Odwołanie darowizny między małżonkami jest możliwe tylko w wyjątkowych okolicznościach. Darczyńca może cofnąć darowiznę, jeśli obdarowana osoba dopuściła się rażącej niewdzięczności lub w przypadku darowizny jeszcze niewykonanej, gdy znacząco pogorszyła się sytuacja majątkowa darczyńcy. Odwołanie następuje przez pisemne oświadczenie darczyńcy doręczone obdarowanemu.
Czy można odwołać darowiznę na rzecz małżonka?
Odwołanie darowizny na rzecz małżonka jest dopuszczalne przede wszystkim wtedy, gdy obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności. Zgodnie z art. 900 KC, odwołanie darowizny następuje wówczas poprzez pisemne oświadczenie darczyńcy skierowane do obdarowanego małżonka. W oświadczeniu takim należy stwierdzić wolę cofnięcia przedmiotu darowizny oraz podać przyczynę. Oświadczenie powinno być doręczone obdarowanemu osobiście lub listem poleconym.
Darowizny nie można odwołać jednak po upływie jednego roku od momentu, gdy darczyńca dowiedział się o rażącej niewdzięczności obdarowanego.
🤓 Dowiedz się więcej – Czy można cofnąć darowiznę po 10 latach? ⏳
Z jakich powodów można odwołać darowiznę w stosunku do jednego z małżonków? – 2 powody!
Przesłanki cofnięcia darowizny to m.in.:
- Rażąca niewdzięczność obdarowanego – polega na celowym, szkodliwym zachowaniu obdarowanego względem darczyńcy, np. pobicie, zniewaga, kradzież, odmowa opieki w chorobie.
- Niedostatek darczyńcy – jeśli darowizna nie została jeszcze dokonana, darczyńca może ją odwołać, np. gdy wystąpi taka zmiana w stanie majątkowym darczyńcy, że wykonanie darowizny spowodowałoby uszczerbek dla własnego utrzymania darczyńcy bądź dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Jeśli darowizna została dokonana wówczas darczyńcy przysługuje roszczenie względem obdarowanego o dostarczanie środków utrzymania.
Odwołanie darowizny dokonanej na rzecz małżonka a rażąca niewdzięczność obdarowanego
Rażąca niewdzięczność to zachowanie obdarowanego skrajnie naganne. Musi być to celowe, wymierzone w darczyńcę działanie. Będzie to m.in.:
- popełnienie przestępstwa na szkodę darczyńcy, tj. pobicie, znieważenie, oszustwo;
- wyzbycie się zobowiązań względem darczyńcy, np. odmowa opieki, porzucenie w chorobie.
Sądy analizują kontekst sytuacji. Darczyńca musi wykazać, że obdarowany umyślnie naraził go na poważną stratę lub krzywdę. Przy ocenie niewdzięczności zwraca się uwagę na charakter czynu, jego skutki i intencje obdarowanego.
💡 Przykład:
Matka przekazała córce i zięciowi znaczną darowiznę w postaci środków finansowych na budowę domu, oczekując w zamian opieki i wsparcia na starość. Po rozwodzie zięć zerwał kontakty z rodziną, zaprzestał spłacania wspólnego kredytu hipotecznego oraz nie wywiązywał się z przyjętych zobowiązań wobec darczyńcy. Sąd uznał takie zachowanie za przejaw rażącej niewdzięczności, godzącej w dobro darczyńcy i orzekł o skutecznym odwołaniu darowizny.
Odwołanie darowizny a niedostatek darczyńcy
Sytuacją uzasadniająca odwołanie darowizny jeszcze niewykonanej jest przypadek, w której darczyńca po zawarciu umowy darowizny popadnie w niedostatek. Wystarczy, że jego sytuacja majątkowa ulegnie pogorszeniu do tego stopnia, że wykonanie darowizny zagrozi jego podstawowemu utrzymaniu lub uniemożliwi wywiązanie się z obowiązków alimentacyjnych. W takim przypadku darczyńca ma prawo odwołać darowiznę przed jej spełnieniem.
💡Przykład:
Mężczyzna kupił mieszkanie z zamiarem przekazania go żonie jako darowizny. Po utracie pracy i zaciągnięciu zobowiązań finansowych okazało się, że spełnienie darowizny zagrozi jego zdolności do samodzielnego utrzymania się. W takiej sytuacji może skutecznie odwołać darowiznę przed jej wykonaniem.
Stosownie do art. 897 KC, jeśli darowizna została już wykonana, a darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany jest obowiązany – w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia – dostarczać mu środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
Jak się bronić przed zwrotem darowizny między małżonkami?
Obdarowany może bronić się przed odwołaniem darowizny od współmałżonka. Najważniejsze jest wykazanie, że brak jest przesłanki rażącej niewdzięczności, np. że jego czyny były nieumyślne.
Jeśli darczyńca formalnie wybaczył zdarzenie (słownie, a później to udokumentował), traci prawo do odwołania darowizny. Obdarowany może także podnieść, że sytuacja miała inny kontekst. np. darczyńca był prowokatorem konfliktów.
W jaki sposób następuje zwrot darowizny?
Odwołanie darowizny powoduje obowiązek zwrotu otrzymanego świadczenia. W zależności od rzeczy darowanej, oto kilka sposobów na zwrot przedmiotu darowizny:
- darowizna ruchomości lub pieniędzy – obdarowany zwraca rzecz albo sumę pieniędzy odpowiadającą wartości daru.
- darowizna nieruchomości – obdarowany musi spisać akt notarialny przenoszący własność nieruchomości na darczyńcę, a następnie dokonać wpisu w księdze wieczystej.
- koszty i nakłady – obdarowany może żądać zwrotu uzasadnionych nakładów poniesionych przy darowiźnie, np. remontu darowanej nieruchomości.
Odwołanie darowizny między małżonkami – podsumowanie
✔️ Darowizna to umowa, w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Zatem darowizna to nieodpłatne przekazanie własności rzeczy lub prawa innemu podmiotowi.
✔️ Darowizna między małżonkami nie można zostać odwołana bez uzasadnienia – działania obdarowanego muszą spełniać warunek rażącej niewdzięczności lub musi wystąpić realny niedostatek darczyńcy.
✔️ Zwrot przedmiotu darowizny z powodu rażącej niewdzięczności pomiędzy małżonkami następuje poprzez złożenie przez darczyńcę oświadczenia o jej odwołaniu, które musi zostać skutecznie doręczone obdarowanemu.
✔️ Obdarowany ma prawo nie zgodzić się z odwołaniem darowizny już na etapie przedsądowym, przedstawiając własne stanowisko – np. kwestionując podstawy faktyczne lub prawne odwołania. W przypadku dalszego sporu, darczyńca może skierować sprawę na drogę postępowania sądowego.
✔️ W razie wątpliwości najlepiej skonsultować się z prawnikiem, który pomoże odpowiednio sformułować oświadczenie i przeprowadzić procedurę zwrotu.
Źródło:
- https://arslege.pl/forma-odwolania-darowizny/k9/a6423/
- https://arslege.pl/niedostatek-darczyncy/k9/a6420/
Adwokat w Poznaniu. Specjalistka od spraw rodzinnych i spadkowych.Posiada bogatą praktykę w sprawach o rozwód, podział majątku, kontakty z dziećmi, władzę rodzicielską i opiekę nad dziećmi.
Specjalizuje się zwłaszcza w trudnych rozwodach – gdy w grę wchodzi podział majątku firmowego, walka o winę lub o dzieci. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także
podyplomowe studia z zakresu rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Następnie ukończyła aplikację radcowską i zdała egzamin radcowski. Wykonywała zawód radcy prawnego. Obecnie wykonuje zawód adwokata. Prowadzi praktykę adwokacką w Poznaniu,
Wolsztynie oraz w Świeciu. W trudnych sprawach o rozwód oraz o podział majątku wspólnego reprezentuje klientów w całej Polsce.
Autorka licznych publikacji z zakresu prawa rodzinnego i cywilnego.
e-mail: biuro@slupinska.eu
Dodaj komentarz