Posługiwanie się cudzym dokumentem jest przestępstwem uregulowanym w art. 275 Kodeksu karnego. Pod tym przepisem mogę kryć się różne zachowania – od stosunkowo niewinnych, aż do poważnych przestępstw związanych z kradzieżą tożsamości. W tym artykule opiszę na czym polega posługiwanie się cudzym dokumentem oraz jaka kara za to grozi.
Potrzebujesz pomocy adwokata? A może chcesz pomóc bliskiej Ci osobie? Zapraszam do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii Adwokackiej (Adwokat Sprawy Karne). W trudnych sprawach reprezentuję klientów z całej Polski. Zapraszam do kontaktu.
Główne wnioski
- Posługiwanie się cudzym dokumentem stanowi przestępstwo na gruncie polskiego prawa karnego.
- W tym kontekście należy wyróżnić dokument tożsamości oraz dokument stwierdzający tożsamość.
- Posługiwanie się cudzym dokumentem może stanowić również formę oszustwa bądź pozostawać w zbiegu z przestępstwami związanymi z zaborem mienia.
- Przestępstwo to jest ścigane z oskarżenia publicznego.
Na czym polega posługiwanie się cudzym dokumentem?
Zgodnie z art. 275 § 1 KK:
kto posługuje się dokumentem stwierdzającym tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe lub dokument taki kradnie lub go przywłaszcza, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Co jednak istotne, tej samej karze podlega osoba, która bezprawnie przewozi, przenosi lub przesyła za granicę dokument stwierdzający tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe (art. 275 § 2 KK).
Przedmiotem ochrony jest tutaj bezpieczeństwo obrotu prawnego. Chodzi o to, żeby chronić osoby, które identyfikują i weryfikują tożsamość innych osób posługujących się dokumentami. Takie dokumenty jak dowody osobiste, paszporty, czy legitymacje muszą korzystać ze specjalnej ochrony. Muszą dawać pewność i wiarygodność.
Przeczytaj również: Poświadczenie nieprawdy (art. 271 § 1 KK) – jak się bronić
Co oznacza „posługiwanie się” z art. 275 KK
Jak widzisz, posługiwanie się cudzym dokumentem jest karalne. Ale co właściwie oznacza „posługiwać się” cudzym dokumentem? Przyjmuje się, że chodzi o używanie go w taki sposób, aby dowodził okoliczności, które potwierdza.
Na przykład:
Używanie cudzego dowodu osobistego, aby podszyć się pod tożsamość osoby z ego dowodu.
Pomocną jest interpretacja w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 10 listopada 1999 roku (sygn. akt II AKa 188/99). W orzeczeniu tym stwierdzono, iż odpowiedzialność za posłużenie się fałszywym dowodem tożsamości (art. 275 KK) zachodzi nie tylko wtedy, gdy sprawca dowód taki okazuje, ale i wtedy, gdy przy legitymowaniu powołuje się na treść cudzego dokumentu przy nim znalezionego.
Warto jeszcze zaznaczyć, iż opisywane przestępstwo ma charakter powszechny. Oznacza to więc, że może je popełnić każdy człowiek. Sprawca może się go dopuścić wyłącznie umyślnie – z zamiarem bezpośrednim albo ewentualnym.
Zastanówmy się teraz, czym w praktyce jest dokument stwierdzający tożsamość. Okazuje się bowiem, że kwestia ta wcale nie jest taka prosta, jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka.
Zobacz także: Poświadczenie nieprawdy na fakturze – art. 271a KK
Dokument stwierdzający tożsamość – definicja
Na wstępie należy zaznaczyć, iż w polskim prawie nie ma żadnej definicji dokumentu stwierdzającego tożsamość. Niemniej jednak praktyka wskazuje, że funkcję taką może pełnić:
- dowód osobisty (art. 4 ustawy o dowodach osobistych);
- paszport, w tym również paszport tymczasowy, paszport dyplomatyczny, paszport służbowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych (art. 2 pkt 2 ustawy o dokumentach paszportowych);
- dokument podróży w przypadku cudzoziemców (art. 3 pkt 3 ustawy o cudzoziemcach);
- wiza – zarówno krajowa, jak i Schengen (art. 58 ustawy o cudzoziemcach);
- karta pobytu cudzoziemca – stałego lub tymczasowego (art. 226 ustawy o cudzoziemcach).
Ponadto za dokument stwierdzający tożsamość można uznać również polski dokument podróży lub tożsamości dla cudzoziemca, a także dokument potwierdzający posiadanie zgody na pobyt tolerowany.
I jeszcze jedno. Oprócz dokumentów stwierdzających tożsamość, w obrocie funkcjonują również dokumenty umożliwiające ustalenie tożsamości. Jako przykład można tutaj wskazać prawo jazdy lub legitymację studencką.
Na czym polega różnica pomiędzy tymi dwoma rodzajami dokumentów? Otóż dokumenty stwierdzające tożsamość (np. dowód osobisty, paszport) odnoszą się do tożsamości danej osoby, z kolei dokumenty umożliwiające ustalenie tożsamości (np. legitymacja, prawo jazdy) poświadczają posiadanie pewnych kategorii uprawnień przez określoną osobę.
Potwierdził to także Sąd Apelacyjny w Warszawie (sygn. akt II AKa 149/90), który stwierdził, że wszelkie legitymacje, zatem szkolna, nie mają charakteru dokumentu stwierdzającego tożsamość. Legitymacja szkolna nie stanowi też dokumentu poświadczającego prawa majątkowe. Tym samym dokument w postaci legitymacji nie podlega ochronie z art. 275 § 1 KK.
Sprawdź także: Poświadczenie nieprawdy – przykłady
Użycie dokumentu stwierdzającego prawa majątkowe
Zgodnie z art. 275 § 1 KK karalne jest również posługiwanie się cudzym dokumentem stwierdzającym prawa majątkowe. W praktyce pojawia się tutaj kolejny problem, ponieważ przepisy nie zawierają katalogu praw majątkowych oraz niemajątkowych. Z pomocą przychodzi jednak doktryna, w której poprzez prawa majątkowe rozumie się prawa, które realizują interes ekonomiczny danego podmiotu, a także prawa wynikające bezpośrednio lub pośrednio z interesu ekonomicznego danego podmiotu.
Co konkretnie może więc być prawem majątkowym? Otóż w tym kontekście można wskazać na przykład:
- postanowienie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku,
- akt notarialny,
- dokument poświadczający nabycie danej rzeczy (umowa sprzedaży).
Czy posługiwanie się cudzym dokumentem może zostać uznane za oszustwo? Odpowiem na to pytanie za chwilę.
Posługiwanie się cudzym dokumentem a oszustwo
Z punktu widzenia sprawcy należy zwrócić uwagę, iż możliwy jest zbieg przestępstwa polegającego na posługiwaniu się cudzym dokumentem oraz oszustwa. Dochodzi do niego wówczas, gdy sprawca wprowadza inną osobę w błąd, posługując się przy tym cudzym dokumentem.
Co więcej, jeżeli przedmiotem przestępstwa jest kradzież dokumentów (na przykład portfela lub torebki, gdzie znajduje się dowód osobisty), może dojść do zbiegu posługiwania się cudzym dokumentem z jednym z przestępstw polegających na zaborze mienia.
To bardzo niekorzystna sytuacja dla sprawcy, ponieważ w takich okolicznościach zachodzi ryzyko surowszej odpowiedzialności karnej.
Zastanówmy się teraz, jak wygląda ściganie omawianego przestępstwa.
Ściganie przestępstwa
Przestępstwo posługiwania się cudzym dokumentem jest ścigane z urzędu. Oznacza to, że będąc pokrzywdzonym w tego rodzaju sprawie, możesz zawiadomić prokuraturę lub najbliższą jednostkę Policji o zdarzeniu, które Cię spotkało. To na tyle poważne czyny, że organy ścigania zajmą się nimi automatycznie po Twoim zgłoszeniu. Nie będziesz musiał składać prywatnego aktu oskarżenia.
Czy Ty lub Twój bliski potrzebujesz pomocy adwokata?
Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola.
W trudnych sprawach działam w CAŁEJ POLSCE!
Umów się na konsultację!
Adwokat
Marlena Słupińska-Strysik
e-mail: biuro@slupinska.eu
tel. 61 646 00 40
tel. 68 419 00 45
tel. 52 511 00 65
UWAGA! W powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej ani jej substytutu. Nie może też stanowić inspiracji do obrony w procesie karnym. Jeśli jesteś oskarżony w sprawie karnej koniecznie skontaktuj się z adwokatem!
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych. Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz