Prawo spadkowe i zachowek
Kancelaria reprezentuje klientów w sprawach spadkowych, w tym w szczególności w sporach sądowych o zachowek. Posiadamy bogate doświadczenie w prowadzeniu spraw spadkowych. Jeżeli spadkodawcy nie zadbali o odpowiednie uregulowanie swoich spraw na wypadek śmierci, to toczące się po nich sprawy spadkowe mogą okazać się skomplikowane.
Kancelaria oferuje pomoc w szczególności w następujących sprawach z zakresu prawa spadkowego:
- Pomoc w przygotowaniu testamentu
- Pomoc w organizacji sukcesji majątku
- Sukcesja przedsiębiorstwa
- Sprawy o zachowek
- Niegodność dziedziczenia
- Wydziedziczenie
- Wzruszenie (podważenie) testamentu
- Umowy o spadek
- Zapisywanie majątku (umowy dożywocia, darowizny, służebności mieszkania).
Chcesz uregulować sprawy spadkowe?
Reprezentujemy klientów w sprawach spadkowych, w tym w sporach o zachowek, wydziedziczenie, niegodność i przy dziale spadku.
Podatki od spadków
W Polsce obowiązują podatki od spadków. Nabycie spadku jest obciążone podatkiem o ile jego wartość przekracza kwotę wolną od podatków. Wysokość kwoty wolnej od podatku od spadków zależy od przynależności do jednej z trzech grup podatkowych. Im bliższy stopień pokrewieństwa między spadkodawcą a spadkobiercą, tym kwota wolna od podatku jest wyższa, a więc podatek jest niższy. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.
Jeśli do nabycia spadku dochodzi przez najbliższą rodzinę (małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, ojciec, matka), to spadkobierca może liczyć na zwolnienie od podatku. W tym celu musi jednak spełnić formalne warunki przewidziane przez prawo. Nabycie spadku powinno zostać zgłoszone do właściwego urzędu skarbowego. W przypadku zaniechania tego obowiązku podatnik – spadkobierca powinien się liczyć z sankcjami.
Kancelaria oferuje pomoc w prowadzeniu spraw związanych z prawem spadkowym i rozliczeniami podatku od spadków. Współpracujemy z biurem rachunkowym, dzięki czemu jesteśmy w stanie kompleksowo zaopiekować się klientem.
„Pomagamy naszym klientom uzyskać najlepsze rozstrzygnięcia w sprawach spadkowych. Posiadamy doświadczenie i wiedzę gwarantujące rzetelne wsparcie prawne.”
Mecenas Marlena Słupińska-Strysik
Zrzeczenie się spadku
Poprzez zrzeczenie się spadku rozumie się dwa rodzaje okoliczności:
- Zrzeczenie się spadku po śmierci spadkodawcy (odrzucenie spadku)
- Zrzeczenie się spadku za życia spadkodawcy (właściwe zrzeczenie się spadku)
Odrzucenie spadku możliwe jest przed sądem lub notariuszem. Oświadczenie o odrzuceniu spadku powinno być złożone w ciągu 6 miesięcy od momentu, w którym spadkobierca dowiedział się o powołaniu do dziedziczenia. Niezłożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku skutkuje jego przyjęciem z dobrodziejstwem inwentarza.
Zrzeczenie się spadku po osobie żyjącej polega na zawarciu umowy między spadkobiercą a spadkodawcą, na mocy której ten pierwszy zrzeka się z dziedziczenia po spadkodawcy. To popularny środek do regulowania stosunków majątkowych po śmierci. Takie umowy są także wykorzystywane w planowaniu sukcesyjnym.
Kancelaria oferuje pomoc w czynnościach zmierzających do odrzucenia spadku oraz do zrzeczenia się spadku. Posiadamy doświadczenie w doradztwie i reprezentacji klientów w sprawach z zakresu prawa spadkowego.
WYDZIEDZICZENIE
Wydziedziczenie polega na pozbawieniu spadkobiercy ustawowego prawa do zachowku. Może zostać ustanowione przez spadkodawcę wyłącznie w testamencie. Wydziedziczenie jest dopuszczalne, jeśli zachodzi jedna z następujących okoliczności:
Osoba wydziedziczona uporczywie i wbrew woli spadkodawcy postępowała w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
Wydziedziczony dopuścił się względem spadkodawcy lub osoby jemu najbliższej umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, wolności albo rażącej obrazy czci
Wydziedziczony uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Jak widać katalog okoliczności umożliwiających wydziedziczenie jest szeroki. Jednak aby wydziedziczenie było skuteczne należy dokładnie opisać w testamencie jego przyczynę. Dzięki temu wydziedziczony będzie miał ograniczone możliwości podważenia oświadczenia spadkodawcy o wydziedziczeniu.
W ramach Kancelarii pomagamy redagować testamenty w taki sposób, aby dokładnie oddawały zamiary spadkodawcy, a jednocześnie umożliwiały skuteczne wydziedziczenie niepowołanej osoby.
Wydziedziczenie dziecka
Wydziedziczenie dziecka formalnie nie różni się niczym od wydziedziczenia jakiejkolwiek innej osoby uprawnionej do zachowku. Należy pamiętać, że wydziedziczenie nie będzie skuteczne, jeśli spadkodawca przebaczył dziecku wyrządzenie krzywdy będącej podstawą wydziedziczenia.
W ramach działalności Kancelarii oferujemy pomoc osobom, które zostały w niesłuszny sposób wydziedziczone. Często wydziedziczenie ma charakter krzywdzący i nie opiera się na obiektywnych przesłankach, lecz jest pochodną emocji. Reprezentujemy klientów znajdujących się w takiej sytuacji.
Zachowek
Zachowek to mechanizm prawa spadkowego zabezpieczający interesy spadkobierców ustawowych i chroniących ich przed niesłusznym pozbawieniem ich prawa do udziału w masie spadkowej. Zachowek polega na zabezpieczeniu prawa do udziału w dziedziczeniu osobie, której – gdyby spadkodawca nie pozostawiłby testamentu – przysługiwałoby prawo do dziedziczenia z mocy ustawy.
Uprawnionymi do zachowku są:
- Zstępni (dzieci, czasami wnuki)
- Małżonek
- Rodzice spadkodawcy.
Roszczenia z tytułu zachowku przedawniają się po upływie 5 lat od dnia otwarcia spadku lub ogłoszenia testamentu. Sprawy o zachowek często jednak o wiele szybciej znajdują swój finał w sądzie. Uprawniony do zachowku, któremu nie wypłacono go dobrowolnie powinien wnieść do sądu pozew o zachowek. Pozew należy złożyć do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy. W sprawach o zachowek spore trudności pojawiają się zwykle przy ustalaniu jego wartości. Jeśli w skład spadku wchodzą inne rzeczy niż pieniądze lub papiery wartościowe, to do wyceny zachowku konieczne będzie zaangażowanie biegłego. Na wartość zachowku duży wpływ mają także różne rozliczenia między stronami sporu oraz między stronami a spadkodawcą.
Kancelaria posiada bogate doświadczenie w prowadzeniu spraw o zachowek i roszczeń z nim związanych. Oferujemy kompleksowe prowadzenie sprawy o zachowek, tj. pomoc prawną i reprezentację w sądzie.
Darowizny a zachowek
Darowizny dokonane za życia spadkodawcy mają wpływ na wysokość zachowku, a nawet na prawo do zachowku w ogóle. Wszystko zależy od tego, kto został obdarowany i jak bardzo wartość darowizn wyczerpała wartość spadku. Sytuacja może obrać różny przebieg, w zależności od tego kto jest beneficjentem darowizny:
- Obdarowanym jest spadkobierca
- Obdarowanym jest osoba trzecia, nie będąca spadkobiercą
- Obdarowanym jest uprawniony do zachowku.
W ramach praktyki Kancelarii pomagamy klientom szacować wpływ darowizn na roszczenia związane z zachowkiem.
Zachowek przedawnienie
Roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem 5 lat. Termin ten liczy się od otwarcia spadku lub od ogłoszenia testamentu – w zależności od tego, czy spadkodawca sporządził testament. Chwilą otwarcia spadku jest chwila śmierci spadkodawcy.
Postępowanie spadkowe
Postępowanie spadkowe składa się z dwóch zasadniczych etapów:
- Pierwszym jest stwierdzenie nabycia spadku
- Drugim jest dział spadku.
W postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku ustala się krąg osób uprawnionych do dziedziczenia. To postępowanie może być prowadzone zarówno przed sądem jak i przed notariuszem. Natomiast w postepowaniu o dział spadku dokonuje się podziału majątku wchodzącego w skład spadku między spadkobierców. Dział spadku, podobnie jak stwierdzenie nabycia spadku również może być dokonane przed sądem albo przed notariuszem. Jeśli przeszliśmy etap stwierdzenia nabycia spadku, to z działem spadku nie trzeba się spieszyć. Postępowanie to nie przedawnia się. Można się więc do niego dobrze przygotować.
Kancelaria reprezentuje klientów w pełnym zakresie postępowania spadkowego. Prowadzimy sprawy zarówno na etapie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku jak i o dział spadku. Oferujemy kompleksową reprezentację w sądzie oraz pomoc w zorganizowaniu czynności notarialnych.
Stwierdzenie nabycia spadku
Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku jest pierwszym etapem postępowania spadkowego. Jego celem jest ustalenie kręgu osób, którym będzie przysługiwało prawo do udziału w masie spadkowej. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku mogą złożyć osoby mające w tym interes, a więc potencjalni spadkobiercy, osoby pragnące odrzucić spadek, a nawet wierzyciele spadkodawcy lub spadkobierców.
Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku może być prowadzone u notariusza jak również przed sądem. Jeśli postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku prowadzone jest przed sądem, to wniosek należy złożyć w sądzie właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy.
Kancelaria reprezentuje klientów w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku. Zaangażowanie adwokata lub radcy prawnego do tego typu spraw jest istotne, w szczególności jeśli prawo do spadku jest kwestionowane przez innych uczestników postępowania.
Dział spadku
Postępowanie o dział spadku jest drugim etapem postępowania spadkowego. Jego celem jest dokonanie podziału masy spadkowej między spadkobierców – osoby, które nabyły spadek w ramach stwierdzenia nabycia spadku. W ramach działu spadku dzieli się jedynie aktywa wchodzące w skład spadku. Długi spadkowe nie podlegają podziałowi.
Dział spadku może być przeprowadzony w dwóch trybach:
- Przed sądem – sądowy dział spadku
- W ramach porozumienia – umowny dział spadku.
Dział sądowy dokonywany jest zwykle, gdy między spadkobiercami nie ma zgody na to w jaki sposób ma zostać podzielony majątek, wchodzący w skład masy spadkowej. Sądowy dział spadku przeprowadzany jest w postępowaniu nieprocesowym, zwykle przez sąd, który prowadził sprawę o stwierdzenie nabycia spadku. Umowny dział spadku może być przeprowadzony w dowolnej formie. Jest możliwy do przeprowadzenia, jeśli biorą w nim udział wszyscy spadkobiercy i jest między nimi zgoda co do sposobu podziału masy spadkowej.
Kancelaria prowadzi sprawy klientów w postępowaniu o dział spadku. Staramy się uzyskiwać dla klientów najkorzystniejszy sposób podziału majątku wchodzącego w skład spadku.
Służebność mieszkania
Służebność mieszkania jest jednym ze sposobów zabezpieczenia interesów osoby przekazującej majątek kolejnemu pokoleniu. Służebność mieszkania polega na zagwarantowaniu sobie prawa do korzystania z określonych pomieszczeń oraz określonej infrastruktury w ramach nieruchomości. Służebność mieszkania zwykle jest określana dożywotnio. Nie należy mylić jej jednak z tzw. dożywociem, które jest dalej idącą, a więc także korzystniejszą instytucją dla uprawnionego.
Służebność mieszkania ustanawia się mocą umowy, zawartej między właścicielem nieruchomości (uprawnionym) a przyszłym służebnikiem. Oświadczenie właściciela nieruchomości o ustanowieniu służebności wymaga formy aktu notarialnego. Okoliczność, że nieruchomość została obciążona służebnością podlega ujawnieniu w księdze wieczystej.
Ustanowienie służebności mieszkania warto skonsultować wcześniej z adwokatem lub radcą prawnym. Instytucja służebności mieszkania notorycznie mylona jest z umową dożywocia. Jest kluczowe, aby przed przekazaniem nieruchomości właściciel doskonale rozumiał różnice między ww. mechanizmami i dobrze zabezpieczył się na starość.
Umowa dożywocia
Umowa dożywocia jest jednym z najlepszych sposobów na zabezpieczenie interesów właściciela nieruchomości przekazującego ją kolejnemu pokoleniu. Dożywocie niezwykle często mylone jest ze służebnością mieszkania a nawet ze zwykłą umową darowizny. Umowa dożywocia polega na przekazaniu prawa własności nieruchomości w zamian za prawo do korzystania z części tej nieruchomości oraz obowiązek utrzymywania i opieki do końca życia. Co istotne, umowa dożywocia wyczerpuje prawa do zachowku ze strony spadkobierców uprawnionego. Przyjmuje się bowiem, że obowiązek opieki ze strony zobowiązanego wyczerpuje roszczenia o zachowek.
Umowa dożywocia jest jedną z najkorzystniejszych form zabezpieczenia interesów właściciela nieruchomości. Jednak w toku jej wykonywania mogą pojawić się różne okoliczności generujące konflikty. W takich przypadkach prawo przewiduje mechanizmy chroniące obie strony ww. umowy.
Przed zawarciem umowy dożywocia warto skorzystać z konsultacji z Kancelarią. Umowa dożywocia to bardzo poważne zobowiązanie stron, dlatego rozsądnie jest świadomie zaplanować jej przygotowanie i rozumieć jej konsekwencje.
Niegodność dziedziczenia
Niegodność dziedziczenia jest mechanizmem łudząco podobnym do wydziedziczenia. Może być jednak zastosowana w innych okolicznościach, tzn. wobec spadkobiercy, który:
- Dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy
- Podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności
- Umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
W przypadku niegodności dziedziczenia roszczenia mogą być wysuwane przez pozostałych spadkobierców. Sprawa o niegodność dziedziczenia jest rozstrzygana przez sąd.
FAQ
Jak zrzec się spadku?
Aby zrzec się spadku po osobie żyjącej spadkobierca musi zawrzeć ze spadkodawcą umowę o zrzeczenie się po nim dziedziczenia. Tego typu umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia przewiduje wyłączenie od dziedziczenia ustawowego po spadkodawcy. Nie odnosi się jednak do dziedziczenia testamentowego.
W polskim porządku prawnym można co najwyżej zrzec się spadku – poprzez rezygnację od dziedziczenia po konkretnej osobie. Nie jest możliwe zrzeczenie się dziedziczenia na rzecz innej osoby. Okoliczność kto będzie dziedziczył zawsze jest bowiem zależna od woli spadkodawcy.
Jak odrzucić spadek?
Jeśli spadkobierca nie zamierza przyjmować spadku po śmierci spadkodawcy, to w takiej sytuacji nie mówimy o zrzeczeniu się spadku ale o jego odrzuceniu. Spadkobierca może odrzucić spadek niezależnie od tego, czy tytuł do spadku otrzymał w drodze ustawy, czy w drodze testamentu. Aby odrzucić spadek spadkobierca musi złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. Składa się je przed sądem lub notariuszem. By było skuteczne powinno zostać złożone w ciągu 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy.
Spadkobierca, który odrzucił spadek traktowany jest jakby nie dożył chwili śmierci spadkobiercy. Nie dziedziczy zatem żadnych składników masy spadkowej – zarówno aktywów jak i zobowiązań. Skutkiem odrzucenia spadku przez spadkobiercę jest także to, że w jego miejsce zostają dopuszczeni spadkobiercy z kolejnych linii dziedziczenia. Odrzucenie spadku przez rodzica powoduje więc wejście w jego miejsce jego dzieci. Jeśli nie chcą dziedziczyć, to one także powinny odrzucić spadek.
Ile wynosi zachowek?
Wysokość zachowku jest określona przez ułamek wartości spadku. W typowych okolicznościach zachowek wynosi ½ udziału spadkowego, który przypadłby w drodze dziedziczenia ustawowego. Natomiast jeśli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy lub małoletni, to wartość zachowku wynosi 2/3 udziału spadkowego.
Kto dziedziczy długi?
W skład spadku mogą wchodzić nie tylko aktywa ale i zobowiązania. W niektórych okolicznościach w ramach dziedziczenia na spadkobiercę może przejść obowiązek spłaty wierzycieli spadkodawcy. Aby określić, kto dziedziczy długi należy zwrócić uwagę na formę przyjęcia spadku:
- W przypadku przyjęcia spadku wprost spadkobierca dziedziczy długi w pełnej wysokości
- W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca także ponosi odpowiedzialność za długi spadkodawcy. Odpowiedzialność jest jednak ograniczona do wysokości wartości aktywów wchodzących w skład spadku.
Jak widać długi dziedziczy spadkobierca. Zakres odpowiedzialności spadkobiercy względem wierzycieli zależy od sposobu przyjęcia spadku.
Kto ma prawo do zachowku?
Osobami uprawnionymi do zachowku są następujący krewni spadkodawcy:
- Zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki)
- Małżonek
- Rodzice.
Wbrew powszechnej opinii uprawnienie do zachowku nie przysługuje rodzeństwu spadkodawcy. Ponadto roszczenie o zachowek nie przysługuje następującym kategoriom osób:
- Osobom wydziedziczonym
- Uznanym za niegodnych dziedziczenia
- Osobom, które odrzuciły spadek
- Małżonkowi w separacji
- Małżonkowi, przeciwko któremu spadkodawca złożył pozew o orzeczenie rozwodu z jego winy.
Kiedy testament jest nieważny?
Testament może zostać uznany za nieważny, jeśli zostanie podważony. Może do tego dojść, jeśli jest obarczony wadami lub nieprawidłowościami przewidzianymi przez prawo. Należą do nich:
- Brak pełnej zdolności do czynności prawnych testatora (niepełnoletniość, choroba psychiczna)
- Pozostawanie w stanie wyłączającym świadome lub swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli (m.in. stan po alkoholu, narkotykach, choroba psychiczna)
- Pozostawanie pod wpływem poważnego błędu
- Pozostawanie pod wpływem groźby
- Brak odpowiedniej formy testamentu
- Brak uczestniczenia odpowiedniej liczby świadków przy sporządzaniu testamentów szczególnych.