiotu,
- znak graficzny,
- strona wizualna,
- kolejny numer faktury,
- nazwa towaru (o ile nie jest ściśle powiązana z ustaleniem wysokości stawki podatku).
Najdalej idącym fałszerstwem jest faktura pusta. Czyli faktura opisująca zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało.
Warto pamiętać, że faktura zaliczkowa również może być przedmiotem czynu z art. 271 § 1 KK. To samo dotyczy faktur korygujących.
Poświadczenie nieprawdy przez notariusza
Za przestępstwo fałszu intelektualnego określonego w art. 271 § 1 KK (poświadczenie nieprawdy) może odpowiadać zarówno notariusz jako funkcjonariusz publiczny w rozumieniu ustawy karnej. Podobnej odpowiedzialności może podlegać też asesor notarialny zastępujący notariusza – jako osoba upoważniona do wystawienia dokumentu.
Badanie dokumentów przez notariusza
Pamiętaj, że notariusz ma obowiązek dokonania swoistego „badania” autentyczności przedkładanych mu dokumentów. W przypadku, gdy treść dokumentu nie jest w rzeczywistości zgodna z prawdą, ale sam dokument odpowiada wymogom przepisów prawa i nie nosi widocznych śladów fałszerstwa, notariuszowi nie można uczynić ani zarzutu niedopełnienia obowiązku staranności zawodowej, ani odpowiedzialności karnej i cywilnej.
Staranność notariusza zmierzająca do zapobieżenia poświadczenia nieprawdy co do okoliczności mającej znaczenie prawne skupić się powinna na dwóch czynnościach:
- na badaniu autentyczności przedkładanych mu dokumentów,
- na ocenie oświadczeń woli składanych przez strony.
W przypadku, gdy notariusz ma wątpliwości co do prawdziwości i autentyczności danego dokumentu, powinien odmówić dokonania czynności notarialnej.
Odpowiedzialność notariusza z art. 271 § 1 KK
Odpowiedzialność karna notariusza za poświadczenie nieprawdy z art. 271 § 1 KK jest możliwa wyłącznie w sytuacji, gdy poświadczone nieprawdziwie okoliczności pierwotnie pochodzą od notariusza.
Analogicznie należy ocenić zawarte przez notariusza w treści aktu notarialnego sformułowania, zgodnie z którymi „przy sporządzeniu niniejszego aktu notarialnego strony okazały następujące dokumenty” w sytuacji, gdy w rzeczywistości strony nie przedstawiły tych dokumentów bądź gdy dokumenty te wskazują, że nie są one autentyczne.
Natomiast niemożliwe jest przypisanie notariuszowi odpowiedzialności karnej za czyn z art. 271 § 1 KK w przypadku, gdy nieprawdziwe informacje zawarte w treści aktu notarialnego pochodzą pierwotnie od stawających do aktu stron (i to bez względu na stan świadomości samego notariusza).
Powyższe oznacza, że uchybienie wzorowi postępowania notariusza będzie zachodziło jedynie wtedy, gdy notariusz, działając świadomie, poświadczy okoliczność, która w rzeczywistości nie miała miejsca, a wykazuje znaczenie prawne.
Pamiętaj, że udowodnienie notariuszowi, że zawarte przez niego w akcie notarialnym twierdzenia nie odzwierciedlają prawdziwego stanu rzeczy, wymaga ustalenia, czy wystawiony dokument ma walor aktu notarialnego. Dopiero pozytywne przesądzenie tej kwestii pozwala uznać, że akt notarialny posiada cechy dokumentu urzędowego i może stanowić przedmiot czynności wykonawczej na gruncie art. 271 § 1 KK. Natomiast uznanie, że konkretny dokument pozbawiony jest tych cech, od których zależy jego specjalny status prawny, prowadzi do wniosku o niemożliwości popełnienia przestępstwa poświadczenia nieprawdy przez notariusza.
Dziękuję za przeczytanie artykułu „Poświadczenie nieprawdy – przykłady„. Być może zainteresują Cię także inne wpisy na moim blogu.
Czy Ty lub Twój bliski potrzebujesz pomocy adwokata?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach działam w CAŁEJ POLSCE!
Masz pytania? Napisz! Zadzwoń!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
UWAGA! W powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej ani jej substytutu. Nie może też stanowić inspiracji do obrony w procesie karnym. Jeśli jesteś oskarżony w sprawie karnej koniecznie skontaktuj się z adwokatem!
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych.Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz